Een duolegaat is een bepaling in uw testament waarmee u een deel van uw vermogen nalaat aan uw erfgenamen en het andere deel aan een organisatie met een goed doel. Het voordeel van die constructie is dat zowel het goede doel als de erfgenamen erbij kunnen winnen. De erfgenamen winnen omdat het goede doel alle successierechten voor zijn rekening neemt. Het goede doel wint omdat het ondanks die successierechten netto toch nog een bedrag op de rekening kan krijgen.
Tussen broers en zussen
Of het effectief om een win-winsituatie gaat, hangt af van de successierechten die u bij een gewone nalatenschap zou betalen. Hoe hoger die zijn, hoe voordeliger een duolegaat wordt. In de praktijk betekent dit dat een duolegaat vooral voordelen biedt bij een nalatenschap zonder rechte lijn, bijvoorbeeld tussen broers en zussen, neven en nichten of zelfs verre vrienden. De tarieven bij zo’n nalatenschap zijn afhankelijk van het geschonken bedrag en liggen in Vlaanderen tussen 30 en 65 procent. In Wallonië bedragen ze tussen 20 en 80 procent. Dergelijke tarieven steken schril af tegen de tarieven die van toepassing zijn op een schenking aan een goed doel.
In Vlaanderen bedragen die 8,5 procent, in Wallonië 7 procent en in Brussel onder bepaalde voorwaarden 12,5 procent. ‘Belangrijk is dat de tarieven bepaald worden door de fiscale woonplaats van de schenker, en niet door de plaats waar de organisatie gevestigd is’, zegt Ann Maelfait, advocate bij Rivus. De lage tarieven maken in elk geval duidelijk dat in een constructie van een duolegaat de totale successierechten van de nalatenschap fors lager kunnen uitkomen. Van die besparing profiteert zowel het goede doel als de erfgenaam.
In het voorbeeld hiernonder blijft bij een nalatenschap van 300.000 euro voor neefje Tristan netto 125.000 euro over als er geen gebruik wordt gemaakt van een duolegaat. Als de constructie wel wordt opgezet en de helft van de nalatenschap toekomt aan Tristan en de andere helft aan een goed doel, krijgt Tristan 150.000 euro, en blijft er ook nog eens 59.750 euro over voor het goede doel.
Goed doel vereffent
Bij een duolegaat is de liefdadigheidsinstelling de algemene legataris. Dat betekent dat die organisatie ook verantwoordelijk is voor de vereffening en verdeling van de nalatenschap. Wie dat niet wil en de verantwoordelijkheid bij de erfgenamen wil laten, kan ook met een omgekeerd duolegaat werken. In dat geval blijft de verantwoordelijkheid voor de vereffening en verdeling bij de neef of verre vriend, en blijft het goede doel verplicht om de successierechten op zich te nemen.
Een testament met duolegaat opstellen kan in principe zonder notaris, maar dat is niet aanbevelenswaardig. Een notaris zal erop toezien dat het testament uitvoerbaar is. De lijst van goede doelen die in aanmerking komen voor een duolegaat staan in de wet. ‘Doorgaans gaat het om vzw’s, privéstichtingen en stichtingen van openbaar nut’, zegt Ann Maelfait. Een selectie vindt u hier.
Belangrijk ten slotte is dat u een duolegaat op elk moment kunt aanpassen of herroepen. U kunt ook meerdere goede doelen in het duolegaat opnemen.
Voorbeeld: Koen wil zo gunstig mogelijk schenken aan zijn neefje. Koen woont in Vlaanderen en heeft een vermogen van 300.000 euro. De enige wettelijke erfgenaam is zijn neefje Tristan. Hoeveel krijgt Tristan na het betalen van de successierechten?
1. Zonder duolegaat
Omdat er geen sprake is van een rechte lijn tussen Koen en Tristan, valt de nalatenschap onder de hoogste successietarieven. Die zijn progressief.
• Op de schijf tot 75.000 euro: 45% x 75.000 = 33.750 euro
• Op de schijf tussen 75.000 en 125.000 euro: 55% x 50.000 = 27.500 euro
• Boven 125.000 euro: 65% x 175.000 euro = 113.750 euro
Tristan houdt uiteindelijk 300.000 - 33.750 - 27.500 - 113.750 = 125.000 euro over.
2. Met duolegaat
Koen wil via een duolegaat de helft van 300.000 euro aan Tristan schenken en de andere helft aan een goed doel.
Wat krijgt Tristan?
Tristan ontvangt netto 150.000 euro omdat hij geen successierechten moet betalen. Hoewel hij dus slechts de helft van het bedrag krijgt toegewezen, ontvangt hij netto 25.000 meer door de vrijstelling aan successierechten.
Wat krijgt het goede doel?
Het goede doel krijgt eveneens 150.000 euro, waarop 8,5 procent successierechten moet worden betaald. Er blijft dan nog 137.250 euro over. Voorts betaalt het goede doel ook de successierechten van Tristan.
• Op de schijf tot 75.000 euro: 45% x 75.000 = 33.750 euro
• Op de schijf tussen 75.000 en 125.000 euro: 55% x 50.000 = 27.500 euro
• Boven 125.000 euro: 65% x 25.000 = 16.250 euro
Het totaal aan successierechten voor Tristan is 33.750 + 27.500 + 16.250 = 77.500 euro.
Netto krijgt het goede doel dus: 137.250 - 77.500 = 59.750 euro.
Door het gebruik van het duolegaat heeft Tristan dus 25.000 euro extra in handen én kan er 59.750 euro aan een goed doel worden geschonken.
