Preppen is symbool van bunkermentaliteit

De Belgische Eurocommissaris Hadja Lahbib (MR) waarschuwde deze week in een videoboodschap dat ‘we allemaal prepper moeten worden'. Ze riep op een noodpakket in huis te halen - genoeg om 72 uur te overleven bij een crisissituatie, zoals een grootschalige cyberaanval of sabotage van het energienet. Het klonk als een dystopisch script, maar het is een nieuwe werkelijkheid. Niet langer alleen in de militaire coulissen of in de marge van de samenleving, maar openlijk en op het hoogste politieke niveau wordt de logica van het preppen genormaliseerd. De bunkermentaliteit wordt steeds meer mainstream.

Net dat maakt deze uitspraak tot meer dan een goedbedoeld advies. Het is een symptoom van iets groters. Van een samenleving in een toestand van permacrisis, waarin we niet meer leven met tijdelijke schokken, maar in een permanente staat van angst voor wat de toekomst brengt. Waarin de angst voor het ergste het handelen stuurt, en de toekomst geen belofte meer is, maar een dreiging. In tijden van onzekerheid is dit de primaire reflex: beschermen wat we hebben, onze cirkel verkleinen, muren optrekken - letterlijk en mentaal.

Preppen is de uitvergrote versie van die reflex. Het is het rationeel organiseren van irrationele angsten. Terwijl burgers vroeger vertrouwden op structuren - op overheden, markten, instituties - nemen velen vandaag het heft in eigen handen. Het overlevingspakket is niet zomaar een doos met blikvoeding en batterijen. Het is een statement: ik vertrouw niemand nog, behalve mezelf.

Die houding valt niet los te zien van de geopolitieke context. De oorlog in Oekraïne, het oplopende conflict in het Midden-Oosten, de nucleaire dreiging die weer opduikt, cyberaanvallen die als stille oorlogsvoering het Westen binnensluipen: ze creëren een klimaat waarin de gedachte aan rampscenario’s niet langer vergezocht is. Niet toevallig informeren Europese overheden opnieuw naar schuilkelders en stijgt de verkoop van jodiumpillen bij elk internationaal incident. De angst is reëel en wordt gevoed door signalen van bovenaf.

Bunkers

Maar hoe begrijpelijk die angst ook is, ze werkt ondermijnend. Want naarmate meer mensen zich voorbereiden op het einde van het systeem, dreigt een selffulfilling prophecy. Wie de samenleving alleen nog bekijkt als een potentiële bedreiging, draagt niet langer bij aan haar versterking. De energie gaat naar isolatie, niet naar verbinding. We trekken ons terug in onze bunkers, reëel en mentaal, en vergeten dat juist de samenleving onze grootste buffer is tegen chaos.

De preppers onder ons zijn dus geen randfiguren meer. Ze zijn voorlopers van een bredere mentale toestand waarin we allemaal dreigen te belanden. Als zelfs Eurocommissarissen beginnen te spreken in termen van overleven, dan moeten we ons de vraag stellen: willen we werkelijk naar een maatschappij waarin elk individu zijn eigen schuilkelder bouwt? Waarin het vertrouwen in collectieve veerkracht wordt ingeruild voor individuele voorbereiding op het ergste?

Wat nodig is, is geen ontkenning van risico’s, maar een hernieuwde investering in weerbaarheid - collectieve weerbaarheid. Niet elk voor zich, maar samen. Preppen is een noodmaatregel, geen samenlevingsmodel. We moeten de slinger opnieuw helpen bewegen: van angst naar vertrouwen, van verdedigen naar verbinden. Want als de toekomst alleen nog iets is om bang voor te zijn, verliezen we precies datgene wat ons mens maakt: het vermogen om samen vooruit te kijken.