De lange schaduw van Enfinity

Door de implosie van het zonnepanelenbedrijf Enfinity zien bekende aandeelhouders als Marc Coucke van Omega Pharma en de private-equitygroep Waterland hun investering in rook opgaan. In het web rond het Waregemse bedrijf zitten echter nog heel wat andere personen verstrikt. Op basis van vennootschapsakten en jaarrekeningen ontrafelde De Tijd het spinnenweb van Enfinity-vehikels. Tal van Belgische ondernemersfamilies, grote pensioenfondsen, intercommunales én de rijkste Belg, Albert Frère, blijken op de een of andere manier in zee te zijn gegaan met het zonnepanelenbedrijf dat opgericht werd door de voetbalmanager Patrick Decuyper en zijn studiemakker Gino Van Neer.

Naast de projectontwikkelaar Enfinity richtten Decuyper en Van Neer tientallen nevenvennootschappen op waarvan de eigenaars grotendeels verborgen bleven. Die structuren waren zogenaamde ‘special purpose vehikels’ waarmee van zonnepanelen een financieel product werd gemaakt. Toen Decuyper en Van Neer in 2005 de boer op gingen om Vlaamse bedrijfsleiders ervan te overtuigen zonnepanelen op hun dak te plaatsen, kregen ze vaak de kous op de kop. Bijna niemand was geïnteresseerd om geld te investeren in zonnepanelen.

Dat veranderde toen Enfinity met zijn zonnepanelenfondsen uitpakte. Het Waregemse bedrijf zette een systeem op poten waarbij het tegen betaling grote bedrijfsdaken afhuurde en er zelf zonnepanelen op plaatste. Onder meer de meubelwinkel Weba en het textielbedrijf McBride lieten hun dak plaveien met panelen. Tientallen van zulke zonnedaken werden gebundeld in een vennootschap die als investeringsvehikel werd aangeboden aan financiers. Omdat Enfinity het onderhoud en het technische en administratieve beheer op zich nam, was het voor investeringsfondsen een makkelijke manier om in de ontluikende zonne-energiesector te stappen.

Zonnetunnel

Curalia, de pensioenkas van dokters en apothekers, is een van de grote investeerders in Enfinity’s eerste vehikel, Enfinity 1. Het zit daar in het gezelschap van nog meer namen die niet meteen met Enfinity worden geassocieerd: de Gemeentelijke Holding en het pensioenfonds van de provincie Oost-Vlaanderen.

Die door politici gedomineerde structuren hebben niet als enige tientallen miljoenen euro’s aan reserves toevertrouwd aan het Waregemse groenestroombedrijf. Decuyper en Van Neer vonden ook hun weg naar de Antwerpse politiek. Het pensioenfonds van de Antwerpse Waterwerken duikt op als de financier van het Enfinity-zonnepanelenfonds Belfuture.

De Antwerpse energie-intercommunales IKA en Finea zijn de geldschieters achter het vehikel met de cryptische naam SPS Fin. Dat is net als Enfinity 1 en Belfuture een vennootschap met hoofdzakelijk twee zaken op de balans: schulden en zonnepanelen. Bij SPS Fin gaat het om één specifiek project: de veelbesproken ‘zonnetunnel’, een installatie van duizenden zonnepanelen op de hst-tunnel langs de E19 in Brasschaat.

Ook buiten Vlaanderen werden financiers gevonden voor de Vlaamse zonnedaken: de Nederlandse energiegroep Eneco nam twee vehikels over. Een van de laatste fondsen kwam in handen van het Waalse TTR Energy, een joint venture van de energietrader Transcor Astra van Albert Frère en de Waalse Onderneming van het Jaar, TPF. Dat is een engineeringgroep van Thomas Spitaels, zoon van de overleden Waalse PS-politicus Guy Spitaels. Ook in andere landen met royale zonnesubsidies richtte Enfinity tientallen gelijkaardige structuren op.

