Bij beperking werkloosheid in tijd verliezen alleen vakbonden

De vakbonden noemen de beperking van de werkloosheid in de tijd een dwaze beslissing. Zijn ze dan de kern van hun mandaat vergeten? Jaren hebben ze - met succes - gestreden voor het recht op arbeid. Blijkbaar zijn ze die basisopdracht vergeten en strijden ze nu vooral voor het recht op niet-arbeid. Levenslang. Want als je onbeperkt wordt betaald om niet te werken, waarom zou je dan werk zoeken?

Wie zijn de winnaars en de verliezers bij de beperking van de werkloosheid in de tijd?

‘Honderdduizend werklozen verliezen hun uitkering’, schreeuwen vakbonden en economen in koor. Dat is een heel statisch en statistisch perspectief. Studies tonen aan dat bij een beperking in de tijd een derde van de werklozen werk vindt. Niet de werkloze is in fout, maar een uniek systeem in de wereld dat levenslange werkloosheid toeliet in België. Het is normaal dat mensen dan niet gemotiveerd zijn om actief werk te zoeken.

Een ander derde verzaakt aan de uitkering, want die was niet echt nodig om te (over)leven. Ten slotte klopt een derde aan bij het OCMW. Maar ook dat zal mensen activeren en hen naar de arbeidsmarkt duwen. Daarvoor worden budgetten vrijgemaakt.  

Positieve impact

De grootste winnaar is het budget. Elke werkloze die aan de slag gaat, betaalt sociale bijdragen en belastingen, wat de overheid bijkomend gemiddeld 11.000 euro opbrengt. Ook de kostprijs per werkloze - bestaande uit de werkloosheidsvergoeding en de kosten voor begeleiding en administratie - van 21.000 euro vervalt. Elke werkloze die aan het werk gaat, heeft dus een positieve impact op de begroting van 32.000 euro.

Als van de 100.000 werklozen een derde aan de slag gaat, brengt dat 1 miljard euro in het budgettaire laatje. Als nog een ander derde aan de uitkering verzaakt, leidt dat tot een bijkomende besparing van bijna 700 miljoen.

Die cijfers zijn een onderschatting, omdat ze geen rekening houden met het feit dat werklozen - ook wie minder dan twee jaar werkloos is - zo vlug mogelijk werk gaan zoeken. Nu al zien de arbeidsbemiddelingsdiensten veel meer kortetermijnwerklozen aanschuiven om hen aan werk te helpen.

Omdat de situatie in België uniek was, hebben we geen echte vergelijkingspunten, alleen indicaties. Toen Slovenië de duur van de werkloosheidsvergoeding terugschroefde van twaalf naar zes maanden, steeg de tewerkstelling met 19 procent voor de mannen en met 31 procent voor de vrouwen. 

Ook de bedrijven winnen. De motivatie van de werklozen zal stijgen en we kunnen er dus van uitgaan dat de 130.000 vacante betrekkingen vlotter worden ingevuld. Gemotiveerde en geschoolde arbeidskrachten vinden is nog altijd het grootse obstakel voor verdere groei. We kunnen ook aannemen dat de interregionale mobiliteit toeneemt.

Dat brengt me bij de relaties tussen gewesten. De beperking heeft vooral een impact op Wallonië, waar de helft van de langetermijnwerklozen woont, en op Brussel, waar een kwart woont. Als we die meer aan het werk kunnen zetten, dalen de transfers. Bij een participatiegraad van 80 procent in heel België verdwijnen de transfers als sneeuw voor de zon en verdwijnt het argument bij uitstek om het land te splitsen.

Volgende stap

De enige echte verliezers zijn de vakbonden, die ruim vergoed worden om de werklozen te betalen. Na de toegekende verhoging van 20 miljoen in 2023 komt de vergoeding uit op 200 miljoen euro per jaar.

Een beperking van de werkloosheid in de tijd, met 100.000 minder werklozen, doet die dotatie met een derde dalen. Daarom vinden de bonden dat een dwaze beslissing.

De volgende stap moet zijn dat werkloosheidsuitkeringen niet langer via de bonden worden betaald, maar alleen via de hulpkas voor werkloosheidsuitkeringen. De vakbonden moeten ijveren om werklozen te helpen hun recht op werk te realiseren, niet om mensen werkloos te houden.