Ook Europa moet strenger toezien op investeringen in China

Terwijl Brussel nog volop debatteert over de definitie van economische veiligheid en België nog maar net een screeningsmechanisme voor inkomende investeringen heeft ingevoerd, schakelt Washington een versnelling hoger in ‘de-risking’. Het doet dat met een decreet dat Amerikaanse investeringen in Chinese bedrijven inperkt. In tegenstelling tot de Europese economische veiligheidsmaatregelen, die geen specifiek land viseren, gelden de voorgestelde Amerikaanse investeringsrestricties specifiek voor investeringen in Chinese bedrijven. De maatregel gaat hoogstwaarschijnlijk volgend jaar in.

Het idee om investeringsrestricties op te leggen aan Amerikaanse bedrijven in China is niet nieuw. Institutionele investeerders hadden al langer sterke vermoedens dat de maatregel eraan zat te komen. De vraag was alleen hoever de regering-Biden wou gaan.

We weten nu welke technologieën de maatregel viseert: halfgeleiders, kwantumtechnologie en artificiële intelligentie. Dat niet meer sectoren investeringsrestricties opgelegd krijgen, toont een zekere vorm van terughoudendheid. Lang was er sprake van dat biotechnologie het lijstje zou vervolledigen. Uiteindelijk koos president Joe Biden ervoor te focussen op dual-usetechnologie: technologie met zowel civiele als militaire toepassingen.

Het is niet onlogisch dat de VS, die als eerste met een dergelijke maatregel uitpakken, hun hand niet willen overspelen. Voorkomen dat door allerhande achterpoortjes alsnog Amerikaans kapitaal in de Chinese technologiesector belandt, vereist een verregaande medewerking van de belangrijkste partners: Japan, Zuid-Korea, Australië, het Verenigd Koninkrijk en de EU.

Het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken reageerde fel op het Amerikaanse decreet en verweet de VS dat ze de Chinese groei willen fnuiken. Maar door de precaire situatie van de Chinese economie en de aard van de maatregel is een Chinese symmetrische vergeldingsactie moeilijk zonder potentiële investeerders verder af te schrikken.

Het Chinese Huawei ontwikkelde in de tussentijd wel geavanceerde 7 nanometerprocessors voor zijn jongste smartphone, de Huawei Mate 60 Pro. Dat lijkt erop te wijzen dat het ondanks het agressieve sanctieregime en de exportrestricties geavanceerde chips kan ontwikkelen en produceren.

Tegenkanting

Voor Europa is het evenmin aangewezen gevoelige technologie te financieren in China. Investeringscontroles voor een beperkte set sectoren zijn zelfs wenselijk.

De Europese Commissie heeft tegen het einde van dit jaar een screeningsmechanisme voor uitgaande buitenlandse investeringen aangekondigd. Politiek ligt het moeilijk China expliciet te viseren, uit vrees voor tegenkanting in de Europese Raad, maar ook uit vrees voor een tegenreactie. Vorige maand nog legde China exportrestricties op voor de strategische mineralen gallium en germanium. Peking deed dat in een reactie op Nederlands-Amerikaanse exportrestricties op geavanceerde chipmachines. Maar als de EU kiest voor een China-viserend investeringsscreeningsmechanisme moet ze uitgaand kapitaalverkeer in technologie over de hele wereld controleren. Dat wordt in de praktijk wel heel moeilijk.

Een ander verschil met de VS is de timing. De VS kunnen een dergelijk decreet in enkele maanden tijd invoeren. Als de Europese Commissie dit jaar alsnog een voorstel tot verordening doet, moet dat eerst het Europees Parlement en de Raad passeren om dan ingevoerd te worden door de lidstaten via een moeizaam proces dat jaren in beslag neemt. Een eventuele uitvoering komt er ten vroegste in 2026.

En dan is er nog het gebrek aan bevoegdheden van de Europese Commissie. Zal ze de bevoegdheid opeisen over een gecentraliseerd instrument om uitgaande investeringen te controleren? Wegens hun nationale veiligheidsbelangen de controle bij de lidstaten leggen, zal leiden tot fragmentatie en clandestiene investeringen die mogelijk alsnog in China belanden. In het licht van de toenemende geo-economische confrontatie lijkt een Europees gecentraliseerd screeningsmechanisme aangewezen. Maar dat vereist een diepgaande herziening van bevoegdheden in de EU en zal op weerstand van de lidstaten stuiten.