Niet de overheid maar de ondernemers veranderen de wereld

Door Dries Buytaert, medeoprichter van Acquia, het op een na snelst groeiende technologiebedrijf in de VS

Waarom is Apple niet in België ontstaan? Als Steve Jobs niet was geadopteerd geweest door een Amerikaans gezin, maar door een Belgisch, dan was hun zoon wellicht werknemer bij een bank geworden in plaats van de medeoprichter van Apple. Een bedrijf starten en het doen groeien is zwaar. Het vergt passie, gedrevenheid en rauwe vastberadenheid, waar je je ook bevindt in de wereld. Maar in Europa, verdeeld door geografie, reguleringen, taal en culturele vooringenomenheid, is het nog moeilijker dan in de Verenigde Staten.

Hoewel het ondernemerschap en startende bedrijven zich geweldig hebben verspreid in Europa, laten heel wat ambitieuze jonge ondernemers Europa achter zich en trekken ze naar de VS. Een echte ondernemer laat zich door weinig tegenhouden om zijn of haar doelstellingen te bereiken, ze zijn ook bereid hun leven te ontwortelen en over de oceaan te sleuren om hun kansen op succes te vergroten. En uit mijn vele contacten met andere ondernemers weet ik dat de aantrekkingskracht van Amerika alleen maar toeneemt. Wat kan Europa doen? Ik doe drie concrete aanbevelingen.

1. Focus op creatie grote bedrijven

Europa brengt volop restaurants voort, kleine technologiebedrijven, kledingzaken, kapsalons, kleine consultingbedrijven, bakkerijen, enzovoort. Maar Europa kweekt niet genoeg innovatieve bedrijven die snel groeien en eindigen als grote ondernemingen. En dat is een probleem.

Grote bedrijven zijn belangrijke katalysatoren voor het creëren van succesrijke innovatiecentra; ze zijn een kweekvijver voor talent en praktijkmanagement, voor ‘angel investors’, voor een distributienetwerk. Hewlett-Packard bijvoorbeeld heeft die rol vervuld in de beginjaren van Silicon Valley. Of denk recenter aan de vele succesvolle ondernemers die Google heeft voortgebracht, zoals Marissa Mayer.

De toegang tot kapitaal blijft een uitdaging in Europa. Aan zaaikapitaal (tot 1 miljoen euro) geraken is gemakkelijker geworden, maar niet zo voor aanzienlijke bedragen (25 miljoen euro en meer) om van je bedrijf een globale activiteit te maken. Grote bedrijven zorgen ook voor een belangrijke ‘exitstrategie’ voor start-ups. Zonder een levendige exitmarkt is het moeilijker om zowel ondernemers als investeerders aan te trekken.

Als je kijkt naar de grootste 500 bedrijven (de Fortune Global 500) dan stel je vast dat Europa tussen 1975 en vandaag maar drie nieuwe, grote bedrijven heeft voortgebracht, terwijl de VS er 26 heeft gecreëerd. Geen enkel in België. Dat cijfer ontgoochelt zelfs nog meer als je er rekening mee houdt dat Europa ongeveer dubbel zoveel inwoners heeft dan de VS. Als Europa competitief zou zijn, zou het 25 keer meer grote bedrijven creëren dan nu.

Het zou goed zijn mochten Belgische en Europese overheden hun stimuli richten op bedrijven die kunnen uitgroeien tot reuzen, en niet enkel op kleine bedrijven die niks in beweging zullen zetten. Te vaak zie ik onze overheid investeren in bedrijven met weinig of geen groeipotentieel.

2. Zorg voor een gelijk speelveld

Iedereen die al een globale activiteit heeft uitgebouwd, weet dat de Europese arbeidsregels de groei van startende bedrijven ketent. Mensen ontslaan is moeilijk, de opzegvergoedingen kunnen buitensporig hoog zijn, de lasten zijn hoog, en een Europees bedrijf overnemen is moeilijk.

Als je dan ook nog eens actief wil zijn in verschillende Europese landen, zoals iedereen met de ambitie om een groot bedrijf uit te bouwen, wordt het alleen maar erger. Elk land verschilt zodanig dat je vaak een lokale vennootschap moet oprichten, met lokale accountants en lokale advocaten. Die vennootschappen opzetten en doen draaien kost dure tijd en geld. Het is een grote afleiding en die staat het doen groeien van je bedrijf in de weg.

Europa heeft voor het grondgebied een eengemaakte arbeidswetgeving nodig die globaal competitief is. Mijn grootste zorg is dat de departementen van de overheid die het ondernemerschap proberen te bevorderen niet machtig genoeg zijn om de Europese arbeidsregels aan te pakken.

3. Verander onze cultuur

Met een bedrijf beginnen is al lastig, maar de Europese regels veranderen is dus nog lastiger. Het zal sterk leiderschap en tijd vragen. Maar kunnen we inmiddels diegenen die het proberen niet toejuichen, en blij zijn om hun succes?

Je kan eender waar een klein bedrijf beginnen. Maar de ambitie die je moet hebben om het nieuwe Apple te willen worden is van een ander niveau. Wat ondernemers het meest nodig hebben, is het geloof dat het mogelijk is, en dat risico’s nemen en hard werken de moeite waard zijn. De juiste cultuur kan de passie en toewijding losmaken die nodig zijn voor succes.

Silicon Valley is een mentaliteit. Om Silicon Valley te herscheppen in Europa moet Europa eerst de cultuur van Silicon Valley overnemen. Ik geloof bijvoorbeeld dat de Europese cultuur erbij te winnen heeft om een deel van de ‘American Dream’ over te nemen: het egalitaire geloof dat iedereen het kan maken door hard te werken, en dat jezelf economisch verbeteren wordt aanvaard en aangemoedigd.

Dat wil niet zeggen dat Europa zijn sterke gemeenschapswaarden moet opgeven, net zomin als het streven om ervoor te zorgen dat iedereen het goed heeft. Ik geloof sterk dat moderne ondernemingen ‘do well and do good’ kunnen doen. Bedrijven die waarde voortbrengen voor hun aandeelhouders, maar ook een positieve impact hebben op de wereld die verder gaat dan winst maken.

Aan zakelijke opportuniteiten geen gebrek . Van heel wat mensen worden behoeften niet bevredigd. Ondernemerschap mogelijk maken maakt ook innovatie mogelijk, en innovatie helpt de wereld te veranderen. De ondernemers die erin slagen grote bedrijven te doen floreren en die zich op één lijn stellen met de problemen in de wereld, zullen het leven van anderen ten goede veranderen en nog meer opportuniteiten brengen. Ondernemers, niet de overheid, zullen de wereld veranderen.