U raakt betrokken in een verkeersongeval en er ontstaat discussie over wie in fout is. U wilt uw ziekenhuisfactuur verhalen op het baasje van de hond die u beet. De lekkende stookolietank van de buren vervuilt uw grond. Tal van disputen kunnen eindigen in de rechtbank. ‘Volgens onze cijfers had een op de drie Belgen de afgelopen drie jaar met een geschil te maken’, zegt Marnik Vanhaverbeke, directeur van LAR, de rechtsbijstandsspecialist van AXA.
Het prijskaartje van een gerechtelijke procedure kan hoog oplopen. Denk aan de gerechtskosten, de uitgaven voor aangetekende brieven of de honoraria voor advocaten, experts en deurwaarders. Ook weet u als leek vaak niet welke stappen u moet zetten en tot wie u zich moet wenden. Als u voor rechtsbijstand verzekerd bent, hoeft u zich over de kosten geen zorgen meer te maken en kunt u de afwikkeling van de zaak in andermans handen leggen.
Aanvullend of apart
Een rechtsbijstandsverzekering kan een aanvullende verzekering bij een andere polis zijn, bijvoorbeeld bij een auto-, brand- of een familiale verzekering. Maar van zo’n aanvullende verzekering kunt u alleen gebruikmaken als het geschil in verband staat met het voorwerp dat in de hoofdverzekering is gedekt. Als u een rechtsbijstandsverzekering bij uw autoverzekering hebt, zult u die kunnen aanspreken als u zich voor een politierechtbank moet verantwoorden voor een snelheidsovertreding.
Het is ook mogelijk een aparte rechtsbijstandsverzekering af te sluiten. Zo’n contract biedt in een groot aantal gevallen dekking. Als u bij een in rechtsbijstand gespecialiseerde verzekeraar een verzekeringscontract sluit, krijgt u ondersteuning in elk rechtsgebied: van sociaal recht en personen- en familierecht, over administratief en fiscaal recht, tot huur- en erfenisrecht.
Let op: de vergoeding die u voor juridische bijstand krijgt, staat los van een eventuele schadevergoeding. Voor een schadevergoeding moet u een beroep doen op uw andere verzekeringen, zoals de auto- of de brandverzekering. Uw rechtsbijstandverzekering zal ook nooit uw boetes betalen.
Een algemene rechts bijstandsverzekering heeft hogere plafonds voor de tussenkomst in de kosten van een advocaat dan een aanvullende polis.
De formule die u kiest, hangt af van welke risico’s u gedekt wil zien, welke plafondbedragen u voor ogen hebt en hoeveel u wilt betalen. ‘De waarborgen die aansluiten op polissen burgerrechtelijke aansprakelijkheid auto of burgerrechtelijke aansprakelijkheid privéleven - de zogenaamde familiale - zijn nuttige basisdekkingen voor iedereen’, zegt Wauthier Robyns, de woordvoerder van de sectorfederatie Assuralia. ‘Wie het breder bekijkt, kan die aanvullende verzekeringen verschuiven naar een ruimere rechtsbijstandsverzekering die meer conflicten bestrijkt. Denk aan contractuele geschillen, die niet onder voormelde waarborgen vallen, geschillen met de fiscus of over burenhinder en arbeidsaangelegenheden.’
‘Een algemene rechtsbijstandsverzekering dekt niet alleen meer domeinen. Ze heeft ook hogere plafonds voor de tussenkomst in de kosten van een advocaat’, zegt Vanhaverbeke. Het spreekt voor zich dat een algemene rechtsbijstandverzekering duurder uitkomt dan een aanvullende. ‘Voor aanvullende verzekeringen boven op de auto-, brand- of familiale verzekering moet u rekenen op 125 tot 150 euro. Een uitgebreide verzekering kost gauw 350 à 400 euro.’
Bescherming
Een terugkerend argument pro een aparte rechtsbijstandsverzekering is de neutraliteit. Het kan dat u voor de uitkering van een schadeloosstelling in conflict komt met uw verzekeraar en dat u - via uw aanvullende verzekering - bij diezelfde verzekeraar moet aankloppen voor rechtsbijstand. In zulke situaties lijkt uw verzekeringsmaatschappij rechter en partij.
‘Er zijn veel mechanismen ingebouwd om de klant daarvoor te beschermen’, zegt Vanhaverbeke. ‘Het is wettelijk verplicht rechtsbijstandsdossiers altijd apart van de rest te beheren. Een verzekeraar die rechtsbijstandspolissen verkoopt, kan ervoor kiezen de dossiers in een apart departement te laten beheren, of door een schaderegelaar met een aparte juridische structuur. De financieel toezichthouder FSMA kijkt nauwgezet toe op de toepassing van die principes.’
