Cultuursector vergist zich van vijand

300 culturele prominenten uit de drie regio’s ondertekenden een forse open brief aan de federale regering, die overigens op een paar federale instellingen na niet bevoegd is voor cultuur. De ondertekenaars nemen het niet langer dat er voor de cultuursector geen enkel vooruitzicht op herstel is. Daarmee wordt bedoeld: zeg ons wanneer we weer aan de slag kunnen.

Bovendien eisen ze onvoorwaardelijke steunmaatregelen voor de sector. ‘Om het voortbestaan van de culturele sector te verzekeren dient u een uitzonderingstoestand af te roepen vóór het begin van de zomer, die voortduurt tot wij onze normale activiteiten kunnen hervatten.’ Er wordt ook iets gemompeld over het in gevaar zijn van de democratie als er geen kunst meer is.

Toen ik het las, dacht ik: ai ai, waarom weer dat agressieve en defensieve toontje van mijn geliefde cultuursector? Alsof het een ideologische keuze is van de verzamelde regeringen dat ze corona aangrijpen om cultuur dood te knijpen. Nee, dat doet het virus wel. Bij kunst en cultuur horen publiek. Publiek en corona gaan momenteel niet samen. Geen enkele regering kan nu beslissen in oktober de zalen weer te openen. Daarvoor is het virus te wispelturig. Het zou in mijn ogen een daad van lichtzinnig bestuur zijn een soort van valse hoop te creëren, zowel bij publiek als bij de makers. Hoe jammer en pijnlijk dat voor iedereen ook is.

Misschien moet de cultuursector, die terecht prat gaat op zijn creatieve, scheppende vermogen, even aanvaarden dat hij de komende maanden heel actief op zoek moet naar alternatieven voor de normale activiteiten. Het gekke is dat de sector daar volop mee bezig is. Op Vlaams niveau is al lang constructief overleg aan de gang tussen de sector en het kabinet van minister van Cultuur Jan Jambon om werkbare alternatieven te onderzoeken.

Zaterdag schreven we in onze krant nog dat orkesten allerlei pistes onderzoeken. In Nederland heeft Het Nationale Theater al zijn geplande producties voor de komende maanden geschrapt en vervangen door voorstellingen die passen in de anderhalvemetersamenleving. Alle stoelen gaan uit de zaal om flexibeler te kunnen optreden.

Alternatieven

Over dergelijke alternatieven wordt in de open brief niet gesproken. Dat is jammer. Bij het lezen krijg je alleen maar de indruk dat de cultuursector - een beetje kort door de bocht - gewoon meer geld vraagt van de overheid om de komende maanden en jaren te overleven. Daardoor verscherpt de open brief, waarschijnlijk goed bedoeld en uit grote bezorgdheid geboren, weer de perceptie van de culturo’s als geldslurpers.

Daar kan ik me, alle verhoudingen in acht genomen, kwaad over maken. De cultuursector verdient dat stigma niet. Zo’n brief doet daar echt geen goed aan. Ik zou hem contraproductief durven te noemen.

Misschien moet de cultuursector meer zijn tanden tonen naar het publiek dan naar de overheid. Sinds de lockdown bestaat het prachtige initiatief Podium aan Huis. Tientallen cultuurhuizen bieden online voorstellingen van de afgelopen jaren aan. Gratis. Maar waarom gratis? Zijn ze soms bang dat mensen voor cultuur niet willen betalen? Ik denk dat ze zich daarin vergissen. Er is meer dan ooit behoefte aan cultuur. Vraag geld voor alles wat je online aanbiedt.

Het is maar een fantasietje, maar waarom zou de sector in het najaar ook nieuwe producties - als die mogen gemaakt worden van de overheid - niet zo aan de man brengen als de aanwezigheid van publiek niet mogelijk is? Stel je voor: je verkoopt per avond evenveel online toegangskaartjes als er stoelen zijn. De stoelen zijn vervangen door beeldschermen, waardoor je voor de performers de illusie van een Zoomachtig publiek creëert. Dan voelen zij zich niet alleen. En je kan zelfs VIP-arrangementen bedenken. Voor een paar euro meer mag je als toeschouwer na afloop even exclusief in de babbelbox met de sopraan. Iedereen gelukkig.