Op het kerstmenu in 2024: foie gras uit het labo

Voor het eerst proberen Belgen vlees te kweken in het labo. In het buitenland zijn al experimenten, maar nu waagt ook een Belg zich eraan. Het gaat om Dirk Standaert (44), die sinds hij in het gelijknamige Duitse kasteel woont Dirk von Heinrichshorst genoemd wil worden. Von Heinrichshorst is als voormalig IT’er, bierbrouwer en evenementenorganisator nieuw in de sector.

Oorspronkelijk zou hij de wetenschappelijke steun krijgen van Catherine Verfaillie, KU Leuven-onderzoeker en directeur van het Stamcelinstituut van de KU Leuven. Maar nadat vorige week bekend was geraakt dat de universiteit onderzoekt of enkele van haar papers werden gemanipuleerd, trok ze zich terug. Frederic Lluis van het Stamcelinstituut vervangt haar.

Het Stamcelinstituut maakt al menselijke levercellen na. Lluis gaat nu na of hij ook eendenstamcellen kan omvormen tot levercellen. Het gaat om nieuw onderzoek en over eendenstamcellen is weinig bekend. Garantie op succes is er niet. De onderzoekers hopen over twee tot drie jaar in staat te zijn om eendenlevercellen te kweken. Daarna is de grote uitdaging ze te vermenigvuldigen. Een lepeltje foie gras bestaat uit miljoenen levercellen. De onderzoekers willen de cellen vermenigvuldigen in de fermentatietanks van het onderzoekslabo Bio Base Europe in Gent.

Von Heinrichshorst kreeg het idee van een bevriend kunstenaarsduo. ‘Zij wilden kunstvlees maken en vroegen of ik kon helpen. Dat is op niets uitgedraaid, maar ik raakte geïnteresseerd. Aan de universiteit van Maastricht heb ik een crashcursus gevolgd. Ik wou begrijpen hoe kweekvlees werkt en wat de moeilijkheden zijn’, zegt hij. ‘Daarna bouwde ik een netwerk uit en praatte ik mensen uit de sector, maar ik vond geen gehoor. Dus dacht ik: ik zet zelf iets op poten.’ Het is niet de bedoeling een volledige lever na te maken. De onderzoekers beogen een patéachtige brij, die kan worden verwerkt tot foie gras. De cellen in de brij moeten vetgemest worden, anders hebben ze niet de juiste smaak. Daarvoor krijgt het project de steun van de smaakstoffenmaker Solina en Nauta, een patéproducent uit Mollem. ‘Zij helpen ons niet alleen de smaak goed te krijgen, maar ook de textuur, de geur en de kleur. Onze kweekfoiegras mag niet te onderscheiden zijn van het oorspronkelijke product.’

Topvijfspeler

De ambities zijn groot. ‘Binnen vijf jaar willen we een eerste product in de winkelrekken hebben. We willen voor kweekvlees een topvijfspeler in Europa worden.’ Von Heinrichshorsts bedrijf Peace of Meat wil ook andere soorten kweekvlees maken. ‘We denken dat we met onze technieken op termijn ook vlees kunnen kweken van kippen, varkens, runderen, vissen en garnalen.’

Al temperen de onderzoekers de verwachtingen. ‘Een hele kip zullen we niet kunnen namaken. Maar vlees van bepaalde onderdelen misschien wel. Omdat dit vernieuwend onderzoek is, is het moeilijk te voorspellen wat mogelijk wordt.’ Dat Peace of Meat het eerst probeert met foie gras is geen toeval. ‘In die sector is er veel dierenleed’, zegt Von Heinrichshorst. ‘Bovendien zijn de productiekosten en de verkoopprijzen hoog.’

Dat is een voordeel voor de Belgische pioniers, want hoeveel hun kweekfoiegras zal kosten kunnen ze nog niet zeggen. Doordat de prijs van foie gras hoog is, kan Peace of meat ook relatief hoge prijzen vragen, zegt Von Heinrichshorst. ‘Dat is anders met kippenvlees, dat erg goedkoop is.’

Het project kost in totaal 4,7 miljoen euro. 3,6 miljoen euro komt van de Vlaamse overheid, de rest van andere partners. In een eerste kleine kapitaalronde zamelde het via enkele Duitse privé-investeerders een opstartbudget binnen. ‘Dit onderzoek is belangrijk voor de ontwikkeling van dit innovatieve segment van de Vlaamse voedingsnijverheid’, zegt Vlaams minister van Innovatie Hilde Crevits (CD&V). ‘Het levert bovendien een diervriendelijke alternatief voor foie gras.’