Af en toe duiken er verhalen op van mensen die in alle eenzaamheid overlijden. Zonder vrienden en familie, en ook zonder erfgenamen. De bezittingen van die mensen gaan finaal naar de overheid. Zo inde de overheid vorig jaar 30,2 miljoen euro uit 226 nalatenschappen. Die opbrengst is dubbel zo hoog als de 14,9 miljoen euro uit 81 nalatenschappen in 2016. Dat blijkt uit cijfers van de federale overheidsdienst Financiën.
Wie een bloedverwantschap heeft met de overledene die verder gaat dan de vierde graad (neef of nicht) erft niet.
Een erfenis gaat naar de overheid als de erfgenamen ze weigeren of als er helemaal geen erfgenamen zijn. Maar hoe weet men wanneer er geen erfgenamen zijn? ‘Als een notaris geen gegevens heeft over mogelijke erfgenamen via een testament, trouwboekje, rijksregister,… zal hij een firma aanstellen voor een genealogisch onderzoek’, vertelt Carol Bohyn, woordvoerder van notaris.be. ‘Die firma spoort bloedverwanten tot de vierde graad op. Verdere bloedverwanten erven niet, tenzij ze iemands plaats vervullen.’
De graad is de ‘stap’ of afstand tussen de overledene in kwestie en zijn bloedverwanten. Voor mensen die rechtstreeks van elkaar afstammen, in het jargon de rechte lijn, is een graad gelijk aan een generatie. Tussen ouders en kinderen is er één graad, tussen grootouders en kleinkinderen twee.
Als de overledene en zijn bloedverwant niet rechtstreeks van elkaar afstammen, de zijlijn in het jargon, moet er geteld worden via de gemeenschappelijke stamouder. Tussen een broer en een zus telt men twee graden: een graad tussen de broer en de ouder en nog een graad tussen de ouder en de zus. Nichten en neven staan tegenover elkaar in de vierde graad. Is er een minder nauwe familieband, dan erft men niet van elkaar. Enige uitzondering is als de persoon die erft al overleden is. Zijn of haar plaats kan via de zogenaamde plaatsvervulling ingenomen worden door de dichtste afstammelingen.
Wat als u wil weten of u nog verre familie hebt die u niet kent? ‘De notaris die gelast is met de vereffening van de nalatenschap zal u contacteren als die vaststelt dat u aanspraak maakt op een deel van de erfenis’, zegt Bohyn. U kan ook nauwgezet het Belgisch Staatsblad uitpluizen. Daar verschijnen de namen en gegevens van overledenen die geen gekende erfgenamen hebben. Duiken er geen erfgenamen op, dan vordert de overheid de nalatenschap op. De overheid betaalt dezelfde successierechten als elke andere erfgenaam, tegen het hoogste tarief voor ‘vreemden’ zoals verre familie en vrienden. Op de 30,2 miljoen die de overheid vorig jaar kreeg uit erfloze nalatenschappen betaalde ze 5,5 miljoen euro successierechten. Duikt er naderhand toch nog een erfgenaam uit het niets op? ‘Tot 30 jaar na het overlijden kan die de nalatenschap terugvorderen’, zegt Bohyn. Vorig jaar werden 14 erfloze nalatenschappen teruggegeven aan de erfgenamen.
Centraal register
Weet u zelf dat er iemand overleden is en heeft u goede hoop dat u in het testament opgenomen bent, dan kan u dat laten nagaan door een notaris. Hij zal via het Centraal Register van Testamenten nakijken of er een testament is. Die opzoeking kunt u zelf ook uitvoeren door rechtstreeks de Steundienst Databanken van www.fednot.be te contacteren. U moet dan wel een overlijdensattest of ander document dat het overlijden van die persoon bewijst kunnen voorleggen. ‘De notaris kan ook via de fiscus en eventueel bij collega-notarissen informeren of er een aangifte van nalatenschap werd ingediend door iemand anders’, zegt Bohyn.
Sinds 1 maart is het overigens eenvoudiger geworden om de notaris te zoeken die een nalatenschap vereffent. Dat kan via het pas opgerichte Centraal Erfrechtregister (CER). Het bevat de gegevens van belangrijke akten en attesten in verband met de afwikkeling van een nalatenschap. De raadpleging is gratis en loopt via de notarisfederatie (cer@fednot.be).