De meeste Enfinity-vehikels met Vlaamse zonnepanelen werden echter gefinancierd door Vlaamse ondernemersfamilies, vaak met een achtergrond in textiel of vastgoed. Achter Enfinity 7 vinden we de West-Vlaamse ondernemersfamilie Desimpel en Stephan Bostoen van de passiefhuisbouwer Bostoen. Artelco herbergt de projectontwikkelaar Yves Despiegelaere en Johan Verhelst van de bouwgroep Verhelst.

De structuur Greenfrun werd opgezet om zonnepanelen te plaatsen op de daken van zogenaamde Frunparcs, shoppingcentra van de projectontwikkelaar De Vlier van de familie Van Tuyckom. Medefinancier is Luc Famil van het elektriciteitsbedrijf Famil en de parasolgigant Symo.

Niet aan de telefoon

De meeste zonnepanelenfondsen draaien goed, in tegenstelling tot Enfinity zelf. Een uitzondering is de zonnetunnel. ‘Het beloofde rendement wordt niet gehaald en er is te weinig cashflow om de leningen terug te betalen’, zegt de Brasschaatse CD&V-schepen Jef Konings over het project. Bij Belfuture werd een financieel geschil geregeld met een dading.

Bij andere fondsen valt geen negatief woord over de samenwerking met Enfinity te horen. ‘We hebben enkele zonnepaneleninstallaties in een fonds. Daar is niets mis mee’, reageert Stephan Bostoen kort. ‘Het rendement voldoet aan de verwachtingen. De lopende contracten worden gewoon uitgevoerd.’

‘Enfinity heeft goed werk geleverd en is de afspraken nagekomen’, getuigt een bestuurder van een fonds die anoniem wil blijven. Die boodschap valt ook te horen bij bedrijven die voor eigen rekening door Enfinity zonnepanelen op hun dak lieten plaatsen.

Maar sinds Enfinity in een negatieve spiraal terechtkwam, wil len investeerders zo weinig mogelijk aan het bedrijf gelinkt worden. Als Enfinity ter sprake komt, wordt het stil aan de andere kant van de lijn. ‘Daar ga ik aan de telefoon niets over zeggen’, zegt een investeerder. ‘Die zaak hou ik liever voor mezelf.’ Elders luidt het: ‘Dat is alleen iets voor onze raad van bestuur.’

De naam Enfinity is in veel vehikels geschrapt. Enfinity 1 heet nu Solux Invest en Enfinity 7 is door Desimpel en co omgedoopt tot 7Energy. ‘Die activiteiten lopen gewoon door’, zegt Desimpel daarover.

Van fonds naar bedrijf

De bekende West-Vlaamse ondernemersfamilie Desimpel duikt via de holding Mahora Invest ook op als aandeelhouder van Enfinity zelf. Maar dat was eigenlijk nooit de bedoeling. Mahora werd met enkele zakenvrienden opgericht om te investeren in de eerste buitenlandse parken: Enfinity 2 (Spanje) en Enfinity 4 (Italië). Mahora is overigens genoemd naar een Spaans dorpje in Castilla-La Mancha, de regio waar Enfinity’s zonneparken zich bevinden. Desimpel en enkele andere Vlaamse investeerders bezochten eind 2008 met Decuyper en Van Neer de streek om de in aanbouw zijnde zonneparken te bezoeken.

In juni 2010 onderging Enfinity, toen goed voor een jaaromzet van 252 miljoen euro, een grote metamorfose. De Spaanse en Italiaanse parken kwamen opnieuw onder de vleugels van Enfinity. De aandeelhouders van de fondsen kregen voor hun aandelen nieuwe aandelen van Enfinity.

