Vervang Open VLD door de partij 'Blauw'

In 1992 waande Guy Verhofstadt zich de strateeg van het nieuwe liberalisme. Hij zou de oude PVV doen verrijzen naar een brede liberale volkspartij. Vandaag lijkt Verhofstadt niet meer dan een toogstrateeg die ‘groter worden’ verwarde met ‘groei vanuit een duidelijke en krachtige kern’. Hij en zijn discipelen hebben een kaartenhuis samengeraapt dat dertig jaar later - ondanks twintig jaar permanente regeringsdeelname - zowel de eigen partij als het land naar achter duwde. De hoofdlijnen van een ‘liberaal manifest’ zijn nochtans simpel.  

Klim naar boven in de rangschikking van het Global Competitiveness Report, waarin België jaar na jaar afglijdt en vandaag pas op nummer 22 prijkt. Het rapport is de economische bijbel voor een toekomstgerichte inclusieve economie. We worden voorafgegaan door zowat elk Noord-Europees land. Die zijn nochtans geen blauwdrukken van het Angelsaksische kapitalisme.

Als we willen klimmen naar duurzamere groei, moeten we focussen op digitalisering, een efficiëntere overheid en flexibeler arbeidsmarkten. Schaf, als onderdeel van dat laatste, alle vaste benoemingen af. Ze motiveren niemand – ook de vast benoemden niet. En voeg lagere belastingen, het stimuleren van innovatie en het aanmoedigen van ondernemerschap toe aan dat lijstje.

Het doel moet de top vijf zijn over tien jaar. Twee landen per jaar voorbijfietsen en ondertussen zelf door niemand ingehaald worden. Veel nadenken is niet nodig, de checklist bestaat. Gewoon doen.

Milieubelasting

Herverdeel eerlijk. Terwijl we de belastingdruk verlagen, moeten we ook een fair evenwicht zoeken tussen de lasten op arbeid (zweet) en die op de rest (risico). Voer een vlaktaks in op elke vorm van reële inkomsten: een euro is een euro. Zet fors in op milieubelasting. Ga voor hetzelfde basispensioen per gewerkt jaar voor iedereen. Vermijd pensioenprivileges voor elites. Die kunnen van privéverzekeringen en spaarcenten leven. Beloon werken, niet thuis zitten. 

Promoveer gelijke kansen. Laagdrempelig kwalitatief onderwijs en gezondheidszorg blijven essentieel. Vereenvoudig de bureaucratie errond. Ga terug naar de essentie: de gemotiveerde leraar, dokter en verpleegster. Talent en inspanning, niet geslacht of huidskleur moeten bepalen hoever iemand komt. Wees streng in het afdwingen daarvan, op voorwaarde dat minderheden ook inspanningen leveren om er te geraken en zich te integreren. Verplicht iedereen kansen op de arbeidsmarkt te zoeken en verhoog de financiële kloof tussen werken en niet werken. Stimuleer levenslang leren en stop nooit met je best te doen.

Wees sterk: een krachtige economie moet zich ook militair beschermen. Het is hoogst naïef te hopen dat de rest van de wereld het alleen maar goed met ons voor heeft. Alleen vanuit de kracht van een sterke defensie kan je vrede en veiligheid afdwingen. Beide zijn noodzakelijk voor een gedijende samenleving.

Stop nooit met jezelf in vraag te stellen. Verbied en negeer geen kritische spiegels - vrije pers, dissidentie, je eigen tekortkomingen -, want ze maken je altijd beter. Geef de basis een stem.

Niet-gepolitiseerd

Het liberalisme hoeft niet te leiden tot een ongebreidelde privatisering. Een goed geleid overheidsbedrijf - alles begint bij de kwaliteit van het management - heeft evenveel kansen als een privébedrijf.  De voorwaarde is een niet-gepolitiseerde raad van bestuur en een focus op de toegevoegde waarde van het bedrijf voor klanten en aandeelhouders. Bpost was ooit een goed voorbeeld. Als dat je niet lukt, beste overheid, privatiseer dan toch maar. 

Egbert Lachaert wil Open VLD terugbrengen naar de kern van het liberalisme. Althans, met die verwachting werd hij voorzitter. Hij moet drie vragen stellen. Vraag één: brengt hij een duidelijk liberaal manifest waarmee hij inspireert en harten verovert? Dat zou moeten lukken. Zijn 62 pagina’s tellende verkenningsnota zal daar ongetwijfeld klemtonen van bevatten. Maar dat zijn slechts woorden en papier.

Vraag twee: kan hij dat manifest ooit waarmaken in dit België of zal het altijd botsen op een Franstalige rood-groene betonnen muur? Zolang we werkloosheid belonen en Brussel handhaven als symbolische schandvlek van inefficiënt bestuur, zullen we nooit stijgen in de ranking van het Global Competitiveness Report. Dat is de realiteit waarin dat liberaal manifest belandt. Met een Waals rood-groen ecosysteem zal België zelfs nooit plaats 21 halen.

Vraag drie: is er één Open VLD, of zijn er twee? Het is tijd om vanaf nul te beginnen met een partij die ‘Blauw’ heet en Open VLD te laten voor wat ze de voorbije 20 jaar was: babylonisch en zonder bepalende blauwe stempel op het beleid. Als daaruit een scheurlijst ontstaat, so what? Beter een heldere dan een wazige kern. Een betere strateeg dan Guy? De economie verdient meer blauwe lucht.

En wat nu eerst? Verkiezingen?