Al sinds 1985 is het mogelijk om unieke kunst in een nalatenschap te gebruiken voor de betaling van de erfbelasting, maar in de praktijk bleef dat een dode letter. Met een decreet dat op 1 juli 2023 van kracht werd, versoepelde Vlaanderen de regeling. Zo wil de overheid voorkomen dat unieke kunstwerken in het buitenland belanden omdat ze verkocht worden om de erfbelasting te kunnen betalen.
Maar ruim een jaar na de inwerkingtreding van het decreet is nauwelijks iets gewijzigd. ‘We zien bijna geen verschil’, zegt Thomas Cami, woordvoerder van de Vlaamse Belastingdienst (Vlabel). ‘Sinds de aanpassing werd één keer een deel van de erfenis betaald met een cultuurgoed met een waarde van ongeveer 35.000 euro.’
Sinds de aanpassing werd één keer een deel van de erfenis betaald met een cultuurgoed met een waarde van ongeveer 35.000 euro.
Dat is nog ver verwijderd van de voorzichtige raming in de toelichting bij het decreet. Daarin werd gesproken over een gemiddelde inbetalinggeving van 700.000 euro per jaar zodra de regeling op kruissnelheid zit. In Nederland leidde een soortgelijke regeling de voorbije 14 jaar tot gemiddeld negen aangiftes per jaar, met een gemiddelde waarde van 2,35 miljoen euro per stuk.
Versoepeling
Nochtans werd de Vlaamse regeling op meerdere vlakken versoepeld. Niet alleen komen meer cultuurgoederen in aanmerking, de erfgenaam krijgt ook niet 100 procent, maar 120 procent van de waarde van het cultuurgoed ter compensatie. Die extra 20 procentpunten moeten erfgenamen ontmoedigen op zoek te gaan naar (buitenlandse) kopers.
De erfgenaam krijgt niet 100 procent, maar 120 procent van de waarde van het cultuurgoed.
Voor de erflater biedt de nieuwe regeling het voordeel dat hij al tijdens zijn leven duidelijkheid kan krijgen of zijn unieke kunstwerk in aanmerking komt voor de regeling. Ook een bestemming (bijvoorbeeld een museum) voor het cultuurgoed kan dan al afgesproken worden. Het blijft wel de finale beslissing van de erfgenaam of hij al dan niet in de regeling stapt.
Om te beoordelen of het aangeboden kunstwerk al dan niet in aanmerking komt voor de betaling van de erfbelasting, wordt de Vlaamse regering geadviseerd door de Topstukkenraad, een onafhankelijk adviescomité, die zich ook laat bijstaan door externe experts. Die zullen beoordelen of het cultuurgoed behoort tot ons roerend cultureel erfgoed en/of internationale faam heeft.
