Blijven doorgaan

We zullen doorgaan. Ramses Shaffy heeft in de lage landen postuum voor de soundtrack van 2020 gezorgd. Doorgaan ondanks alles, maar vooral omdat we niet anders kunnen. Zeker in het onderwijs, van de basisschool tot de universiteit.

De wil om door te gaan was dinsdag ook heel voelbaar op de academische opening van mijn universiteit, de VUB. Traditioneel gaat de start van het  academiejaar gepaard met een nokvolle Henri Le Boeufzaal in Bozar. Nu kozen we voor een gespreide ceremonie over zes plaatsen op de campussen en in de stad, telkens mét publiek. Een hybride opening, met zes podia en grote schermen en verbindingen, zodat iedereen - dankzij de wonderen der techniek - alles kon volgen. Ook wie niet op een van de zes locaties was. Zijn we overmoedig? Ik denk het niet. Het was Covid-19-proof. Het is ook onze manier om positief te blijven.

Voor mij als rector is de opening van dit academiejaar meteen ook de start van jaar één na corona. Ik weet het, de huidige crisis is nog lang niet bezworen, maar in onze hoofden zitten we al verder. We denken aan een wereld die niet alleen verlost is van het virus dat veel samenlevingen zo hard getroffen heeft, maar die ook de uitdagingen van klimaat, diversiteit en humanisme ernstig neemt.

We zullen doorgaan, dat is ook wat een recent standbeeld op onze campus lijkt te willen zeggen. 'De Stap' van kunstenaar Jean Bilquin staat vlak bij het rectoraatsgebouw. Mooi in mijn blikveld als ik niet thuis werk. We hebben het eind vorig jaar geplaatst naar aanleiding van 50 jaar VUB en 185 jaar ULB-VUB. 'De Stap' is figuratief en toont een geblinddoekte persoon die met één been een grote stap in het ijle zet. Toch lijkt de figuur - is het een student of een professor? - te blaken van zelfvertrouwen. En van vertrouwen in de toekomst. Omdat we niet anders kunnen, toch?   

Andere invulling

En is dat ook niet precies de situatie waarin we ons vandaag bevinden? Voor de titel van mijn beleidsplan koos ik de uitdrukking ‘The future is a foreign country. They do things differently there.’ De toekomst zal een heel andere invulling krijgen dan ze zonder corona zou hebben gehad. Anders zal niet altijd beter zijn. Het virus en de socio-economische gevolgen van corona hebben nu eenmaal in tal van domeinen grote, soms onomkeerbare schade aangericht.

Maar tegelijk zullen we met ons allen de toekomst in eigen handen moeten nemen om op veel vlakken zoveel mogelijk vooruitgang te boeken, vooruitgang die zonder de corona-ervaring misschien niet mogelijk zou zijn. Als VUB-gemeenschap hebben we deze week een nieuwe slagzin gelanceerd: De wereld heeft je nodig.

De wereld, de ‘amor mundi’, is de reden waarom we moeten doorgaan. En waarom we de universiteit zoveel mogelijk op volle toeren laten draaien. Overal in de stad hebben we extra ruimtes gezocht om zo verbonden mogelijk te kunnen doorgaan. Omdat alles digitaal echt geen optie is. We zijn gestart in code geel, volgende week schakelen we gradueel over naar oranje. Het is steevast een delicate evenwichtsoefening, waarbij we rekening houden met het pedagogische project, de fysieke gezondheid en het psychologisch en sociaal welbevinden. Maar we houden de cijfers nauwlettend in het oog, we blijven sensibiliseren om de veiligheidsmaatregelen na te leven. Op ieder van ons komt het aan, oud en jong.

Gelaagde leercurve

In mijn Facebook-post voor de studenten schreef ik maandag dat we met het academiejaar 2020-2021 ‘de stap’ naar 21ste-eeuwse realiteiten zetten. ‘De leercurve is extreem gelaagd, er is veel moed en solidariteit nodig. Veel inzet en hoop. Er zijn de veiligheidsmaatregelen, essentieel om het academiejaar on track te houden en wie we lief hebben te beschermen. Er valt dus veel te zeggen. En te denken. En te twijfelen. Alles even legitiem.’

Ik gaf de studenten een gedachte van Ernest Hemingway mee: ‘Vandaag is maar één dag in een hele reeks van dagen die nog komen. Maar het zou kunnen dat de gebeurtenissen van alle dagen die nog komen, afhangen van wat jij vandaag doet.’

Ik wens alle studenten van alle universiteiten en hogescholen veel succes toe in dit hoogst ongewone, maar tegelijk veelbelovende academiejaar 2020-2021.

Caroline Pauwels

Rector van de VUB