EU legt Google recordboete van 2,4 miljard euro op

Google heeft zijn grootste regelgevend gevecht tot nu toe verloren, voorlopig toch. Want de technologiegigant moet 2,42 miljard euro betalen als straf voor het misbruiken van zijn dominante marktpositie. Dat heeft de Europese Commissie dinsdag bekendgemaakt. Ze bevestigt daarmee informatie die al langer circuleert, maar het boetebedrag valt aanzienlijk hoger uit dan gedacht. Eerder was sprake van meer dan 1 miljard euro.

Het is de eerste keer dat een belangrijke regulator de manier waarop Google werkt, sanctioneert. Eerder trof het bedrijf in de VS in 2013 een schikking met de overheid om sommige zoekpraktijken te veranderen. Er was toen geen boete.

Het Amerikaanse internetbedrijf misbruikt volgens Europa zijn zoekmachine om zijn eigen prijsvergelijker Google Shopping voor te trekken ten nadele van de concurrentie, stelt de EU na zeven jaar onderzoek. Dat werd aangevuurd door klachten van kleine e-commercewebsites en grote concerns als News Corp., Axel Springer en Microsoft. De eerste klachten gaan terug tot februari 2010. 

Google begon in 2004 met Google Shopping, een dienst waar consumenten online producten en prijzen kunnen vergelijken. Dat gebeurde toen nog onder de naam Froogle. Die dienst deed het oorspronkelijk niet zo goed, maar vanaf 2008 veranderde Google het geweer van schouder en begon het zijn eigen en intussen herdoopte shoppingdienst systematisch een prominente plaats bij de zoekresultaten te geven. Concurrenten duiken gewoonlijk pas op de vierde pagina van de resultaten op, die beduidend minder kliks voortbrengt dan de eerste.

Over dat alles struikelt Europa nu, zeker omdat in het continent 90 procent van alle zoekopdrachten op internet via Google verloopt.

Consumenten benadeeld

Margrethe Vestager, de Deense EU-commissaris voor Concurrentie die intussen bekendstaat als een harde tante, slaat na het langdurige onderzoek dan ook fors toe. Daarbij baseert ze zich op een gigantische hoeveelheid informatie die de EU verzamelde. 'Het zou me 17.000 jaar vergen om al die informatie voor te lezen', zei Vestager dinsdag.

In een officiële verklaring zalfde ze Google eerst door erop te wijzen dat het bedrijf onze levens veranderd heeft met zijn innovatieve producten en diensten. 'Dat is een goede zaak.' Om dan meteen uit te halen: 'Het ging er Google echter niet gewoon om met zijn prijsvergelijkingsdienst klanten aan te trekken door zijn product beter te maken dan dat van zijn concurrenten. Google heeft veeleer zijn machtspositie als zoekmachine misbruikt door zijn eigen prijsvergelijkingsdienst te promoten in zijn zoekresultaten en die van concurrenten onderaan te plaatsen.'

'Wat Google heeft gedaan, is illegaal volgens de EU-antitrustregels', vervolgt Vestager. 'Het heeft andere bedrijven de kans ontzegd op merites te concurreren en te innoveren. En, belangrijker nog, het heeft Europese consumenten een echte keuze aan diensten ontnomen en hen belet de voordelen van innovatie volledig te benutten.'

Volgens de Commissie startte Google de praktijk in januari 2008 in Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Sindsdien zou het verkeer naar de vergelijkende shoppingdienst van het bedrijf 45 keer omvangrijker zijn geworden in het VK en 35 keer in Duitsland. Een concurrent zag de trafiek naar zijn website in Duitsland met 92 procent dalen. Google past de praktijk intussen toe in dertien Europese landen, waaronder sinds november 2013 ook in België.

Dwangsom

Google krijgt nu 90 dagen om 'zijn illegaal gedrag te stoppen' en rivalen een gelijke behandeling te geven. Het kan zelf kiezen hoe. Het moet Europa binnen de 60 dagen inlichten over zijn plannen. Weigert het, dan kan een dwangsom worden opgelegd die kan oplopen tot 5 procent van de wereldwijde dagelijkse omzet van moederbedrijf Alphabet.

In een reactie liet Google weten 'het respectvol oneens te zijn met de vandaag aangekondigde conclusies'. 'We gaan de beslissing van de Commissie in detail bestuderen en overwegen om in beroep te gaan. We kijken ernaar uit om onze zaak te blijven bepleiten', aldus een verklaring van het concern.

Consumenten die een zoekmachine gebruiken om een product te zoeken, zitten volgens Google niet te wachten op een lijstje met vergelijkingssites waar zij hun vraag nog eens kunnen herhalen. Veel liever krijgen zij directe links naar webshops die het gezochte artikel aanbieden, aldus het bedrijf.

Google wijst er verder ook op dat de advertenties die Google Shopping toont, afkomstig zijn van vele duizenden online verkopers. Zij kunnen op die manier beter concurreren met grote partijen als Amazon en eBay, die zelf ook de mogelijkheid bieden om producten op te zoeken en met elkaar te vergelijken. 'Als je Google gebruikt om producten te zoeken, proberen wij je te geven wat je zoekt', aldus topjurist Kent Walker van Google. 'Dat wij daar goed in zijn betekent niet dat we onszelf bevoordelen, of een bepaalde website of verkoper. Het is het resultaat van hard werken en constante innovatie, gebaseerd op de feedback van onze gebruikers.'

Intel

De hoogste geldstraf tot dusver voor een soortgelijk vergrijp bedroeg 1,06 miljard euro, voor het ook al Amerikaanse chipbedrijf Intel in 2009. De boete had nog hoger kunnen oplopen, want in theorie kon Europa gaan tot 10 procent van de omzet van Google. Die bedroeg vorig jaar 81 miljard euro. De hoogste EU-boete ooit, 2,93 miljard euro, dateert van vorig jaar en was voor een kartel van vrachtwagenbouwers. Microsoft, ook Amerikaans, liep een veroordeling op van ruim 1,6 miljard, maar dat gebeurde in drie keer. 

De beslissing valt minder dan een jaar na die over nog een ander Amerikaans technologiebedrijf, Apple. Dat werd gesanctioneerd wegens onrechtmatige fiscale voordelen in Ierland. Begin dit jaar liep Facebook bovendien een boete op. De nieuwe boete zal dus allicht niet van aard zijn om de al gespannen verhoudingen tussen de EU en de nieuwe Amerikaanse president Donald Trump te verbeteren. Europa haastte zich dinsdag om te beklemtonen dat het Amerikaanse firma's geenszins viseert omdat ze Amerikaans zijn.