De bitcoin is het nieuwe goud nog niet

Er vloeit veel inkt over de recente belegging van Tesla in bitcoins. Door de tweet van Elon Musk, Tesla’s excentrieke CEO, stijgt de waarde van de cryptomunt verder, richting 50.000 dollar. Of dat marktmanipulatie is, laat ik in het midden. Ik wil het graag hebben over financiële zeepbellen, een ander hot topic als het over de bitcoin gaat.

Om te testen of een aandeel, activaklassen en andere financiële instrumenten al dan niet in een bubbel zitten, moeten we nadenken over hun fundamentele waarde. De correcte vraag die we moeten stellen is: kunnen we de waarde van cryptomunten verklaren door de onderliggende waarde?

Academisch onderzoek toont aan dat er twee drivers zijn voor het rendement van de bitcoin: beleggersaandacht en momentum. Meer fundamentele zaken, zoals de miningkosten (mining is het creëren van bitcoins door ze te delven via een reeks ingewikkelde computercodes) of het aantal wallets (portefeuilles met bitcoins) dragen amper iets bij. Ook economische factoren, denk aan de consumptiegroei en de industriële productie, hebben geen significante impact op het rendement van de bitcoin.

Dat de bitcoins dus erg afhankelijk zijn van ‘niet-fundamentele’ drivers, is geen goed nieuws voor beleggers, en voor Musk. Ze kunnen bedrogen uitkomen wanneer het momentum zich tegen hen keert.

Dat geeft ook een duidelijke boodschap. De financiële markten kijken naar de bitcoin niet op dezelfde manier als naar andere activaklassen. Beleggers geloven niet in cryptomunten als een ‘unit of account’ (zoals wisselkoersen) of een ‘store of value’ (zoals edelmetalen).

Kunnen we de stijging van de bitcoin irrationeel noemen? Nee, zeker niet. Een blik op de financiële geschiedenis leert ons meer. De eerste wereldwijde zeepbellen - de South Sea Bubbel, de Nederlandse tulpenmanie en de Mississippi Bubble in de 17de en 18de eeuw - tonen de grote driver van deze aandelenfluctuaties: innovatie. Dat kwam ook terug tussen 1830-1861 (spoorwegen) en 1992-2005 (internet). Telkens waren het innovaties die men (op dat moment) niet volledig begreep.

Blockchain

Een gelijkaardige case kan worden gemaakt worden voor cryptovaluta. Die munten zijn op zich zijn niet erg speciaal, maar de technologie erachter is dat zeker: de blockchain. Die kan belangrijk worden voor verschillende sectoren, zoals consumentengoederen en de gezondheidszorg. Maar we begrijpen de mogelijkheden die de technologie biedt nog niet volledig. En die mismatch in informatie kan leiden tot erg grote bewegingen. Beleggers met betere langetermijnverwachtingen - misschien zoals Musk - kunnen dan de prijs opdrijven, net zoals momentumbeleggers dat ook doen.

Als Musk technologie als drijfveer heeft, is zijn belegging alles behalve irrationeel te noemen. Als hij schuldig zou zijn aan marktmanipulatie - en hij bitcoins enkel heeft aangekocht om ze meteen te verkopen aan een hogere prijs (de theorie van ‘the greater fool’) - kan hij bedrogen uitkomen. Financiële instrumenten die afhangen van momentum en aandacht zijn extreem gevoelig aan crashes. Dat is bij de bitcoin niet anders. Daar komt nog bij dat negatief nieuws - denk maar aan de bitcoin hacks - tot een serieuze waardedaling leidt.

Zeepbel

Het hoeft daarom niemand te verrassen dat het aandeel Tesla amper beweegt op de tweet van Musk. De hogere volatiliteit van de bitcoin - door de tegenstelling in verwachtingen - kan leiden tot een hogere volatiliteit in de omzet van Tesla. Daar zitten beleggers zeker niet op te wachten. Uiteraard moeten we dat ook in perspectief plaatsen. Tesla’s belegging van 1,5 miljard op een marktwaarde van 800 miljard dollar kunnen we ‘boekhoudkundig wisselgeld’ noemen.

Is de bitcoin het nieuwe goud? Daar lijkt het nog niet op. Kunnen we de bitcoin ‘de grootste zeepbel aller tijden’ noemen? Daar ben ik het niet helemaal mee eens. De afhankelijkheid van aandacht en momentum spreken niet in het voordeel van de bitcoin, maar de potentiële mogelijkheden die de blockchaintechnologie biedt, maken dat de bewegingen in de bitcoin een rationele onderbouw kunnen hebben. Die rationaliteit is mogelijk bij de bitcoinbelegging van Tesla te vinden. We begrijpen beide zaken echter nog niet voldoende.

Gertjan Verdickt

Assistant Professor of Finance, KU Leuven