opinie

Laat lokale banken lokaal economisch weefsel steunen

Hoogleraar economie UGent

De lokale banken het lokale economische weefsel laten steunen is de juiste keuze in de coronacrisis. Een beter alternatief is er niet.

Hoe diep zal ze zijn en hoe lang zal ze duren, de coronarecessie? De afweging die gemaakt moet worden is er niet zozeer een tussen gezondheid en economie. Als we geen maatregelen nemen tegen de verspreiding van het virus, dan vallen wereldwijd tientallen miljoenen doden en stort het gezondheidssysteem in elkaar. Het vertrouwen in de overheid en de medemens verdwijnt volledig, waarop algemene paniek ontstaat en de volledige ineenstorting volgt.

©Frank Toussaint

Het is kiezen tussen Covid-19 en de cholera. Tijdelijk de economie stilleggen is zowel voor de economie als voor de gezondheid de beste optie, omdat het alternatief economisch nog rampzaliger zou zijn. De vraag is hoe we ervoor kunnen zorgen dat de crisis niet dieper is dan nodig en hoe we de heropstart zo vloeiend mogelijk laten gebeuren.

Advertentie

De coronacrisis duurt wellicht langer we verwachten. De vraag is tijdelijk in elkaar gestort omdat we aan aantal dingen gewoon niet meer kunnen kopen. Geen toerisme, horeca, theater of restaurant deze lente. Maar de vraag daalt ook omdat mensen wereldwijd hun inkomen of baan verliezen. De overheden proberen dat zo goed mogelijk op te vangen door vervangingsinkomens te voorzien en door betalingen aan de overheid uit te stellen of kwijt te schelden.

Het is kiezen tussen Covid-19 en de cholera.

Dat is verstandig beleid. Desondanks is het vertrouwen van veel consumenten zwaar geschaad en stellen zij uitgaven uit die ze wel nog kunnen doen. Dat verlaagt opnieuw de uitgaven, leidt tot nieuwe ontslagen en inkomensverliezen en zo voedt de ineenstorting van de vraag zichzelf, met de overheid als enige ondersteuning.

Oost-Europa

Maar ook het aanbod krijgt een enorme schok te verwerken, en dat zijn we eigenlijk niet gewoon. Productiekettingen wereldwijd worden onderbroken omdat leveranciers of klanten tijdelijk in lockdown zitten. Zelfs sectoren die helemaal niet blootgesteld zijn aan de vraagvermindering lijden onder die productieproblemen. Bovendien gebeuren die lockdowns niet gecontroleerd, maar doet elk land dat op zijn eigen tempo, afhankelijk van het aantal besmettingen. Dat is een gigantisch probleem, omdat steeds nieuwe gaten vallen in de productieketting. Op het moment dat wij onze lockdown afbouwen, zal hij nog worden opgevoerd in Oost-Europa. Maar veel Europese productiekettingen bestaan uit zowel Oost- als West-Europese fabrieken, dus dat blijft enorm sukkelen.

Elk land gaat in lockdown op zijn eigen tempo afhankelijk van het aantal besmettingen. Dat is een gigantisch probleem, omdat steeds nieuwe gaten vallen in de productieketting.

Die gespreide vraag- en aanbodschokken voeden elkaar. Ondertussen zijn de Chinese en de Zuid-Koreaanse economie weer aan het werk, maar hun buitenlandse klanten zitten in lockdown. Daardoor vertrekken een pak minder schepen uit China naar Europa en de VS, en veel minder schepen varen terug naar China. Dus ook al treft het coronavirus je niet rechtstreeks en heb je koopkrachtige Aziatische klanten, dan nog krijg je de gevraagde producten moeilijker in Azië.

Olieprijs

Ook de vraag van de olieproducerende landen stort in elkaar, omdat de olieprijs in elkaar is gestuikt. De aanbodschok vreet aan de wereldwijde vraag. Daardoor ontstaan bijkomende gaten in de lokale productieketting. Als een bedrijf faalt omdat het zijn Aziatische klanten niet langer kan bedienen of als de vraag uit het Midden-Oosten wegvalt, dan kan dat bedrijf ook niet meer leveren aan de lokale klanten als de situatie normaliseert.

Bij grote schokken werkt onderlinge afhankelijkheid in een economisch netwerk als een brandversneller in plaats van een schokdemper.

De verspreide vraag- en aanbodschokken leiden dus tot afbraak in het wereldwijde economische weefsel. Het is een bekend resultaat uit economisch onderzoek: grote onderlinge afhankelijkheid in een netwerk leidt tot grotere veerkracht tegen kleine schokken omdat de schokdempers en reserves van het hele netwerk efficiënt worden ingezet om die schokken op te vangen. Wanneer de schokken erg groot zijn, leidt grotere onderlinge afhankelijkheid net tot een grotere fragiliteit van het economische netwerk. De onderlinge afhankelijkheid werkt dan als een brandversneller in plaats van een schokdemper. Robuust maar toch fragiel, heet die eigenschap. De enige oplossing is dan het netwerk tijdelijk op te breken en het vanuit de lokaal gezonde delen opnieuw op te bouwen.

Advertentie

Daarom is de keuze om de lokale banken het lokale economische weefsel te laten steunen de juiste keuze. Het is niet perfect, maar er is geen beter alternatief. Daarnaast zou het slim zijn dat de lokale productiekettingen niet stoppen met elkaar klantenkrediet en leverancierskrediet te verlenen, maar dat ze dat net in stand houden. We moeten vermijden dat bedrijven liquiditeit hamsteren, want dan krijgen we onnodige sterfte in het lokale netwerk. De liquiditeitsgaten die daarbij vallen moeten nu tijdelijk gevuld worden door de overheid en de banken, niet door klanten en leveranciers. Dat is de enige manier.

Advertentie
Gesponsorde inhoud