Onze kmo’s barsten van de knowhow, en toch zet de overheid ze amper aan het werk

België lanceert jaarlijks zo’n 20.000 aankoopprocedures, goed voor meer dan 15 procent van het bruto binnenlands product (bbp). De overheid creëert op die manier honderdduizenden jobs en dicteert als gigaklant de activiteiten van talloze ondernemingen. Het is dan ook logisch dat Europa wil dat overheden samenwerkingen met kmo’s aangaan. Het beperkt de afhankelijkheid van multinationals, werkt innovatie en wendbaarheid in de hand, bevordert de groei van beloftevolle jonge spelers en houdt de jobcreatie in Europa.

Het Europese streefdoel is dat 60 procent van de overheidsopdrachten aan kmo’s wordt gegund. De meeste Europese landen slagen daarin en halen zelfs meer. België werkt het minst samen met kmo’s: ons land haalt amper 33 procent. Het op een na laatste land is Frankrijk, dat meteen 8 procentpunten hoger scoort.

Met een score van 60 procent zouden tientallen miljarden euro's extra naar kleinere spelers vloeien. Dat zullen vaker lokale bedrijven zijn, innovatieve spelers, digitale groeiers en jonge ondernemers. Een adrenalinespuit in het hart van ondernemend België. Die gemiste kans is tragisch. Aan de Arizona-partijen die naarstig nota’s aan het pennen zijn: hier is een maatregel die niets kost en veel opbrengt. Het hoeft niet altijd besparen of belasten zijn.

Drempels en obstakels

Onze kmo’s barsten van het talent en de knowhow, maar onze gunnende ambtenaren zetten ze amper aan het werk. Nochtans hebben niet alleen de bedrijven, maar ook de overheden veel te winnen als de Europese richtlijn zou worden nagestreefd.

Ik wil in het bijzonder een lans breken voor de digitale transformatie van de overheid. De aanbestedingen zijn vaak geschreven met vastgelegde technologiekeuzes, een nadruk op prijs boven kwaliteit en vastgeroeste ideeën over hoe het werk moet gebeuren. De strenge vereisten voor de deelnemende bedrijven ontmoedigen en diskwalificeren kleinere spelers. Waarom al die drempels en obstakels voor kmo’s? Waarom geen toenadering?

Estland geldt als bewijs dat een modern aankoopbeleid zijn vruchten afwerpt. Met 82 procent van de opdrachten gegund aan kmo’s is het een van de best gedigitaliseerde overheden geworden en creëerde het tegelijk een van de sterkste start-upscenes in Europa.

Barack Obama riep als president van de Verenigde Staten 18F in het leven, een team van softwareontwikkelaars, designers en strategen dat overheidsdiensten helpt met digitaliseren. Dat gebeurt onder andere door agile methodologieën te introduceren in het aankoopproces. Daaruit kunnen we inspiratie halen.

Ergens in Brussel zit op dit eigenste moment een overheidsdienst met de handen in het haar, zich zorgen makend over de diepe financiële put die is gemaakt door IT-uitgaven en over een digitalisering die in het slop zit. Ga er maar van uit dat een jong techbedrijf of een gezonde scale-up al een oplossing heeft ontwikkeld. Alleen is in dit land de kans erg klein dat beide elkaar ontmoeten. Dat moet anders.