Beste wereld, verwacht ook niet te veel van Joe

De verkiezingen in de Verenigde Staten hebben nog maar eens bewezen dat dit land dieper verdeeld is dan eender welke andere geavanceerde industriële democratie. Dat is een groot probleem voor een natie die geacht wordt de wereldorde in goede banen te leiden. Het is in de VS volop links tegen rechts, establishment tegen anti-establishment, pandemiebestrijders tegen pandemiesceptici.

Die politieke verdeeldheid leverde een Amerikaanse bevolking en een politieke klasse op die niet langer politieagent van de wereld willen spelen en het militaire avonturisme dat daarvoor nodig is niet meer aan de dag willen leggen.

De politieke verdeeldheid heeft ook de appetijt voor vrijhandel doen afnemen. Bevolkingsgroepen die het moeilijk hebben, willen een groter stuk van de globale economische taart voor zichzelf veiligstellen, in plaats van de taart groter te maken voor iedereen.

Kortom, je zit met een bevolking die het globaal leiderschap voor economie en veiligheid die de VS in de tweede helft van de 20^ste eeuw boden niet langer lust. Ondanks dat Joe Biden een veel minder polariserend en verdelend figuur zal zijn dan zijn voorganger, is het onrealistisch te verwachten dat een Amerikaans president deze structurele uitdagingen grondig kan aanpakken in één ambtstermijn. Dat lukt zelfs niet in twee termijnen.

Europese processie

En ook al zouden de bevolking en het politieke establishment wel pap lusten van een hernieuwd Amerikaans wereldleiderschap, de wereld is zo veel veranderd sinds het einde van de vorige eeuw dat zo’n leiderschap niet meer zoveel verschil zou maken als vroeger. De Europese Unie is zoals altijd gefixeerd op haar eigen interne verdeeldheid. Behalve over de slabakkende brexitonderhandelingen gaat het nu over Hongarije en Polen die de processie naar het tijdelijke herstelfonds (NextGenerationEU) stokken in de wielen steken wegens politieke bezwaren tegen het rechtsstaatsprincipe van Europa. Boedapest en Warschau kanten zich tegen het nieuwe sanctiemechanisme waarbij landen die zondigen tegen dat principe hun EU-subsidies kunnen verliezen.

Rusland blijft een land dat achteruitgaat en dat andere geopolitieke machten liever dwarsboomt dan er constructief mee samen te werken.

Staatskapitalisme

En dan is er China, een wereldmacht die sterker wordt, maar zich keert tegen de liberale democratische orde die de 20^ste eeuw vormgaf. China is echter niet machtig genoeg om zelf een wereldorde te kneden, nog niet. Het staatskapitalistische en autoritaire politieke model is veel minder aantrekkelijk gebleken als exportproduct dan de vrijemarktdemocratie dat was in de 20^ste eeuw. Het resultaat is een verzwakkende liberale wereldorde die worstelt met het omgaan met een machtiger wordend China, en zo nog meer barsten begint te vertonen.

Tot slot zijn er de multilaterale instellingen - zoals de NAVO, de Wereldgezondheidsorganisatie en de VN-Veiligheidsraad - die onze wereldorde beter moeten doen samenwerken. Donald Trump heeft tijdens zijn vier jaar in het Witte Huis de onvolkomenheden van de instellingen correct geïdentificeerd. Hij buitte die fouten uit voor zijn eigen binnenlandse agenda, en deed weinig om ze te herstellen.

De kern van de zaak is dat deze instellingen beter de machtsdynamiek van de jaren 50 van de vorige eeuw weerspiegelen dan die van 2020. Tel daar bij dat veel van de globale uitdagingen op lange termijn - de opkomst van China, cyberaanvallen, klimaatverandering, oorlogsvoering met drones, en problemen met de dataprivacy - nog niet eens bestonden toen deze instellingen werden opgericht, en je begint de omvang van het probleem te vatten.

Joe Biden zal zeker helpen, door steun toe te zeggen en multilaterale inspanningen te financieren om deze problemen aan te pakken. Maar wat de internationale instellingen nodig hebben is een grondige en uitgebreide hervorming. Dat is al een formidabele opgave in normale tijden, laat staan tijdens een wereldwijde pandemie. Het is geen uitdaging voor de volgende Amerikaanse regering alleen, maar voor een hele generatie beleidsmakers.

De komst van Biden naar het Witte Huis is belangrijk. Naast de broodnodige verandering in diplomatieke retoriek, zullen zijn gedrevenheid en zijn oprecht urgentiebesef om de klimaatverandering aan te pakken heel welkom zijn. Zodra hij aan de macht is, kunnen Biden en zijn ploeg met gelijkgestemde bondgenoten de wereld koers doen zetten naar de institutionele hervormingen en de samenwerking die ze erg nodig heeft.

Dat zal veel inspanning, geld, compromissen en vindingrijkheid vragen. Er zal ook geduld en tijd nodig zijn.

Ian Bremmer

Voorzitter adviesgroep Eurasia Group en GZERO Media en auteur van ‘Us vs. Them: The Failure of Globalism’.