Een dak vol zonnepanelen blijft interessant

1. Levert de zon in België wel voldoende bruikbare energie op?

De term 'fotovoltaïsch' komt van het Griekse woord 'photos' (licht) en 'Volta', de uitvinder van de eerste elektrische batterij. 'Een fotovoltaïsche zonnecel zet invallend zonlicht om in elektriciteit. Zo'n zonnecel bestaat meestal uit een dun laagje silicium met bovenaan een negatieve en onderaan een positieve lading, beschermd tussen twee glasplaten. De energie van zonlicht brengt gelijkstroom op gang van de bovenkant van de zonnecel naar de metalen onderkant', legt Vens uit.

'Als je zonnecellen met elkaar verbindt in een PV-paneel en die panelen aan elkaar schakelt, krijg je een installatie die voldoende elektriciteit levert en bestand is tegen alle weersomstandigheden.'

'Hoeveel stroom een cel produceert, hangt af van hoeveel licht er direct of indirect op valt. 'Op een bewolkte dag is er minder zon dan bij helder weer en in de winter zijn de dagen korter dan in de zomer. Toch levert zonlicht altijd bruikbare energie op.'

'In ons land bevat 98 procent van de zonnepanelen kristallijn silicium', duidt Jan Pollaris van Insaver, een dochteronderneming van Luminus, gespecialiseerd in isolatie en zonne-energie. 'Zwarte zonnepanelen met monokristallijn silicium wekken meer stroom op bij direct zonlicht en hebben een hoger vermogen. Blauwe zonnepanelen met polykristallijn silicium wekken meer stroom op bij zijdelings of indirect zonlicht. De kostprijs van beide groeit naar elkaar toe. Tegelijk bestaat er een dunnefilmtechnologie op basis van amorf silicium die we gebruiken voor flexibele zonnepanelen, maar die brengen een stuk minder op.'

2. Zijn zonnepanelen interessant als mijn huis nog niet goed geïsoleerd is?

Om zonnepanelen voldoende te laten renderen, moeten ze zoveel mogelijk zonlicht vangen. Ze exact naar het zuiden richten is ideaal, maar geen must. Een oriëntatie tussen zuidoost en zuidwest en een hellingshoek tussen 20 en 60 graden leveren ook een goede opbrengst op.

'Voor je zonnepanelen plaatst, doe je er goed aan alle andere ingrepen voor een grotere energie-efficiëntie uit te voeren: isoleren, superisolerende beglazing, condensatieketel, zuinige toestellen kopen enzovoort. Een energieaudit kan aantonen welke maatregelen het meeste opbrengen', zegt Vens. De kostprijs van zo'n audit is afhankelijk van de grootte en de complexiteit van uw huis. 'Wij gaan de situatie altijd vooraf bekijken en overleggen met de klant. Wat is bijvoorbeeld zijn huidige en toekomstige verbruik? Staat er gezinsuitbreiding op stapel?', vult Pollaris aan.

3. Zijn zonnepanelen ook interessant op een klein dak?

Of een dak geschikt is, hangt af van de dakoppervlakte, de oriëntatie, de helling, de schaduw door omliggende bomen en gebouwen enzovoort. 'Een PV-installatie is maatwerk', zegt Pollaris. 'Hoe groter het dak, hoe meer panelen je kan plaatsen en hoe meer je kan besparen. Maar ook op een kleiner dak kan een PV-installatie rendabel zijn. Dankzij de technologische vooruitgang halen we een steeds hoger vermogen per oppervlakte. Ook als je dak relatief klein is, kunnen we je gezin van energie voorzien.'

4. Heb ik een bouwvergunning nodig als ik zonnepanelen wil plaatsen?

Een bouwvergunning is op een plat of schuin dak niet nodig, tenzij u in een beschermd gebouw woont of als er specifieke verkavelingsvoorschriften gelden. Na de plaatsing moet een erkende keurder de elektrische veiligheid controleren, meestal is dat in de prijs van de installatie inbegrepen. Het verslag moet u naar de netbeheerder sturen, anders riskeert u een boete tussen 150 en 20.000 euro. Het contract met uw elektriciteitsleverancier loopt gewoon door, u kunt wel uw voorschotfacturen aanpassen op uw lager stroomverbruik.

5. Waar vind ik een betrouwbare installateur?

'Ga voor een gezond bedrijf met voldoende technische kennis', adviseert Jan Pollaris. Concreet: laat u niet leiden door de prijs alleen. Kies voor uw zonnepanelen en uw omvormer een merk uit de top twintig. 'Daarmee ben je verzekerd van kwaliteit en is de garantie afdwingbaar. Als het vier maanden duurt voor je defecte omvormer terugkomt uit China, speel je je jaarwinst kwijt.'

