Meer dan 3 miljoen Belgen doen aan pensioensparen via de derde pijler. Ongeveer de helft van hen doet dit via een pensioenspaarfonds, de andere helft via een pensioenspaarverzekering. Het grote verschil tussen beide vormen is dat de fondsen geen rendement garanderen, terwijl de pensioenspaarverzekeringen onder de vorm van tak21 dat wel doen.
Pensioenspaarfondsen leden in 2018 onder de dalende beurs. Sinds begin dit jaar noteren Europese aandelen meer dan 10 procent lager. Hierdoor verloren de dynamische fondsen, die doorgaans tussen 60 en 70 procent in aandelen beleggen, gemiddeld 6 procent. Door dat negatieve rendement zijn de fondsen op weg om het voor het eerst sinds 2011 slechter te doen dan de gemiddelde verzekering.
De bijgevoegde tabel biedt een overzicht van de rendementen van (tak21-) pensioenspaarverzekeringen die op de Belgische markt worden aangeboden. Het rendement van tak21-producten moet opgedeeld worden in twee componenten: een gegarandeerde rente en een winstdeelname. De som van beide vormt het globaal rendement.
Gegarandeerde rente
De gegarandeerde rente is de rente die op het moment van storting gewaarborgd wordt voor de volledige looptijd van het contract. Als de gegarandeerde rente op het moment van storting 0,75 procent bedraagt, dan zal die storting elk jaar opnieuw tot het einde van het contract minstens 0,75 procent opleveren.
Die gegarandeerde rente schommelt in de tijd en in functie van de marktrente. Vandaag staat ze door het algemene renteniveau uitzonderlijk laag. De rentes variëren tussen 0 en 1 procent. Enkele jaren geleden lagen de gegarandeerde rentes vaak nog boven 2 procent.
De meeste mensen met een pensioenspaarverzekering zijn tussen 45 en 65 jaar.
Boven op de gegarandeerde rente bieden verzekeraars een winstdeelname die afhankelijk is van de prestatie van de financiële markten. De winstdeelname is doorgaans hoger naarmate de gegarandeerde rente lager ligt. Sommige verzekeraars bieden twee formules aan: de ene formule met een gegarandeerde rente van 0 procent, de andere met een hogere gegarandeerde rente. De winstdeelname van de eerste formule komt dan vaak hoger uit.
Voor de winstdeelname van 2018 is het uiteraard nog afwachten tot begin 2019, maar de tabel toont welke globale rendementen werden geboden voor stortingen in 2017. De totale rendementen lagen vorig jaar tussen 1,25 en 2,25 procent. Ter vergelijking: fondsen haalden in 2017 een gemiddeld rendement van 7,8 procent.
Het voorgaande toont aan dat pensioenspaarders zich best niet laten afleiden door kortetermijnrendementen om de keuze voor hun pensioenspaarproduct te bepalen. Algemeen is de evolutie van pensioenspaarfondsen veel grilliger dan die van de tak21-pensioenspaarverzekeringen, maar ligt ook het rendement op lange termijn hoger.
960 of 1.230 euro?
Dit jaar kunnen pensioenspaarders tot 1.230 euro storten in een pensioenspaarverzekering of -fonds. Wie vasthoudt aan het oude systeem en maximaal 960 euro stort, geniet een belastingvermindering van 30 procent (288 euro). Wie kiest voor het nieuwe maximum van 1.230 euro geniet een belastingvermindering van 25 procent (307,5 euro).
Door de lagere belastingvermindering levert een storting van 1.230 euro op 65-jarige leeftijd een iets lager nettorendement op dan een storting van 960 euro.
Toch zijn er ook argumenten om voor die grotere storting te kiezen. Ten eerste blijft het fiscaal voordeel wel degelijk een voordeel, ook bij een storting van 1.230 euro. Het rendement van uw belegging kan door dat fiscaal voordeel meer dan 1 procentpunt per jaar hoger uitkomen. Niet iedereen slaagt erin dit verschil op te halen met een niet-fiscaalvriendelijke belegging.
Bovendien leidt een grotere storting automatisch tot een grotere pensioenspaarpot op 65-jarige leeftijd. Het verschil kan oplopen tot 30 procent. Wie de belangrijke kloof tussen het laatste nettoloon en het nettopensioen wil dichten, heeft er belang bij zo veel mogelijk te sparen voor zijn pensioen.
Een uitgebreid artikel over de keuze tussen 960 en 1.230 euro vindt u op www.netto.be/pensioen960
Om deze reden kiezen jonge spaarders vaker voor een fonds, terwijl oudere spaarders eerder teruggrijpen naar een verzekering. Dat bevestigt ook sectorfederatie Assuralia: ‘De meeste pensioenspaarders met een pensioenspaarverzekering zitten in de leeftijdscategorie 45 tot 65 jaar’, zegt woordvoerder Wauthier Robyns.
In de praktijk kunt u verzekering en fonds ook perfect combineren. De enige beperking is dat u in één jaar maar in één product kunt storten. Als u dit jaar al stortte in een fonds, dan stort u best niet meer in een verzekering, en vice versa.
Door op latere leeftijd voor een verzekering te kiezen, vermijdt u dat een beurscrisis uw stortingen op enkele jaren van opvraging nog uitholt. In 2008 bijvoorbeeld verloor het gemiddelde pensioenspaarfonds meer dan 20 procent.
Aanbieders van pensioenspaarfondsen hebben daar na de crisis wel al een gedeeltelijke oplossing voor gevonden door ook defensieve pensioenspaarfondsen aan te bieden. Deze fondsen beleggen ongeveer 30 procent in aandelen en zijn minder vatbaar voor een beurscorrectie. Bovendien kunnen pensioenspaarders hun kapitaal dat ze al hebben opgebouwd in een dynamisch fonds probleemloos overhevelen naar het defensieve fonds. Het kapitaal overhevelen van een fonds naar een verzekering, of omgekeerd, kan evenwel niet.
De ultralage rentes van de voorbije jaren hebben ertoe geleid dat verzekeraars de voorbije jaren ook pensioenspaarproducten lanceerden met een hoger potentieel rendement. Het gaat dan om een tak44-product. Dat is een combinatie van een tak21- en een tak23-product. Tak23-producten bieden, net als de fondsen, meer blootstelling aan de financiële markten, waardoor ze geen rendement garanderen. Het opwaarts potentieel ligt wel hoger.
Onderhandel
Een belangrijk aandachtspunt bij de keuze voor een pensioenspaarverzekering zijn de kosten. Uit de tabel blijkt dat de maximale instapkosten hoog zijn, maar ze zijn vaak onderhandelbaar. Voor wie zijn rendement wil maximaliseren, is het dus cruciaal om te onderhandelen over die kosten.
