De overheid moet zich een singlereflex aankweken

We kennen ze allemaal, onze ‘happy single’ vrienden en vriendinnen. Ondanks de verwijzing naar het ‘gelukkige single leven’ worden ze vaak negatief belicht in de media. Denk aan verhalen over eenzaamheid tijdens de pandemie, het idee dat mensen die bewust single zijn geen verantwoordelijkheid willen dragen en de vele datingprogramma’s die alles op alles zetten om singles te koppelen, vaak met de nodige dramatiek.

Singles herkennen waarschijnlijk ook de goedbedoelde maar ongemakkelijke opmerkingen zoals ‘je mag iemand meenemen naar het trouwfeest’, of dat moment waarop je een hotelkamer boekt en je een minder mooie kamer krijgt omdat je ‘toch maar alleen bent’. Ook promoties als ‘1+1 gratis’ of restaurantdeals zijn vaak niet gericht op singles, terwijl ze wel een groeiende groep kapitaalkrachtige mensen vormen. Een op drie mensen is single. Alles bij elkaar genomen roepen de woorden 'gelukkig single' een wat bittere smaak op, en dan heb ik het nog niet eens over het beleid van de overheid.

Ook het jongste rapport van de OESO, de denktank van de rijke landen, besluit dat de algemene belastingdruk op de modale Belg, en meer specifiek en vooral op de singles in België, torenhoog is. Van een gemiddeld bruto jaarloon (55.332 euro) gaat, voor alleenstaanden, 53 procent naar de overheid. Een pijnlijke vaststelling als je bedenkt dat alleenstaanden vaak meer werken en zich vaker maatschappelijk inzetten als vrijwilliger dan mensen die niet alleen wonen.

Een fiscaal aspect dat vaak over het hoofd wordt gezien, is de erfbelasting voor singles, die gemiddeld 55 procent bedraagt. Een triest record voor liberalen die voorstander zijn van een kleine en neutrale overheid.

Kadastraal inkomen

Het is natuurlijk niet zo dat de overheid singles specifiek fiscaal discrimineert. Singles zijn wel het slachtoffer van de schaalnadelen. Het kadastraal inkomen is zo opgebouwd dat singles die in een even groot huis wonen als een gezin met twee kinderen, meer moeten betalen. Bovendien kunnen koppels dubbel zoveel gebruikmaken van de fiscaal voordelige dienstencheques, omdat ze met z’n tweeën zijn in plaats van alleen. Als singles die nadelen proberen te omzeilen door samen te gaan wonen in cohousing- of 'tiny housing'-projecten, blijkt het wettelijke kader voor dergelijke woonovereenkomsten nog niet op punt te staan.

De reden waarom de problematiek meer en meer aan de oppervlakte komt, is simpel: de groep alleenstaanden neemt toe. In negen op de tien Belgische gemeenten zijn mensen die alleen wonen in de meerderheid. Bovendien voorspelt het Planbureau dat tegen 2070 liefst 41 procent van de huishoudens uit alleenstaanden zal bestaan.

Er is dan ook behoefte aan een singlereflex bij onze beleidsmakers, en bij uitbreiding in de hele maatschappij. Singles worden vaak niet vertegenwoordigd in het maatschappelijk debat door belangengroepen zoals de Gezinsbond. Daar willen wij met Open VLD Vrouwen verandering in brengen. We pleiten niet voor een wettelijke verankering van allerlei regels, maar voor het ontwikkelen van een natuurlijke reflex om na te denken over de impact van nieuwe wetten op alleenstaanden.

Het is de taak van de overheid de ongewilde schaalnadelen, die mee worden gecreëerd door het fiscale stelsel, in kaart te brengen en te proberen te verminderen. De overheid mag niet de oorzaak zijn van een verdere toename van de schaalnadelen.

Niet alleen de overheid moet een singlereflex aankweken, ook wij allen moeten meer rekening houden met alleenstaanden. Op trouwfeesten moeten we de ‘+1’-uitnodiging negeren en singles tussen de getrouwde koppels aan tafel laten plaatsnemen. In warenhuizen moeten we nadenken over promotiecampagnes met korting in plaats van 1+1-acties. In de reissector moeten we de alleenreiziger beschouwen als een volwaardige reiziger, en in de media moeten we alleenstaanden af en toe eens in een positief daglicht stellen.

Want nee, single worden, zijn en blijven is niet altijd een keuze, en het kan ons allemaal - jammer genoeg - sneller overkomen dan we denken.