De klant kan ook de ‘objectiviteitsclausule’ inroepen die in rechtsbijstand wettelijk is voorzien. Dat betekent dat de klant op elk moment in een dossier het advies van een advocaat kan vragen als hij niet akkoord gaat met de acties die de verzekeraar wel of niet onderneemt. De verzekeraar kan dat niet weigeren en de klant mag vrij zijn advocaat kiezen. ‘Als de advocaat de klant gelijk geeft, moet de verzekeraar dat advies volgen en de advocatenkosten ten laste nemen. Als de advocaat eerder de verzekeraar gelijk geeft, moet de verzekeraar slechts de helft van de kosten van het advies betalen,’ zegt Vanhaverbeke.
Minnelijke schikking eerst
Het kan zijn dat een rechtsbijstandspolis in een drempel voorziet. Dat betekent dat er geen dekking is als de inzet van het geschil, met andere woorden de te recupereren schade, niet boven een bepaald bedrag uitkomt. Meestal zijn die bedragen relatief laag. ‘Is niet in een drempel voorzien en is het geschil gedekt, dan moet de rechtsbijstandsverzekeraar ongeacht de inzet actie ondernemen,’ zegt Vanhaverbeke. ‘Hij zal altijd eerst tot een minnelijke schikking proberen te komen om de schade van de klant te recupereren. De verzekeraars slagen erin ongeveer 80 procent van hun dossiers minnelijk op te lossen.’
Is een minnelijke schikking niet mogelijk, dan is de rechtsbijstandsverzekeraar verplicht de zaak voor de rechtbank te brengen. ‘De rechtsbijstandsverzekeraar mag wel een economische afweging maken en zelf de schade uitbetalen,’ zegt Vanhaverbeke. ‘Dat kan natuurlijk niet de regel worden en moet geval per geval worden bekeken. Vast staat dat de klant een voor hem voldoende vergoeding moet krijgen.’
Toekomstige conflicten
Als u al in een juridisch conflict verwikkeld zit, is het te laat om een rechtsbijstandsverzekering aan te gaan. Zulke verzekeringen zijn er voor conflicten die eventueel in de toekomst ontstaan. Daarom wordt telkens een wachttijd gehanteerd na de afsluiting van het contract. Die kan afhankelijk van het toepassingsdomein variëren van 3 tot 24 maanden.
Voor de echtscheidingsverzekering die ARAG sinds december vorig jaar als eerste in België aanbiedt, wordt zelfs een wachttijd van 36 maanden ingebouwd. Het heeft dus weinig zin zo’n verzekering af te sluiten als al donkere wolken boven het echtelijke huis hangen.
Het lijkt een vanzelfsprekendheid dat zelfstandigen en ondernemingen zich verzekeren voor rechtsbijstand. Maar volgens Jonas Mannaerts, account manager kmo bij Vanbreda Risks & Benefits, moet er toch vaak overtuigingskracht bij te pas komen.
‘Het eerste wat een kmo-directeur of een zelfstandige vaak ziet, is de prijs,’ spreekt. ‘Een all-inpakket kost doorsnee 1.500 tot 2.000 euro, maar dat is een stuk minder dan wanneer u het honorarium van een goede advocaat moet betalen.’
Volgens Mannaerts is het voor een onderneming interessanter een apart verzekeringspakket af te sluiten dan enkel te vertrouwen op de aanvullende verzekeringen voor rechtsbijstand. ‘Met een losgekoppelde verzekering kan meer op maat worden gewerkt,’ zegt hij.
In een pakket voor ondernemingen en zelfstandigen kan een verzekering tegen contractuele geschillen met klanten en leveranciers worden opgenomen. Als met personeel wordt gewerkt, kan een verzekering die arbeidsgeschillen dekt worden toegevoegd.
Maar het kan volgens Mannaerts nog specifieker. ‘Zo kan een pakket worden samengesteld dat op de behoeften van een garagehouder inspeelt, met onder meer een dekking voor het geschil dat kan ontstaan als hij een verkeerde inschrijving van de nummerplaat heeft gedaan.’
Rechtsbijstandsverzekeringen zijn ook niet statisch. Hun toepassingsgebied kan geregeld uitbreiden. ‘We zien dat intussen niet alleen fiscale geschillen worden gedekt, maar dat een onderneming zich nu ook kan verzekeren tegen fiscale controles,’ zegt Mannaerts.
Hij benadrukt dat ook moet worden gekeken naar de context waarin een onderneming werkt. ‘Doorsnee dekt een verzekering rechtsbijstand in Europa en hetgebied rond de Middellandse Zee. Als een onderneming wereldwijd werkt, is territorialiteit een belangrijk aspect waarbij maatwerk cruciaal is.’
