Als u geen testament opmaakt, zullen uw kinderen na uw dood op exact dezelfde manier worden behandeld. Elk kind krijgt een gelijk deel van de erfenis. De wet voorziet zelfs nog een bijkomende bescherming door het invoeren van het wettelijk erfdeel. Dat is het deel van uw vermogen dat van rechtswege aan bepaalde erfgenamen toekomt en dat hen niet kan worden afgenomen.
Concreet:
- Als u 1 kind hebt, krijgt het in principe de volledige erfenis en moet het minstens de helft daarvan krijgen.
- Als u 2 kinderen hebt, erven beiden in principe elk de helft van de nalatenschap. En ze krijgen in ieder geval elk minstens een derde.
- Hebt u 3 kinderen of meer, dan moeten ze samen minstens drie vierde krijgen.
Afhankelijk van het aantal kinderen dat u hebt, kunt u dus slechts vrij beschikken over de helft, een derde, of zelfs maar een vierde van uw goederen. Die regels gelden zowel voor uw biologische kinderen verkregen met uw huidige partner of uit een vorig huwelijk, als voor geadopteerde kinderen.
Al moeten we toch nuanceren voor geadopteerde kinderen: de fiscus maakt een onderscheid tussen een volle adoptie en een gewone adoptie. Bij een volle adoptie worden de banden met de oorspronkelijke familie volledig verbroken, bij een gewone adoptie niet. In het eerste geval betalen de kinderen successierechten op basis van het voorkeurtarief voor afstammelingen in de eerste graad. In het tweede geval wordt in principe het tarief tussen vreemden toegepast. En dat kan snel oplopen tot 80 procent.
LEES OOK: Hoeveel belastingen betalen als u erft?
Wat als u 20 jaar geleden een appartement van 200.000 euro aan een van uw kinderen hebt geschonken en een geldsom van 200.000 euro aan uw ander kind?
De waarde van roerende schenkingen die in aanmerking komen om het bedrag van het voorschot op een erfdeel te bepalen, is deze op het ogenblik van de schenking.
De waarde van onroerende schenkingen dan weer wordt bepaald op het ogenblik van overlijden.
Als het appartement vandaag geen 200.000, maar 300.000 euro waard is, blijft er van de gelijkheid tussen de kinderen niet veel meer over.
Moraal van het verhaal: wilt u uw kinderen op gelijke basis behandelen en wilt u ze zaken schenken, vermijd dan verschillende goederen op verschillende momenten te schenken. Onthoud wel wat, wanneer en aan wie u hebt geschonken. Bewaar daarom gegevens over de schenkingen die u gedaan hebt.
‘Wij raden de schenker soms aan om in zijn testament de schenkingen te vermelden die hij bij leven heeft gedaan. Hij kan er ook een clausule aan toevoegen die bepaalt dat, wanneer een van de erfgenamen een bepaling van het testament betwist, zijn erfenis wordt gereduceerd tot zijn wettelijk erfdeel. Zo voorkomt u betwistingen. Als de erfgenaam niets zegt, krijgt hij immers meer dan wanneer hij niet akkoord gaat’, zegt Yasmina Hatioueche, juriste bij Bank Degroof.
Tip! Schenk met de TECHNIEK VAN DE ‘DUBBELE AKTE’. U schenkt dan op hetzelfde ogenblik eenzelfde goed aan uw kinderen samen. Vervolgens verdelen de kinderen de goederen onder elkaar. Zo wordt de juridische gelijkheid tussen de erfgenamen perfect nageleefd.
LEES OOK: Hoeveel kost schenken?
Wat als u geld geeft aan een van uw kinderen en niet aan het andere?
Schenkingen, of ze nu twintig jaar of drie dagen voor het overlijden van de schenker gebeuren, komen in aanmerking voor het bepalen van de fictieve massa. Dat wil zeggen: voor het bepalen van de waarde van de nalatenschap en die van het wettelijk erfdeel. De vraag rijst dan of die schenkingen van het wettelijk erfdeel moeten worden afgetrokken, of er net moeten worden bijgeteld.
Een voorbeeld:Peter Devos sterft en laat twee kinderen na, Jani en Eva, alsook 210.000 euro. Wettelijk gezien hebben Jani en Eva elk recht op minimaal 70.000 euro (dat is hun wettelijk erfdeel). Zij zullen ook de overige 70.000 euro onder elkaar verdelen als die niet aan iemand anders wordt nagelaten of geschonken.
Stel dat Peter, via een testament, heeft beslist om het resterende deel van zijn vermogen te schenken aan een liefdadigheidsinstelling. bovendien heeft hij twintig jaar geleden 30.000 euro aan Eva geschonken, die toen in financiële moeilijkheden zat. Wordt die 30.000 euro dan van het wettelijk erfdeel van 70.000 euro afgetrokken? Of wordt het er bijgeteld?
