Warmtepompen halen warmte-energie uit de bodem of de omgevingslucht. Omdat ze elektriciteit verbruiken om de pomp te laten draaien, stuwen ze de stroomfactuur flink de hoogte in. Maar ze reduceren het stookolie- of aardgasverbruik tot nul en zijn daarom de meest duurzame verwarmingsbron.
De warmtepomp overtuigt steeds meer bouwheren, vooral bij nieuwbouw. Vorig jaar werden er 3.099 warmtepompen geplaatst in nieuwbouwwoningen, tegenover 2.332 in 2016. Bij renovaties daalt de populariteit. In 2017 werden 1.113 warmtepompen geplaatst in bestaande woningen, terwijl dat er het jaar voordien nog 1.390 waren.
Gas populairder
Het marktaandeel van waterpompen blijft voorlopig bescheiden. Voor de bouwaanvragen van 2017 zijn er nog geen gegevens beschikbaar, maar in 2016 werd bij een kleine 22 procent van alle nieuwe woningen een warmtepomp geplaatst. Dat blijkt uit de cijfers van de Vlaamse overheid die volgende week bij de start van Batibouw worden voorgesteld, maar die De Tijd al kon inkijken. Bij appartementen ligt dat marktaandeel wat lager: rond 17 procent.
De meeste bouwheren kiezen nog altijd voor aardgas. ‘Daarbij spelen de energieprijzen een grote rol. De aardgasprijs is al jarenlang relatief laag’, zegt Geert Flipts, communicatieverantwoordelijke van het Vlaams Energieagentschap. De prijs van elektriciteit - waarop een warmtepomp draait - is daarentegen relatief hoog.
‘De grootste belemmering voor de echte doorbraak is dat er in Vlaanderen bijna overal gas ligt’, zegt Margot Neyskens, de woordvoerster van Vlaams minister van Energie Bart Tommelein (Open VLD). ‘In de elektriciteitsfactuur worden meer kosten doorgerekend dan in de gasfactuur. Dat verschil is historisch gegroeid. Daarom hebben we een taxshift nodig van elektriciteit naar fossiele brandstoffen. Dat staat ook zo in het Energiepact.’
Hogere premies
De overheid heeft nog enkele andere stappen genomen om de warmtepomp aan te moedigen. Vorig jaar werden de premies voor de verschillende types warmtepompen bij renovaties gevoelig opgetrokken. Sinds 2014 legt de wetgeving voor energieprestatie en binnenklimaat (EPB) bij nieuwbouw ook een deel hernieuwbare energie op. Die wetgeving had een impact. Dat jaar wipte de warmtepomp van een marktaandeel van een miezerige 6 naar 17 procent.
Vastgoedgids 2018
In 5 stappen naar de juiste lening voor uw droomwoning
Hoeveel is uw woning waard? Alle prijzen van woonhuizen, appartementen en bouwgronden in alle 589 Belgische gemeenten. Ontdek op onze interactieve vastgoedkaart hoeveel een woning in uw gemeente kost >
De Vastgoedgids is op 24/2 verschenen. Bent u abonnee van De Tijd? Klik hier om de gids (PDF versie) te lezen.
Maar er is nog werk aan de winkel. De warmtepomp heeft ook haar relatief dure installatieprijs tegen. Vooral bij een geothermische pomp loopt het prijskaartje snel op. Door het lage energieverbruik verdient het systeem zichzelf wel terug, maar de terugverdientijd is gevoelig langer dan die van pakweg zonnepanelen.
Daar komt nog bij dat een warmtepomp niet altijd eenvoudig te installeren is. Terwijl een gasketel snel in een dienstenruimte geplaatst is, vergt een warmtepomp een indrukwekkende grondboring of de plaatsing van een buitenunit.
De meeste warmtepompen werken op lage temperatuur - al bestaan er ook enkele systemen op hoge temperatuur, die aan een gewone centrale verwarming kunnen worden gekoppeld. Maar ze worden het best gecombineerd met vloerverwarming en een doorgedreven isolatie van de woning. Bij een renovatie ligt dat niet altijd voor de hand.
Toekomst
Warmtepompen zijn nochtans de toekomst, zeggen Bram Claeys en Jozefien Vanbecelaere, respectievelijk algemeen directeur en beleidsmedewerker van de Organisatie Duurzame Energie (ODE). ‘Het is de technologie waarvan wij het meeste verwachten’, zegt Claeys. ‘Een belangrijk voordeel van warmtepompen tegenover aardgas en stookolie is dat ze ter plaatse geen uitstoot genereren. Ze zijn dus goed voor de plaatselijke luchtkwaliteit.
Ze werken natuurlijk wel op elektriciteit, die elders moet worden opgewekt, maar ook dat gebeurt almaar vaker met schone en hernieuwbare technologie. Bovendien vormen ze een goede combinatie met zonnepanelen, die ter plaatse elektriciteit produceren.’
Innovatie
In de sector vindt ook volop innovatie plaats. ‘We verwachten veel van de slimme meters, in combinatie met slimme elektriciteitstarieven’, zegt Claeys. ‘Die kunnen maken dat warmtepompen net werken wanneer zonne- of windinstallaties een overschot aan elektriciteit produceren. Ook de mogelijkheden voor lokale opslag van energie zullen nog verbeteren.
Warmtepompen kunnen bovendien worden toegepast op grotere schaal. Denk aan een grote pomp die een heel appartementsgebouw of zelfs een hele wijk bedient. Dan is er maar één keer een boring nodig.’
‘Er zijn slimme en innovatieve combinaties met andere systemen mogelijk’, voegt Vanbecelaere toe. ‘Denk aan de koelruimte van een supermarkt. Die warmte wordt nu gewoon weggeblazen. Via een warmtepomp kan daarmee een naburig gebouw verwarmd worden.’
