De leeuw brult, maar heeft hij ook macht?

Wie macht wil begrijpen in een bedrijf, een land of de wereld, ‘follow the cash’. Richt je op degene die de geldstromen bezit, stuurt en controleert. Wie van een bedrijf of het vertrouwen in de overheid de stabiliteit op lange termijn wil voorspellen, hanteer als norm ‘serve the interest of the customer no matter what’. De klanten van de overheid zijn burger en bedrijf.

Vlaanderen - bij uitbreiding België - moet de komende jaren twee speerpunten hanteren: mens en economie. Op Vlaams niveau gaat meer mens over onderwijs (lees ‘vooral kwaliteit en motivatie van de leraar’), verantwoorde inburgering (migratie maakt ons sterker, mits ze naast rechten ook plichten inhoudt), kortere wachttijden in de zorgsector, veel strengere normen voor milieu, lagere armoede. Meer economie betekent minder fiscale druk, betere infrastructuur, hogere activiteitsgraad, een breed gedragen geloof in morgen zodat iedereen voluit gaat, en nogmaals lagere armoede.

Wat al het bovenstaande betreft, gaat deze op til zijnde Vlaamse regering vooral in de juiste richting. Bravo en merci. Toch enkele kritische noten. Begrotingstekorten mogen geen normale zaak worden waar we aan wennen. Een tijdelijk begrotingstekort is enkel te vergeven door essentiële investeringen in de toekomst. Je kan geen logistieke draaischijf ambiëren met het huidige fileleed op onze wegen en evenmin extra buitenlandse investeringen blijven aantrekken als onderwijs, digitale infrastructuur en digitale kennis niet top zijn. En het is niet omdat je de euro van Oosterweel uit je begroting schrijft, dat hij niet van je bankrekening gaat. Slechte gewoonte.

Bokrijk

Het is in begrotingsverband wel een gemiste kans om de beoogde bestuursefficiëntie - afschaffen van de provincies, gekoppeld aan grotere gemeenten - niet door te voeren. Hopelijk is dat niet als pasmunt voor de totaal irrelevante kleur van de burgermeestersjerp en de vreemde romantiek van een Vlaamse canon. Straks wordt Bokrijk nog de hoofdstad van Vlaanderen. Tenslotte ruikt de ‘leerwinstmeting’ verdacht naar extra regelneverij die averechts staat op de motivatie van een leraar.  

De vraag ‘Wat is het plan?’ komt steeds op de tweede plaats, de eerste is altijd ‘wie is de ploeg?’. De kwaliteit, coherentie en daadkracht van een team brengt een plan - dat enkel uit letters op papier bestaat - tot geloofwaardigheid. Visie zonder krachtige implementatie is als een fiets met een voorwiel zonder achterwiel. Het is verbazend dat Bart De Wever niet koos voor het minister-presidentschap. Jan Jambon zal zeker stevig in zijn schoenen staan, maar niemand ziet hem als numero uno binnen de N-VA. Waarom staat de échte kapitein niet aan het roer van het Vlaamse schip? Er is mondiaal een economische storm op komst waarvoor het beste stuurmanschap nodig zal zijn. Als de N-VA in 2024 niet ver onder de 20% wil zakken, moet ze in de komende jaren scoren waar de hoofdwedstrijd gespeeld wordt. En dat is niet in Antwerpen.

Federaal

Hoe hard hij ook brult, de kernvraag voor die Vlaamse leeuw is wat hij te zeggen heeft in de labyrintische Belgische kooi. Wie de cash volgt, zal zien dat slechts een minderheid van de te besteden middelen in de regio’s liggen en de grote meerderheid federaal. België blijft baas. Het bepaalt de criteria van de belangrijkste inkomende cashflows - persoons- en vennootschapsbelastingen, btw, sociale zekerheidsbijdragen - en van gigantische uitgavenposten (pensioenen bijvoorbeeld). Bovendien vertoont de toegevoegde waarde voor burger en bedrijf nog grote onvolkomenheden inzake onder meer coherentie van bestuur, tewerkstellingsbeleid, modernisering van justitie en duidelijkheid op milieubeleid, waar Vlaanderen vandaag machteloos staat.

De beste garantie voor een sterk België is een goed gerund geheel. Zolang dat niet gebeurt, is het gebrul van de Vlaamse leeuw een schreeuw van onmacht. Het voortbestaan van dit land en zijn symbolen maken de regio’s sterker, maar de onderliggende dynamiek - follow the cash, serve the interest of the customer - is dringend aan fundamentele herziening toe. Een sterk België is in dat opzicht beter gediend door twee aparte tafels - met een tussentafeltje - elk bevoegd voor eigen inkomsten, uitgaven, totaalvisie op economie en mens, overdekt met één gemeenschappelijk tafellaken, de Belgische vlag.  

Zou dat de ware reden zijn waarom Bart De Wever verkoos om de keizer van Antwerpen te blijven? Hij beseft zeer goed dat zelfs onze grote symbolische Vlaamse graven indertijd slechts leenheren waren. Tenzij hij ambitie heeft als premier, want daar ligt de sleutel van de échte oplossing. De vraag is hoe je die zin aanvaardbaar vertaalt naar het Frans.