Voor elk kwartaal waarvoor sociale bijdragen in hoofdberoep zijn betaald, bouwt een zelfstandige pensioenrechten op. Voor de jaren vóór 1984 wordt het pensioen berekend op een forfaitair inkomen. Sinds 1984 wordt het pensioen berekend op hetzelfde inkomen als de sociale bijdragen – met andere woorden op het nettoberoepsinkomen. Dat inkomen wordt voor elk jaar eerst geïndexeerd en vervolgens vermenigvuldigd met 60 procent (voor een alleenstaande) of met 75 procent (voor een gezinshoofd).
- Wat als u vóór de pensioenleeftijd wilt stoppen met werken?
- Eindelijk meer transparantie over uw aanvullend pensioen.
- Wegwijs door de verschillende pensioenformules.
- De pensioenhervorming: wat staat er voor u op het spel?
De Pensioengids, zaterdag 29 april gratis bij De Tijd.
Hoeveel bedraagt het minimumpensioen van een zelfstandige?
Voor de berekening van het pensioen worden minstens de minimuminkomsten voor een hoofdberoep in aanmerking genomen (= 16.409,20 euro bruto in 2023), ook al liggen uw netto-beroepsinkomsten in realiteit lager. Wie een loopbaan van minstens 30 jaar heeft, komt in aanmerking voor het minimumpensioen als zelfstandige, voor zover dat voordeliger is dan de pensioenberekening op basis van de inkomsten.
Het minimumpensioen voor een alleenstaande zelfstandige bedraagt 1.636,99 euro bruto per maand. Voor een gezinspensioen is dat 2.045,60 euro bruto. Netto betekent dat respectievelijk 1.581 en 1.824 euro.
Uw uiteindelijke minimumpensioen staat altijd in verhouding tot het aantal jaren dat u hebt gewerkt. Is dat bijvoorbeeld 31/45, dan bedraagt uw pensioen 31/45 van de bedragen hierboven.
Hoeveel bedraagt het maximumpensioen van een zelfstandige?
Het maximumpensioen wordt berekend op een inkomensplafond, dat voor 2023 gelijk is aan 65.899,36 euro. Om het maximumpensioen te krijgen, moet het inkomen ieder jaar dus minstens gelijk zijn aan die grens. Het maximumpensioen voor een alleenstaande zelfstandige met 45 loopbaanjaren bedraagt 1.936,86 euro bruto. Voor een gezinshoofd: 2.421,08 euro bruto.
Het maximumpensioen voor een alleenstaande zelfstandige met 45 loopbaanjaren bedraagt 1.936,86 euro bruto.
Wat als u een gemengde loopbaan achter de rug hebt?
Onder welk statuut u ook werkt: telkens bouwt u pensioenrechten op. Als werknemer bouwt u rechten op in het stelsel van de werknemers, als zelfstandige in dat van de zelfstandigen, als ambtenaar in het ambtenarenstelsel. In elk stelsel wordt het pensioenbedrag berekend volgens eigen regels. De som van de afzonderlijke pensioenbedragen vormt het totale pensioen.
Om in aanmerking te komen voor een gewaarborgd minimumpensioen bij een gemengde loopbaan waarbij u voltijds aan de slag was, moet de optelsom van uw carrière als werknemer en die als zelfstandige minstens 2/3 bedragen van een volledige loopbaan. Dat komt voor alle zelfstandigen en bijna alle werknemers overeen met 30 jaar.
Uw loopbaan als zelfstandige telt dus mee om vast te stellen of u recht hebt op het gewaarborgde minimumpensioen als werknemer, terwijl de loopbaan als werknemer meetelt om te bepalen of u aanspraak kunt maken op het minimumpensioen als zelfstandige. Maar bij de berekening van het gewaarborgd minimumpensioen houdt ieder stelsel alleen rekening met de loopbaan vervuld in het eigen stelsel.
Let op!
Bij een gemengde loopbaan als werknemer en zelfstandige mag de som van het bedrag van het minimumpensioen als zelfstandige en het pensioenbedrag als werknemer niet groter zijn dan het bedrag van het minimumpensioen voor een volledige loopbaan van 45 jaar (19.643,95 euro voor een alleenstaandenpensioen, 24.547,20 euro voor een gezinspensioen). Is dat toch het geval, dan wordt het minimumpensioen als zelfstandige met zoveel als nodig verminderd.
VOORBEELD:
Peter was als werknemer aan de slag van 1980 tot en met 2005. Elk jaar van zijn loopbaan telt 312 dagen. Hij bewijst dus 26 jaren als werknemer. Hij heeft als zelfstandige in hoofdberoep gewerkt van 2006 tot en met 2017, dat zijn 12 jaren.
In totaal heeft Peter 38 loopbaanjaren, waardoor hij in aanmerking komt voor het minimumpensioen. Voor de berekening van zijn minimumpensioen als werknemer tellen echter alleen de 26 jaren als werknemer mee. En voor de berekening van zijn minimumpensioen als zelfstandige tellen alleen de 12 jaren als zelfstandige mee.
Het minimumpensioen wordt dan berekend door het minimumbedrag voor een volledige loopbaan te vermenigvuldigen met de loopbaanbreuken, 26/45 bij de werknemers en 12/45 bij de zelfstandigen.
Voor een volledige loopbaan bedraagt het minimumpensioen sinds januari dit jaar 2.045,60 euro bruto per maand (gezinspensioen) en 1.637 euro bruto per maand (pensioen als alleenstaande). Die minimumbedragen zijn dezelfde voor beide stelsels.
In het geval van Peter levert dat het volgende op:
als Peter een gezinspensioen geniet, krijgt hij een gewaarborgd minimumpensioen als werknemer van 1.181,9 euro bruto (2.045,6 x 26/45); is hij alleenstaande, dan krijgt hij 945,8 euro bruto (1.637 x 26/45).
als Peter recht heeft op een gezinspensioen, krijgt hij een gewaarborgd minimumpensioen als zelfstandige van 545,4 euro bruto (2.045,6 x 12/45); is hij alleenstaande, dan ontvangt hij 436,5 euro bruto (1.637 x 12/45).
Ook de brutopensioenbedragen van zelfstandigen worden aan de levensduurte aangepast. Zodra de spilindex overschreden wordt, gaat het pensioenbedrag met 2 procent omhoog.
Als u statutair ambtenaar was, maar ook werknemer en/of zelfstandige, dan hebt u vaak géén recht op een minimumpensioen als werknemer en/of zelfstandige. Want daarvoor moet u minstens 30 jaar gewerkt hebben als werknemer of zelfstandige. Statutaire ambtenaren krijgen een minimumpensioen als ze minstens 20 jaar aan de slag waren. Maar de jaren als statutair ambtenaar tellen niet mee om aan de loopbaan van 30 jaar te komen.
VOORBEELD:
Stel dat u 25 jaar werknemer was en 17 jaar statutair ambtenaar. Ondanks die loopbaan van 42 jaar krijgt u geen minimumpensioen, omdat u niet minstens 30 jaar als werknemer aan de slag was en ook geen 20 jaar als ambtenaar.
Worden de pensioenbedragen van zelfstandigen geïndexeerd?
Jawel, de brutopensioenbedragen worden soms aan de levensduurte aangepast. Dat geldt net zo goed voor gepensioneerde zelfstandigen als voor gepensioneerde werknemers. Die aanpassing gebeurt op basis van de evolutie van de spilindex. Zodra die overschreden wordt, gaat het pensioenbedrag automatisch met 2 procent omhoog.
