Met zakgeld leert uw zoon of dochter al tijdens de kindertijd met geld omgaan. ‘We krijgen geregeld vragen van ouders over wanneer en hoeveel zakgeld ze aan hun kind moeten geven’, zegt Ilse De Block van De Opvoedingslijn. ‘Maar vaste regels zijn er helaas niet, elk kind is anders. Ook binnen een gezin kunnen broertjes en zusjes helemaal anders met geld omspringen. Twee factoren die ouders in overweging moeten nemen, zijn de leeftijd van hun kind en de gevoeligheid voor geld.’ Sommige kinderen stoppen alle centen netjes in hun spaarpot, terwijl geld voor andere kinderen niet snel genoeg kan worden opgemaakt.
1. Vanaf wanneer zakgeld geven?
‘Met zakgeld kunt u beginnen zodra een kind de waarde van geld aanvoelt’, zegt Dimitri Mortelmans, professor sociologie aan de Universiteit Antwerpen.
Volg de Week van het Geld van 14 tot 19 maart 
+ Lees zaterdag 19 maart onze special Jongeren & Geld, gratis bij De Tijd:‘Een kleuter die een muntstuk in handen krijgt, zal dat beschouwen als speelgoed. Vanaf de lagere school weten kinderen dat geld een ruilmiddel is.’ Op die leeftijd zijn ze in staat de munten en biljetten te herkennen en kunnen ze rekenen. Daarom beginnen veel ouders vanaf zes jaar met zakgeld.
2. Hoeveel zakgeld geven?
Op jonge leeftijd blijft het zakgeld meestal beperkt tot enkele euro’s. Dat bedrag stijgt geleidelijk met de leeftijd. Uit een onderzoek van de Gezinsbond blijkt dat 12-jarigen gemiddeld 50 euro zakgeld per maand krijgen. ‘Het zakgeld stijgt met ongeveer 20 à 24 procent per twee jaar dat de jongeren ouder worden. Zodra de jongeren meerderjarig worden, verhoogt het gemiddelde zakgeld met 175 procent’, zegt Yves Coemans van de Gezinsbond. Achttienplussers krijgen gemiddeld 207 euro per maand.
Hoeveel zakgeld wordt gegeven, verschilt van gezin tot gezin. Zo werd in het onderzoek van de Gezinsbond voor de 12- en 13-jarigen een laagste zakgeld van 4,36 euro en een hoogste van 261 euro per maand opgetekend. Daarom geeft de mediaan misschien een beter beeld dan het gemiddelde. Bij de mediaan krijgt de helft van de jongeren meer zakgeld en de andere helft minder. Het mediaanzakgeld bedraagt 26 euro per maand voor 12- en 13-jarigen, 30 euro voor 14- en 15-jarigen, 50 euro voor 16- en 17-jarigen en 100 euro voor 18-plussers.
Hoeveel zakgeld moet u aan uw zoon of dochter geven? ‘We adviseren ouders vooral trouw te blijven aan zichzelf. Geef wat u oordeelt dat een gepast bedrag is, en wat mogelijk is volgens uw gezinsbudget’, zegt Ilse De Block. Uiteraard varieert het bedrag naargelang uw kind meer of minder uitgaven met zijn zakgeld moet bekostigen. ‘Geef voldoende om de dingen te kunnen kopen die uw kind met zijn zakgeld moet betalen, maar ook niet te veel. Uw kind moet leren dat er soms keuzes moeten worden gemaakt’, zegt opvoedingsconsulente Marijke Bisschop.
3. Hoe vaak zakgeld geven?
Uit het onderzoek van de Gezinsbond blijkt dat vier op de tien jongeren hun zakgeld wekelijks krijgen en de overige zes op de tien maandelijks. ‘Naarmate jongeren ouder worden, verschuift de betalingsfrequentie van wekelijks naar maandelijks’, zegt Yves Coemans.
Ouders doen er goed aan het zakgeld altijd op hetzelfde tijdstip te geven. Op die manier heeft het kind een duidelijk beeld van wanneer het hoeveel krijgt, en weet het welke periode met het zakgeld overbrugd moet worden.
‘Maak afspraken over wat er gebeurt als het zakgeld vroegtijdig op is. Een goede regel is: op is op’, zegt Marijke Bisschop. ‘Op die manier kan zakgeld helpen een grens te stellen. Vaak horen we ouders klagen dat ze al zo veel geven, terwijl dat voor hun kind nog altijd niet voldoende is’, voegt De Block daaraan toe.
