De sociale bijdragen van zelfstandigen worden momenteel berekend op basis van hun inkomsten van drie jaar terug. De sociale bijdragen die dit jaar verschuldigd zijn, slaan dus op de inkomsten van het jaar 2009. Die lange interval leidt niet zelden tot problemen, met name wanneer de zelfstandige terwijl het minder goed gaat, nog (relatief hoge) bijdragen moet betalen op inkomsten uit een goed jaar. In 2011 vroegen ruim 26.700 zelfstandigen een vrijstelling voor het betalen van de bijdragen, tegen slechts ruim 19.200 in 2007, voor het uitbarsten van de crisis.
Laruelle werkt aan een herziening van die berekeningswijze. Daartoe zijn er voorlopig twee denksporen.
De eerste optie is een betaling op basis van een schatting van het inkomen uit het lopende jaar ('N op N'), met een afrekening twee jaar later, wanneer het precieze inkomen bekend is. De tweede optie is een berekening op het finale inkomen van drie jaar geleden, zoals nu, maar met een nieuw spaarsysteem waarmee een zelfstandige provisies kan aanleggen voor een eventuele hogere afrekening over drie jaar. Momenteel zet slechts ongeveer een kwart van de zelfstandigen geld opzij om later de sociale bijdragen vlot te kunnen betalen.
Uit de enquête, waarop ruim 6.000 zelfstandigen reageerden, blijkt nu dat 71 procent van de zelfstandigen de eerste optie (N op N) verkiest, en 29 procent van de huidige berekeningswijze aangevuld met een spaarsysteem. 68 procent zegt aan het eind van het jaar meteen een goede schatting van hun inkomen te kunnen geven, en als de deadline eind maart valt, groeit die groep aan tot 87 procent.
De eensgezindheid is echter minder groot als het gaat om de consequenties van dat systeem. 68 procent vindt het aanvaardbaar dat de bijdragen twee jaar later herzien kunnen worden op basis van het werkelijk verdiend inkomen. Slechts een kleine helft echter vindt het aanvaardbaar dat er bij die herziening een toeslag wordt aangerekend wanneer er te weinig bijdragen betaald zijn. En op de vraag of er nog een afrekening kan komen na de stopzetting van de activiteit zegt 71,5 procent 'neen'.
Laruelle ziet in de hoge respons een teken dat de berekeningswijze de zelfstandigen beroert, en ziet de resultaten als extra input voor het Monitoringcomité dat tegen eind dit jaar een eindverslag maakt over deze kwestie. In dat Monitoringcomité zitten ondernemersorganisaties, verzekeringsfondsen en de FOD Sociale Zekerheid. 'Zodra het Monitoringcomité het werk klaar heeft, beloof ik zo snel mogelijk werk te maken van de beoogde hervormingen zodat vanaf 2014 een eenvoudigere betaling van de sociale bijdragen een feit is', stelt Laruelle.
Reacties
De zelfstandigenorganisatie NSZ reageert verheugd dat driekwart van de zelfstandigen de oplossing voorstaan die ook zij verkiest. Unizo daarentegen is meer gewonnen voor het huidige systeem aangevuld met de mogelijkheid om een fiscaal aftrekbare reserve aan te leggen, en ziet daartoe argumenten in de veel lagere eensgezindheid over de modaliteiten van een mogelijk N-op-N-systeem.
