(netto) - “Na het overlijden van mijn vader hebben mijn moeder, mijn 2 zussen en ik bij de bank getekend om de rekeningen vrij te maken, maar onze oudste broer weigert dat te doen. Hoewel er een akte van erfopvolging is en alle voorwaarden zijn voldaan voor deblokkering, is er volgens de bank toch een volmacht nodig van alle erfgenamen om de rekeningen vrij te maken en die op naam van mijn moeder om te zetten. Hoe raken we uit deze impasse?"
We legden deze lezersvraag voor aan Vincent De Cort, juridisch adviseur bij de private bank Bank Delen. “Eén erfgenaam heeft ‘recht’ op één achtste van het geld. Ik leid daaruit af dat het gaat om een gemeenschappelijke of een onverdeelde rekening van de ouders”, steekt hij van wal. “De ene helft van de rekening hoort dan in volle eigendom toe aan de moeder, de andere helft aan de vader. Het is die laatste helft die in zijn nalatenschap valt. Tenzij de vader in een testament iets anders had bepaald, erft de moeder het vruchtgebruik daarop en de kinderen samen de blote eigendom. De kinderen zijn onverdeelde eigenaars van die blote eigendom.
Lees meer
Uit de vraagstelling kan worden afgeleid dat aan het ‘onwillige’ vierde kind wordt gevraagd om zijn erfdeel volledig ter beschikking te stellen van zijn moeder. “Ik kan zijn standpunt begrijpen, zeker wanneer de familiale verstandhouding niet opperbest is”, reageert De Cort. “Het risico bestaat dat de moeder dat erfdeel opsoupeert of aan haar andere kinderen uitdeelt, zodat er niets meer van over blijft bij haar overlijden. Het risico bestaat dat hij er dan twee keer successierechten op moet betalen.”
Hoe uit de impasse?
“Een mogelijke oplossing is de techniek van de ‘omzetting van het vruchtgebruik”, meent De Cort. Dat kan op verschillende manieren. Eindresultaat is dat de moeder en dat elk kind zijn deel zal ontvangen. “Als het vierde kind zijn deel krijgt, zal het wellicht wel akkoord gaan met de verdeling. Maar er is ook een keerzijde”, merkt De Cort op. “Mogelijk zijn de 3 andere kinderen dan niet meer bereid om hun deel af te staan aan hun moeder. Want als zij later overlijdt, zal het geld dat zij haar gelaten hebben, opnieuw onder de vier kinderen moeten worden gedeeld.”
Daarom verkiest De Cort een andere werkwijze. “In onze bankinstelling zullen wij na het overlijden van een van de ouders, de gemeenschappelijk of onverdeelde rekeningen in twee gelijke delen verdelen. De ene helft wordt overgeboekt op een rekening op naam van moeder in volle eigendom. De andere helft wordt overgeboekt op een rekening op naam van de langstlevende voor het vruchtgebruik en op naam van de kinderen voor de blote eigendom.”
“Het kapitaal van zo’n rekening ‘vruchtgebruik - blote eigendom’ kan pas worden vrijgegeven met de machtiging van alle betrokkenen. Dat zou bijvoorbeeld kunnen gebeuren wanneer de moeder behoeftig wordt en de kinderen financieel moeten bijspringen om in haar onderhoud te voorzien.”
“Wat van het geld overblijft bij het overlijden van de moeder wordt verdeeld in 4 gelijke delen en daarop zijn geen successierechten meer verschuldigd.” Maar De Cort waarschuwt: “Het is essentieel dat dat geld niet vermengd wordt met eigen geld van moeder (of kinderen). Zo niet, dan zou de fiscus kunnen trachten om dat geld alsnog te belasten bij het overlijden van de moeder.”
Geen akkoord
Wat als de dwarsliggende zoon niet akkoord gaat met de mogelijke oplossingen? “Dan zullen de andere kinderen naar de rechtbank moeten stappen om de onverdeeldheid op te heffen. De rechtbank zal dan de gerechtelijke verdeling bevelen. Het resultaat zal zijn dat ieder zijn deel krijgt, maar dan wel verminderd met zijn aandeel in de kosten die gepaard gaan met de gerechtelijke verdeling. En daar is niemand mee gebaat.”