In het eerste geval krijgt Eva nog maar 40.000 euro, omdat ze twintig jaar geleden al 30.000 euro heeft gekregen. Jani krijgt, net als de liefdadigheidsinstelling, 70.000 euro.
In het tweede geval erft Eva in totaal 100.000 euro, waarvan ze twintig jaar eerder al 30.000 euro heeft ontvangen. Jani ontvangt 70.000 euro en de liefdadigheidsinstelling de overige 40.000 euro.
Welk van de 2 scenario’s toegepast zal worden, hangt af van de wijze waarop Peter Devos deze schenking gedaan heeft. Als hij op het moment van de schenking niets heeft gepreciseerd, wordt ze in principe beschouwd als een voorschot op de erfenis. In het vakjargon noemt men dat een schenking als voorschot op het erfdeel.
Wilde hij echter een erfgenaam bevoordelen, dan moest hij op het moment van de schenking preciseren dat dit bij vooruitmaking en buiten erfdeel gebeurde. Ze werd dan bijgeteld bij het erfdeel van het kind dat er begunstigde van is. Voor zover dit geen afbreuk doet aan het wettelijk erfdeel van de andere erfgenamen.
Tip! Schenk ALS VOORSCHOT OP ERFDEEL als u uw kinderen op gelijke basis wilt behandelen.
LEES OOK: Steun uw kinderen zonder nachtmerries
Wat als uw echtgenoot kinderen uit een vorig huwelijk heeft? Kinderen die u op dezelfde manier wilt behandelen als uw eigen kinderen?
Dan wordt de situatie iets ingewikkelder. De wet voorziet alleen een wettelijk erfdeel voor biologische kinderen. Stiefkinderen kunnen alleen erven als u ze uw goederen nalaat via testament. En op voorwaarde uiteraard dat het legaat het wettelijke erfdeel van uw eigen kinderen niet aantast.
Er kan dus alleen een gelijke verdeling plaatsvinden als u en uw partner elk een biologisch kind hebben. Omdat in dat geval het wettelijke erfdeel de helft bedraagt, kunt u de andere helft vrij nalaten. Maar als u bijvoorbeeld twee biologische kinderen en twee stiefkinderen hebt, kunnen die laatsten slechts een derde van uw vermogen erven en moeten zij dat onder elkaar verdelen. Uw biologische kinderen krijgen immers elk een derde.
Op fiscaal vlak werden wel stappen naar een grotere gelijkheid ondernomen. Als u een deel van uw goederen aan uw stiefkinderen nalaat via testament, betalen zij dezelfde successierechten als uw biologische kinderen als aan de wettelijke voorwaarden is voldaan. ‘In Vlaanderen moet men getrouwd zijn of (gewoon of wettelijk) samenwonen met de biologische ouder van het kind’, preciseert notaris Lorette Rousseau. ‘In Wallonië en Brussel moet men getrouwd zijn of wettelijk samenwonen. In Vlaanderen mag men ook feitelijk samenwonen. En je moet ook zes opeenvolgende jaren met het kind hebben samengewoond en het zorgen hebben verstrekt die kinderen normaal van hun ouders krijgen, en dat voor de leeftijd van 21 jaar.’
Dat gunstregime beperkt zich wel tot de stiefkinderen. Stiefkleinkinderen worden niet gelijkgesteld aan biologische kleinkinderen en moeten successierechten tussen vreemden betalen.
Wat als u uw kleinkinderen op dezelfde manier wilt behandelen als uw kinderen?
Streeft u naar een volledige gelijkheid tussen uw kinderen en kleinkinderen, dan kunt u die laatsten altijd adopteren. Ofwel via een volle adoptie, waarbij de banden met de oorspronkelijke familie worden verbroken, ofwel via een gewone adoptie, waarbij die banden niet worden verbroken. Bij volle adoptie worden ze als uw eigen kinderen behandeld en hebben ze recht op hetzelfde wettelijke erfdeel. Bij een gewone adoptie betalen ze het voorkeurtarief van de biologische kinderen, op voorwaarde dat bepaalde criteria worden nageleefd. Die verschillen van gewest tot gewest, maar hebben onder meer betrekking op de tijd die u met het kind hebt samengewoond.
Vergeet tot slot ook niet dat adoptie definitief is. Als het koppel uit elkaar gaat, behouden de geadopteerde kinderen hun rechten op de nalatenschap van de adoptant, en dat ongeacht de toestand van uw relatie op het moment dat u overlijdt.
