Een Europese bad bank is een slecht idee

1.400 miljard euro. Dat is afgerond het bedrag dat de Europese Centrale Bank (ECB) naar voren schuift als het verwachte bedrag van de slechte leningen (non-performing loans of NPLs) op de balansen van de banken in de eurozone wanneer de coronapandemie haar beslag heeft gekregen. Dat ronduit hallucinante bedrag schreeuwt om proactieve interventies van regulatoren. Maar dan wel graag degelijke acties, en geen gratuite vlucht vooruit.

Andrea Enria, de voorzitter van de supervisory board van de ECB, lanceerde onlangs het idee van een Europese bad bank, zeg maar een pan-Europees Dexia-vehikel. Dat is een slecht idee, zowel financieel-economisch als politiek.

Eerst het financieel-economische luik. Om de gevolgen van de pakketten slechte kredieten (NPL's) die verleend zijn aan de lokale economie zo goed mogelijk te managen is een uitgesproken lokale inbreng absoluut noodzakelijk. NPL’s kunnen perfect in nationale bad banks worden ondergebracht. Er bestaat bovendien een actieve internationale en erg competitieve markt waar dergelijke NPL-toestanden verhandeld worden en waar voortdurend marktprijzen voor zo'n pakketten tot stand komen. Regeringen die NPL’s  van de hand willen doen en zo de nationale rekeningen saneren, kunnen dat vandaag perfect doen. Dat gegeven sluit naadloos aan op de politieke problematiek van een Europese bad bank (EBB).

Spelen met prijzen

Het ligt er, zo blijkt uit contacten die ik de voorbije weken had met diverse betrokken partijen, vingerdik op dat er grote druk zal zijn om te ‘spelen’ met de prijszetting van de NPLs die aan een Europese bad bank worden overgedragen. Stel dat het om een NPL-pakket gaat dat in nominale waarde 100 euro vertegenwoordigt. Hoe gaat men bepalen wat die bundel nog echt waard is? Zal het 50, 25 of hooguit 10 euro zijn? De enige manier om dat economisch correct te beoordelen is de prijs die tot stand komt als het pakket NPL’s op de open internationale markt wordt aangeboden.

Maar waarom nog doorsluizen naar een EBB als je onmiddellijk die marktprijs kan innen? De voornaamste reden om dat toch te proberen is natuurlijk dat men hoopt dan bijvoorbeeld 35 of nog meer euro’s in de wacht te slepen voor een pakket dat op de internationale markt hooguit 15 euro zou opbrengen. Het resultaat: extra opbrengsten voor het land dat de NPL's slijt aan de EBB, en de eurocollectiviteit die opdraait voor het verschil (in mijn voorbeeld: 35 - 15 = 20). Hoor ik daar het woord transferunie vallen?

De landen die er het ergst aan toe zijn inzake NPL’s zijn, zo blijkt uit het recente Risk Dashboard van de EBA (European Banking Association), Griekenland, Cyprus, Italië, Portugal, Kroatië, Ierland en Spanje. De andere eurolanden zitten allemaal op NPL-niveaus die een heel stuk lager uitvallen en dus geen problematisch karakter vertonen. De genoemde landen zaten al voor de coronapandemie in de rats met die leningen en dat zal de komende maanden alleen maar erger worden. Vandaar ook dat steeds meer geroezemoes weerklinkt rond de problematiek.

De gevolgen van de coronapandemie zullen echter ook voor de landen die hun kredietstromen de afgelopen jaren beter hebben beheerd duidelijk voelbaar worden. Landen die jarenlang verzuimden hun acute NPL-problemen grondig aan te pakken, gaan dan financiële solidariteit vragen aan landen die wel aan degelijk beheer deden, en meestal stevige verliezen nationaal dienden weg te slikken, maar nu door de coronaomstandigheden ook opnieuw orde op zaken moeten stellen. Er kan nauwelijks twijfel over bestaan dat in die context een EBB heftige politieke commotie zal veroorzaken. En daar heeft de EU na de stormen rond onder meer de brexit, de meerjarenbegroting, het coronafonds en de principes van de rechtstaat echt geen behoefte aan.   

Gezien de houding van de regering-De Croo in Europese discussies valt het te verwachten dat deze regering de vorming van een Europese bad bank zal steunen, als dat voorstel op tafel belandt. Wat ze dan minimaal wel moet doen, is proberen de restbank Dexia mee in het Europese vehikel te schuiven. Daar liggen nog vele miljarden euro’s aan verliezen te wachten, die als Dexia autonoom verder wordt afgewikkeld, enkel door de Belgische (en Franse) belastingbetaler moeten worden gedragen. Als de zonde dan toch bedreven wordt, heeft het weinig zin zich heiliger dan de paus te willen gedragen.

Johan Van Overtveldt
Voorzitter van de begrotingscommissie in het Europees Parlement en gewezen minister van Financiën.