Na de dreigementen van Trump: wat wil Groenland zelf?

Groenland is voor meerdere grootmachten van groot strategisch belang. De Amerikaanse presidenten Andrew Johnson in 1867 en Harry Truman in 1946 brachten beiden ooit een bod uit op het eiland. Telkens was het antwoord negatief. Ook in de volgende ambtstermijn van Trump wordt Groenland allicht geen deel van de Verenigde Staten.

Ook China heeft al tijd en geld geïnvesteerd in het eiland met het oog op nauwere banden. Met investeringen in economische infrastructuur en wetenschappelijk onderzoek gaat het wel wat subtieler te werk, al heeft Peking ook al pogingen ondernomen om meer controle te krijgen over strategisch belangrijke infrastructuur zoals een vliegveld of een oude marinebasis.

En laten we de Europese Unie niet vergeten. Een visite van Commissievoorzitster Ursula von der Leyen in maart 2024 was geen toeristisch uitje. Ze beoogde de versterking van de economische relaties met het land en het openen van een EU-kantoor. Allen schuiven ze aan om aan invloed te winnen bij een land zo groot als Saoedi-Arabië, maar met de bevolking van de Brusselse gemeente Vorst.

Onafhankelijkheid

Die aandacht voor Groenland heeft uiteraard te maken met de geopolitieke context. De politieke inmenging wordt almaar groter, om te verhinderen dat het eiland het ‘verkeerde’ pad kiest. Het resultaat is een groeiende zoektocht naar meer autonomie, met als einddoel volledige onafhankelijkheid van Groenland, dat nu deel uitmaakt van het koninkrijk Denemarken.  

Zeker omdat het officiële buitenlands en veiligheidsbeleid van Groenland nog altijd beslist wordt in Kopenhagen. Denemarken heeft Groenland daar de voorbije jaren wat meer zeggenschap in gegeven, maar begrijpt dat de situatie bijna onhoudbaar is. Ook een nieuw wapenschild zal allicht niet volstaan om Groenland tevreden te stellen. Het wil zelf beslissen over zijn lot.

In zijn nieuwjaarstoespraak stelde de Groenlandse premier Múte Egede dat het tijd wordt dat het eiland onafhankelijk wordt en zich ontdoet van de ketenen van het kolonialisme. Sinds de Self-Government Act van 2009 is dat ook mogelijk. Egede hintte dat het referendum dat daarover moet beslissen er in 2025 wel eens kan komen.

Wat zal Groenland doen en welke kant kiest het? Als we ons baseren op de Groenlandse veiligheidsstrategie van 2024, dan blijft het grotendeels het westerse pad bewandelen. Het erkent het belang van samenwerking met de Noord-Amerikaanse bondgenoten en van lidmaatschap van de NAVO. Groenland heeft zelf niet de capaciteiten om zich te verdedigen - ook omdat dat bijna onmogelijk is vanwege de immense oppervlakte. De invasie van Oekraïne heeft bovendien nog maar eens het belang van lidmaatschap van een militaire alliantie aangetoond. Daarnaast hebben de VS een militaire basis, Pituffik Space Base, op het eiland en zijn de veiligheidsbelangen van Noord-Amerika en Groenland zo goed als verweven.

Kapers op de kust

Ook op economisch vlak richt Groenland zich vooral op Canada en de VS, evenals de Europese Unie. En vooral de EU blijkt een bondgenoot in de uitdagingen op het vlak van de klimaatverandering, die zich in het noordpoolgebied intenser laat voelen.

Trumps uitspraken zijn bijgevolg bijna contraproductief, zeker als je weet dat iets verder in de veiligheidsstrategie staat dat Groenland ook de economische relaties en algemene samenwerking met de Aziatische partners, waaronder China, wil verstevigen. Er zijn dus kapers op de kust.

Conclusie: Groenland is open for business, not for sale. Voor de Verenigde Staten en hun bondgenoten wordt het zaak de eigen deur open te houden en die naar China definitief te sluiten. Dat moet lukken. Maar niet met economische of militaire dreigementen.