6. Hoe snel kan ik mijn zonnepanelen terugverdienen?

Een omvormer zet de gelijkspanning van zonnepanelen om in wisselstroom. De wisselstroom of elektriciteit gaat rechtstreeks naar de toestellen in huis. Als uw stroomproductie groter is dan uw verbruik, stroomt de overtollige elektriciteit naar het openbare net. De elektriciteitsmeter draait dan terug. Op donkere dagen, 's nachts of op ogenblikken dat u meer stroom nodig heeft dan uw PV-panelen leveren, gebruikt u stroom van het net. 'Ook al werden de omvormers de voorbije jaren compacter en efficiënter, ze blijven een van de meest delicate onderdelen van een PV-installatie. Je installeert hem best in een koele en goed geventileerde ruimte, zoals de garage', zegt Pollaris.

Als uw zonnepanelen uw jaarlijks stroomverbruik volledig compenseren, kiest u het best voor een enkelvoudige elektriciteitsmeter. De meter draait terug, waardoor u een nulverbruik op uw jaarlijkse afrekening te zien krijgt. 'Bij de meeste vrijstaande woningen is dat het geval. Als je zonnepanelen minder dan 70 procent van je elektriciteit opwekken, kan je een duurdere, tweevoudige meter overwegen. Het kan wel ingewikkeld worden om de dag- en nachtteller optimaal op elkaar af te stemmen.'

Voor de terugverdientijd van zonnepanelen kunt u de zonnekaart van het VEA bekijken. 'We analyseerden de zoninstraling voor meer dan 2,5 miljoen gebouwen in Vlaanderen en maakten een eerste inschatting van kostprijs, terugverdientijd en te verwachten winst', legt Vens uit. 'De details van elk gebouw afzonderlijk kan je aflezen in het rapport dat je kan downloaden bij de zonnekaart. In een volgende stap kan je een erkende installateur raadplegen die onze analyse verfijnt.'

'Als we rekening houden met alle kosten en baten zien we dat heel wat installaties in acht jaar terugverdiend zijn. Daarna kunnen ze tot 17 jaar gratis elektriciteit leveren. Een fotovoltaïsche installatie voor een gezin met een gemiddeld jaarverbruik van 3.500 kWh (3,75 kWp) kost ongeveer 5.500 euro (inclusief 6 procent btw) en kan tot 19.000 euro meer winst opleveren over haar levensduur dan wanneer je dat geld op een spaarboekje laat staan. En zelfs als je tien of elf jaar nodig hebt om je investering terug te verdienen, hou je er toch 15.000 euro winst aan over.'

Volgens Jan Pollaris leveren zonnepanelen een jaarlijks rendement op van 8 procent of meer. 'Bovendien gaan omvormers nu tot twintig jaar mee. PV-panelen kan je tot tien jaar na de garantieperiode blijven gebruiken.'

7. Heb ik nog altijd recht op een premie?

Als uw huis tien jaar of ouder is, betaalt u maar 6 procent btw voor zonnepanelen. Dat gunsttarief geldt alleen voor privéwoningen waarvan minder dan de helft voor beroepsdoeleinden wordt gebruikt. De levering en de plaatsing moeten door dezelfde installateur gebeuren. De panelen hoeven niet per se op het dak te komen, maar ook op een aanpalend terrein of op een bijgebouw. De fiscus beschouwt een PV-installatie niet als een aanzienlijke wijziging van uw woning. Uw kadastraal inkomen blijft gelijk.

Een belastingvoordeel bestaat niet meer voor zonnepanelen. 'De meeste banken zijn wel happig om een voordelige groene lening af te sluiten, want zonnepanelen zijn een veilige investering. Ook in sommige Vlaamse gemeenten kan je een groene lening voor milieuvriendelijke projecten krijgen', geeft Pollaris nog mee.

8. Moet ik een vergoeding betalen aan de netbeheerder?

Sinds 2015 moeten eigenaars van een PV-installatie inderdaad een netvergoeding betalen, het zogenoemde prosumententarief. Jaarlijks betaalt u 87,14 tot 121,46 euro per eenheid van geïnstalleerd vermogen (kVA), afhankelijk van de netbeheerder. In Wallonië staan vergelijkbare plannen op stapel tegen 2020. In Brussel krijgt u nog groenestroomcertificaten, waardoor het financieel rendement van zonnepanelen vrij hoog ligt.