De regel van drie voor een fiscale hervorming

De kredietwaardigheid van ons land dreigt te dalen en we komen middelen tekort om broodnodige investeringen te financieren of de economie te stutten. Toch dringt de ernst van onze bloedrode begroting amper door in de retoriek van onze beleidsmakers. Torenhoge belastingen op arbeid bedreigen onze welvaart, maar de fiscale hervorming is mislukt. En terwijl ons industrieel weefsel bedreigd wordt, armworstelt de politiek met de boeren. In elke discussie lijkt de gemene deler: ‘We zien later wel.’

België is wat dat betreft een bijzonder reactief land. Zelden zijn we vooruitziend genoeg om ons voor te bereiden op onzekere tijden. Wie een blik op onze economische boordtabellen werpt, beseft dat dat ons eerder vroeg dan laat duur te staan komt.

Het algemene gevoel is dat de lasten onrechtvaardig verdeeld zijn. Een volgende regering zal toch door de zure appel heen moeten bijten en zal fiscaal moeten hervormen. Dat betekent ongetwijfeld niet overal en voor iedereen een verlaging. Het pad naar een fiscale hervorming ligt vol valkuilen. Daarom hebben we nood aan optimisme, maar ook aan realisme en de moed om slecht nieuws te brengen.

Inkomen is inkomen

Of je in een ‘big’ dan wel in een ‘small state’ gelooft, over drie regels moeten we het allemaal eens kunnen raken als je vertrekt van het basisprincipe van wat belastingen zijn: een middel om je overheid te financieren, gedrag te sturen en rijkdom te (her)verdelen.

Regel één. Iedereen is gelijk. Inkomen is inkomen. Er zijn weinig argumenten om verschillende vormen van inkomen op een andere wijze te behandelen of te belasten. Tegen welk tarief dat gebeurt, dat moet de politiek beslissen.

Regel twee. Uitzonderingen zijn alleen toegestaan om sociale redenen (herverdeling) of om de competitiviteit van België te stimuleren in strategische domeinen, zoals innovatie of de maakindustrie. De relevantie van dat laatste werd onlangs nogmaals pijnlijk duidelijk.

Afwijkingen die niet onder een van die redenen vallen, komen niet in aanmerking. Dus geen fiscale bijgebouwen.

Voor wie herverkozen wil worden, blijkt prioriteiten kiezen politiek aartsmoeilijk. Laten we de shortlisting van prioriteiten daarom buiten de politiek houden en overlaten aan een economische raad van technocraten, die hopelijk de links-rechtstegenstelling kan overstijgen.

Regel drie. Less is more. In sommige landen verbiedt de grondwet - terecht - dat ze zomaar tekorten opstapelen. Voor regulering moet er iets gelijkaardigs komen, al dan niet in de grondwet. Plus één moet ook min één betekenen. Een nieuwe fiscale regel of administratieve formaliteit mogen we pas invoeren als een andere wordt afgeschaft.

Beste politici, omarm de lange termijn. Schets hoe u het fiscale landschap over tien jaar ziet, op basis van deze regel van drie. Wees de inspirerende leider die elk groot denkend bedrijf, en ook ons land, nodig heeft. Kom met een visie en een strategie waarin mensen kunnen geloven. Alleen daarvoor willen mensen offers brengen. Alleen daarvoor willen mensen vechten.