Energie-expert over klimaatakkoord: 'Het doel is duidelijk, de weg ernaartoe blijft vaag'

Op de klimaattop in Dubai werd dinsdag een akkoord over de energietransitie bereikt. Volgens Thijs Van de Graaf, energie-expert en professor internationale politiek aan de UGent, zijn twee zaken historisch aan dat akkoord. 'Voor het eerst is echt in woorden gevat dat we weg moeten van fossiele brandstoffen. Het blijft een vage omschrijving en het lijkt banale semantiek, maar op de vorige 27 toppen is dat wel telkens mislukt. Daarnaast is voor het eerst een cijfer geplakt op de capaciteit van hernieuwbare energie: die moet verdrievoudigen tegen 2030 en de wereldwijde energie-efficiëntie moet verdubbelen.'

Het akkoord is niet bindend en het gaat om 'vrijwillige engagementen' van de betrokken landen. Zet het voldoende druk op de bedrijven in de fossiele industrie om de switch te maken?

Thijs Van de Graaf: 'Een radicale ommezwaai zal er niet meteen komen. De transitie is al ingezet in de industrie. Ik denk niet dat nu in bestuurskamers beslist zal worden de investeringsstrategie aan te passen. Veel grote spelers in de industrie - van autofabrikanten tot elektriciteitsbedrijven - hebben de voorbije jaren hun businessmodellen vernieuwd en daarin een centrale plek toegekend aan elektriciteit en hernieuwbare energie. We zien een duidelijke verschuiving van de middelen naar alternatieve energiebronnen.'

Intussen wordt nog altijd massaal olie opgepompt. Het verbruik gaat alleen maar omhoog.

Van de Graaf: 'Dat klopt, vandaag consumeren we zo'n 100 miljoen vaten olie per dag. In de jaren 70 was dat ongeveer de helft. Die markt is spectaculair gegroeid, maar we zien dat die groei al jaren vertraagt. Het Internationaal Energieagentschap (IEA) is ervan overtuigd dat de wereldwijde vraag naar fossiele brandstoffen nog voor het einde van het decennium een piek bereikt. Dit akkoord onderschrijft die inschatting.'

Wat gebeurt er als dat plafond bereikt is? Hoe geraken we finaal af van olie?

Van de Graaf: 'Dat is de grote vraag. Als we de vooropgestelde klimaatprognoses willen halen, zou de vraag moeten kelderen. Dat zal wellicht niet gebeuren. De vraag zal eerst nog enkele jaren stabiel blijven, om dan stelselmatig af te zwakken. Zo zal de transitie ingezet worden: langs de vraagzijde. Als er steeds meer elektrische wagens komen, steeds meer wind- en zonne-energie - en die trend zien we - zal de vraag zakken en dan volgt de productiezijde wel.'

'Ik weet niet of een wereld zonder olie echt realistisch is. Olie is niet alleen een brandstof, het is ook een grondstof, in de chemie bijvoorbeeld. Je ziet dat oliebedrijven nu hun hoop vestigen op die sector om hun product te slijten. Dan is de milieu-impact anders: als de productie met schone energie gebeurt, en tijdens de levenscyclus niet verbrand wordt, blijven de koolstofatomen gevangen zitten. Maar ook in dat opzicht heeft de industrie nog een lange weg te gaan.'