Bij die operatie kwamen behalve Mahora ook de andere investeerders in de parken aan de oppervlakte. Het gaat om een groep bekende investeerders: de textielondernemer Jan Declerck (Domo/ Alinso), de familie achter de bouwgroep Stadsbader, de textielfamilie Desloovere/Vanden Berghe, de galeriehouder Guy Pieters, Charles Vanbiervliet (Fivanco), Marc Verstraete (Blagden) en de meubelmakersfamilie Vanthournout-Santens.

Een andere naam die steeds weer opduikt, is Capital Plus, een groepje rond Marc Dewaele van Lomat International. De businessangel was vooral in het begin de stille drijvende kracht achter Enfinity. Hij deed Enfinity verhuizen van Gent naar zijn gebouwen in Waregem en zette zijn uitgebreide netwerk in. Samen met zijn zoon Thomas was hij de voorbije jaren terug te vinden in tientallen zonne-energievehikels.

Waarom hebben die investeerders aandelen in fondsen omgeruild voor een participatie in Enfinity? ‘Als minderheidsaandeelhouders konden we dat niet tegenhouden’, zegt een ontevreden investeerder. De deal zag er indertijd aantrekkelijk uit. ‘De parken werden hoog gewaardeerd en zo konden de investeerders een meerwaarde boeken. Op papier uiteraard’, zegt een bron.

Noodlottig

Een insider nuanceert dat de ruiloperatie een noodlottige beslissing was. ‘In Spanje werd de overheidssteun zwaar teruggeschroefd. Door de hoge schuldgraad van de fondsen zou dat eveneens slecht zijn afgelopen voor de aandeelhouders.’

Zo zitten de toenmalige investeerders in hetzelfde schuitje als de investeerders die rechtstreeks geld in Enfinity hebben gestopt. De voorlopig laatste kapitaalverhoging vond plaats in juni 2010. Na de private-equitygroep Waterland, die al zo’n 50 miljoen euro in het bedrijf had gepompt, kwam een groep investeerders onder leiding van Marc Coucke aan boord. Achter Affinity Invest schuilen baron Paul Buysse en zijn zoon Frank, Johan Van Oostenryck (badkamermeubelen Detremmerie) en de projectontwikkelaars Bart Versluys en Yves Despiegelaere.

Die enorme waaier aan ervaren investeerders kon het bedrijf echter niet op de rails houden. ‘Eigenlijk heb ik dat dossier zelf veel te weinig opgevolgd. Dat had ik beter gedaan’, zegt een investeerder die de hand in eigen boezem steekt. Enfinity haalde geregeld de internationale pers met gigantische projecten in Frankrijk (Les Mareés, 79.000 zonnepanelen) en Canada (Stardale 144.000 zonnepanelen), maar leed onder een zwakke structuur en kapitaalbasis.

‘Veel te veel beziggehouden met groei dan met de industrie zelf. Er is te veel risico genomen’, zegt Desimpel. De gelijktijdige daling van subsidies in vele landen creëerde een waar slagveld. ‘Zware retroactieve aanpassingen van steun zijn dodelijk voor een projectontwikkelaar’, zegt een voormalige manager.

Vergeten

Hoe moet het nu verder? ‘Er zal niet veel meer in zitten zeker’, zegt een investeerder uit de textielsector cynisch. Enfinity werkt aan een scenario waarbij het zal worden overgenomen. Een groep rond de Amerikaanse sectorgenoot SunEdison zou 1 euro bieden, en een doorstart van de beste activiteiten mogelijk maken. Over die operatie blijft het echter stil.

Omdat heel wat investeerders via ons-kent-ons bij Enfinity terechtkwamen, staan sommige zakenrelaties en vriendschappen nu zwaar onder druk.

Toch hebben veel investeerders zich al neergelegd bij het mislukte avontuur. ‘Bij investeringen is het: you win some, you lose some’, zegt Desimpel. ‘De pagina wordt omgeslagen. Laten we er samen een pint op drinken en de zaak snel vergeten’, zegt een andere aandeelhouder. ‘Gelukkig zijn we nog gezond’, zucht een derde.