Laat Europees president Donald Tusk zitten en zijn werk doen!

Steven Van Hecke, docent Europese en vergelijkende politiek, KU Leuven

Dat komt Tusk goed uit, want in zijn uitnodigingsbrief heeft hij fel van leer getrokken tegen alles en iedereen die het Europese integratieproject van binnenuit of van buitenaf aanvalt. Zo haalde hij ongezien scherp uit naar de Angelsaksische wereld. Het moet al van Charles de Gaulle geleden zijn dat een Europese leider de Britten en de Amerikanen op die manier met de vinger wijst. Legendarisch is het verzet van de Franse generaal tegen de EU-toetreding van het Verenigd Koninkrijk. De reden? Het perfide Albion zou Europa als een paard van Troje verzwakken om finaal, zodra de constructie in duigen viel, de kant van de Amerikanen te kiezen.

Kwatongen

Volgens kwatongen zijn de Britten voortreffelijk in hun missie geslaagd. Nadat ze uiteindelijk lid hadden mogen worden, stonden ze altijd op de eerste rij om de uitbreiding met nieuwe lidstaten toe te juichen en gingen ze telkens op de rem staan zodra er meer in het geding was dan de eenheidsmarkt. Het resultaat na 40 jaar: een grote maar zwakke Unie.

Maar dat is dus zonder Tusk gerekend. De Pool die een half jaar geleden nog pleitte voor een Unie ten dienste van de lidstaten, weigert het resultaat van 70 jaar Europese integratie te offeren op het altaar van de talrijke, interne en externe bedreigingen. Volgens Tusk moeten de nakende brexit en de komst van Trump de EU de kans bieden zich te versterken. What doesn’t kill you, makes you stronger.

Het klinkt als peptalk en voor een deel is het dat ook. Op een eerdere top, in september in Bratislava, was Trump weliswaar nog geen president maar hing de brexit toch al als een donkere schaduw boven de vergadering van de Europese leiders. Omdat toen voor het eerst zonder de Britten werd vergaderd, had het veel weg van een therapeutische sessie. En inderdaad, veel verder dan algemene principes en een kalender is men toen niet gekomen.

Vandaag staat de tweede sessie gepland. De sfeer van vrijblijvendheid is verdwenen. Vooral dankzij de dadendrang van Trump is de sense of urgency fors toegenomen. De tijd dringt. In maart wil de Unie met de nodige luister de 60ste verjaardag van het Verdrag van Rome vieren. Als ze zichzelf een mooi cadeau wil geven, zullen de staatshoofden en regeringsleiders met een aantal concrete doelstellingen moeten komen. En vooral: eensgezindheid tonen. Daaraan ontbreekt het in de eerste plaats, zoals Dave Sinardet gisteren terecht schreef.

Defensie

Neem defensie, een van de werven in de brief van Trump. Als het aan Trump ligt, moet Europa wat meer zijn eigen boontjes doppen. Ook het verlies van de Britten moet worden gecompenseerd. Maar een dosis realisme is op zijn plaats. Polen en Hongarije, twee van de lastigste lidstaten die het de jongste tijd goed met elkaar kunnen vinden, zitten al niet op één lijn. De Polen zijn als de dood voor de Russen, terwijl de Hongaarse premier Viktor Orbán gisteren opnieuw uitpakte met zijn goede relaties met de Russische president Vladimir Poetin. De Polen rekenen liever op de militaire bescherming van de Amerikanen, terwijl Orbán pleit voor een echte Europese defensie. Begin er maar aan, Donald (Tusk welteverstaan, niet Trump.)

Hier en daar met 27 lidstaten een concreet stapje vooruitzetten en tijdens de brexitonderhandelingen alle neuzen in dezelfde richting laten wijzen, dat zou al mooi zijn. In deze turbulente tijden lijkt het status quo vrijwaren al heel wat. Alles wat er bovenop komt, is meegenomen. Het zal een prestatie van formaat zijn als Tusk zijn werk kan doen.

Versta: het is niet het moment om Tusk te vervangen. Zijn termijn van 2,5 jaar loopt af en de socialisten beginnen moeilijk te doen over de verlenging. Ze zijn blijkbaar vergeten dat de Italiaanse sociaaldemocratische premier Matteo Renzi zijn veto stelde tegen Enrico Letta als opvolger van Herman Van Rompuy. In de plaats wou Renzi Federica Mogherini op de buitenlandstoel in de Europese Commissie. Daardoor werd Tusk voorzitter van de Europese Raad. Trouwens, de eerste vicevoorzitter van de Commissie, Frans Timmermans, behoort tot de socialistische familie, net zoals de voorzitter van de Eurogroep, Jeroen Dijsselbloem. Laat iedereen nu maar op zijn plaats zitten om te helpen de boel bijeen te houden, tenzij iemand Charles de Gaulle gelijk wil geven natuurlijk.