4. Wat als uw kind aangeeft te weinig zakgeld te hebben?
‘Ga rond de tafel zitten met uw kind en vraag wat het met zijn zakgeld doet. Misschien geeft u als ouder effectief te weinig in vergelijking met de uitgaven die uw kind zelf moet betalen. Of misschien moet uw kind zijn uitgaven wat bijsturen’, zegt Ilse De Block.
5. Wat mogen jongeren met hun zakgeld kopen?
Als ouder doet u er goed aan met uw kind af te spreken wat met het zakgeld betaald moet worden. In de praktijk gebeurt dat lang niet altijd. Uit onderzoek van de Gezinsbond blijkt dat bij iets minder dan de helft van de jongeren elke afspraak over de besteding van hun zakgeld ontbreekt. ‘Ouders kunnen daarbij twee kanten uit’, zegt Dimitri Mortelmans. ‘Een eerste mogelijkheid is dat het kind vrij zijn zakgeld kan besteden, terwijl de ouders vanop een afstand toekijken. Een tweede mogelijkheid is dat ouders duidelijk meegeven dat het kind bijvoorbeeld de kosten voor de gsm en kleding zelf moet betalen. Dat laatste zet kinderen aan een duidelijke afweging te maken: gaat er meer geld naar vrije tijd, of naar kleding, of naar de gsm?’
Spreek af met uw kind wat het met het zakgeld moet betalen en wat niet.
Uit het onderzoek van het Centrum voor Budgetadvies en -onderzoek (CEBUD) van Thomas More blijkt dat in meer dan de helft van de gezinnen de ouders de volledige kosten van school, vakantie, vervoer, sport en hobby’s, verzorging, kleding en schoenen, lectuur en de auto, brommer of het rijbewijs op zich nemen. De jongeren spenderen hun centen aan uitgaan, snoep, leuke kleding, games… ‘Door het zakgeld alleen voor extraatjes en leuke uitgaven te moeten gebruiken, krijgen de jongeren geen wezenlijk inzicht in de reële en noodzakelijke uitgaven om op eigen benen te staan’, zegt onderzoekster Ilse Cornelis. ‘Tegelijk raken ze gewend aan een levensstijl die hun relatief veel luxe-uitgaven toelaat en net op die uitgaven zullen ze waarschijnlijk moeten besparen in hun volwassen leven. Daarom is het goed om naarmate uw kind ouder wordt, ook basisuitgaven met hun zakgeld en geld uit een vakantiejob te laten betalen. Dus niet alleen het hippe bloesje, maar bijvoorbeeld het gros van hun kleding.’
‘Zakgeld mag leergeld zijn’, beklemtoont De Block. ‘Laat uw kind de ruimte om fouten te maken. Hou controle, maar op afstand. En dat betekent niet dat u voortdurend opmerkingen moet maken. Laat uw kind ook meedenken als het iets wil kopen maar niet het benodigde geld bij elkaar krijgt. Los als ouder het geldprobleem niet voor uw kind op.’
6. Bankrekening of cash?
Vandaag verlopen veel betalingen elektronisch met een betaalkaart. Uit onderzoek van de Gezinsbond bij 12-plussers blijkt dat maar liefst zes op de tien kinderen hun zakgeld op een eigen bankrekening krijgen. Slechts vier op de tien jongeren ontvangen hun zakgeld cash. Eén op de tien krijgt zijn zakgeld zowel in cash als op zijn rekening.
7. Extra zakgeld voor klusjes?
Ouders verwachten dat hun kinderen - naarmate ze ouder worden - hun steentje bijdragen in het huishouden. Voor extra klussen zoals het gras maaien of de auto wassen kan extra zakgeld gegeven worden. ‘Als u geld geeft voor klusjes, moet u dat bewust doen en erachter staan. Het mag niet uit onmacht zijn. Als u uw kind alleen tot klusjes kan bewegen als er geld tegenover staat, dan moet u zich als ouder vragen stellen’, merkt De Block op.
Denk ook na over hoeveel extra zakgeld u aanbiedt. ‘Ouders geven hun kinderen - vaak met de beste bedoelingen - een vrij hoge vergoeding voor vrij beperkte klusjes. Die jongeren overschatten dan ook vaak hoeveel een realistisch startersloon bedraagt’, zegt Cornelis.
Uit het onderzoek van CEBUD blijkt dat 23 procent van de 17- en 18-jarigen geld krijgt om thuis klusjes uit te voeren, gemiddeld 14 euro per week.
