De toekomst is een insectachtige avatar

De avatar op het scherm ziet eruit als de kruising van een mens en een insect. De figuur heeft lange, dunne ledematen, bijzonder lange vingers, iets op het hoofd dat het midden houdt tussen een gewei en voelsprieten, en hij danst op een sciencefictionachtige soundtrack. Het is een kunstwerk van de queer kunstenaar Romain Gauthier in de tentoonstelling Habeas Corpus in het Franse Arles, die nog tot eind augustus loopt.

Op dezelfde tentoonstelling zie ik 'Spine' van de digitale kunstenares Sam Madhu, een beeld van een torso waar lange naalden uit de ruggengraat lijken te groeien. 'Hoe zullen we onze huid in de toekomst dragen', vraagt ze zich af. Inès Alpha gebruikt dan weer digitale filters om de bezoeker zichzelf te laten bekijken: getooid met veelkleurige 3D make-up.

Arles is zoals elk jaar in de zomer het toneel van Les Rencontres de la Photographie. Op tientallen tentoonstellingen zijn zowel historische foto's als futuristische producties zoals Habeas Corpus te zien. 'Het lichaam is geen ding, het is een situatie. Het is onze greep op de wereld, de schets van onze projecten', citeert de catalogus van de Rencontres de Franse filosofe Simone de Beauvoir. Vandaag zijn onze lichamen fysiek, maar onze avatars zijn 3D en oneindig aanpasbaar. Lichamen en genders worden fluïde. Dat waren ze uiteraard al lang.

Nog in Arles loopt de tentoonstelling Casa Susanna met foto's van Amerikaanse mannen uit de jaren 50 en 60 die zich graag omvormden tot dames. Alleen was dat toen heel illegaal.

De fluïditeit van identiteiten is een thema dat nauw verbonden is met de internetcultuur. In een van de talloze boekenwinkeltjes van Arles heb ik de 'Cyber-Feminism Index' gekocht, samengesteld door de designer en technoloog Mindy Seu. Het lijvige werk brengt veelsoortige teksten over online activisme en netkunst van de drie jongste decennia. Opvallend is de invloed van 'A Cyborg Manifesto' uit 1985, waar professor Donna J. Haraway het concept 'cyborg' gebruikt om de rigiditeit van sociaal opgelegde identiteiten onderuit te halen.

'Onze identiteiten zijn onstabiel en dat is hun rijkdom', lees ik verder in de catalogus van de Rencontres. Woorden die de Russische president Vladimir Poetin, gouverneur Ron DeSantis van Florida en de Hongaarse premier Viktor Orbán doen gruwen. Maar hoe hard ze ook roepen, de toekomst staat niet aan hun kant.