Helft erfenis broers en zussen verdwijnt in staatskas

Voor partners en kinderen valt die belastingdruk op erfenissen relatief mee, zo blijkt uit cijfers die de redactie opvroeg bij de Vlaamse Belastingdienst (Vlabel). Een heel ander verhaal echter voor wie erft van zijn broer, zus, tante, oom of van iemand die geen familielid is.

Afdragen aan de fiscus

Partners betalen gemiddeld 6 procent belasting op wat ze erven van elkaar. Omdat de langstlevende op de gezinswoning geen belasting hoeft te betalen, erft hij immers een aanzienlijk deel belastingvrij.

Bijna twee derde van alle erfenissen vloeit naar de kinderen. Voor hen bedraagt de belastingdruk op die erfenis gemiddeld 7 procent. 

Als iemand erft van iemand zonder bloedband, komt daarentegen twee derde niet bij die erfgenaam in kwestie terecht. Dat deel verdwijnt in de Vlaamse schatkist. Broers en zussen moeten bijna de helft van hun erfenis afdragen aan de fiscus.

In 2016 brachten deze erfgenamen daarmee 720 miljoen euro in het laatje van de Vlaamse belastingdienst. Dat is meer dan de helft van de 1,3 miljard euro erfbelasting die Vlabel vorig jaar in totaal inde.

In vergelijking met wat zij erven, dragen deze erfgenamen daarmee meer dan proportioneel bij tot de Vlaamse begroting. Want van hetgeen alle Vlamingen samen erven, vloeit amper een tiende naar deze broers, zussen, neven, nichten of andere erfgenamen met een dunne tot geen bloedband.

Vlaams minister van Begroting Bart Tommelein begrijpt dat deze hoge belastingdruk ervaren wordt als onteigening en belastingontwijking en – ontduiking in de hand werkt. Daarom mikt hij in zijn plannen om de erfbelasting te hervormen vooral op het verlagen van de belastingdruk voor deze erfgenamen.

Hervorming tarieven

Werkgroepen bestuderen momenteel welke opties mogelijk zijn en hoeveel de verschillende scenario’s zouden kosten. Eenvoudig is die oefening evenwel niet. Want een belangrijke voorwaarde die Tommelein oplegt is dat de tariefaanpassing de Vlaamse begroting geen geld mag kosten.

Wel is hij bereid om de opbrengst van de Vlaamse fiscale regularisatie er in te investeren.  Daarvoor mikt hij voor 2017 op 100 miljoen euro. Dat is echter maar een zevende van wat de deze erfgenamen jaarlijks opleveren voor de Vlaamse begroting.

‘Bovendien zijn dit per definitie eenmalige inkomsten want de fiscale regularisatie loopt maar tot 2020’, waarschuwen begrotingsanalisten. ‘Daarna vallen die inkomsten weg, terwijl een hervorming van de erfbelasting jaar na jaar een minderontvangst impliceert en aldus zal blijven doorwegen op de jaarlijks te innen erfbelasting’.

Eerder zorgde een verlaging van de schenkbelasting tot hogere belastinginkomsten uit schenkingen. Omdat meer mensen gingen schenken en omdat die schenkers er minder graten in zagen die schenking aan te geven en er schenkbelasting op te betalen. Specialisten waarschuwen echter dat deze redenering niet integraal doorgetrokken kan worden voor de erfbelasting. Mensen zullen immers niet meer en sneller gaan sterven.

Bovendien, zo merken diezelfde specialisten op, boost de lagere schenkbelasting de begroting dan wel op korte termijn, op lange termijn is het effect eerder nadelig. Op de schenking moet later geen erfbelasting meer betaald worden. Hierdoor kan de fiscus bij het overlijden van de schenker immers niet (opnieuw) langs de kassa passeren.