Strikt gezien krijgt de belastingdienst geen deel van uw nalatenschap in handen zoals dat het geval is voor uw erfgenamen. Wat hij wel doet is een deel afromen van wat uw erfgenamen elk afzonderlijk in handen krijgen. Zij moeten immers belastingen betalen op wat zij van u erven. Die belasting heet erfbelasting.
Hoeveel uw erfgenamen netto in hun handen krijgen van wat u het nalaat, hangt af van een aantal factoren. Hoeveel zij erven, van wie zij erven en waar u, de overledene, woonde. Dat zijn de 3 cruciale vragen die ze moeten beantwoorden.
Met behulp van onderstaande tool kunnen erfgenamen op basis daarvan tot op de euro uitrekenen hoeveel ze overhouden van uw erfenis. En ziet u dus ook meteen met welk deel de fiscus aan de haal gaat.
Bereken het zelf
Verschijnt onze rekentool hieronder niet? Bekijk hem dan hier (ook op mobiele toestellen).
1. Welk bedrag erf ik?
Niet de omvang van de totale nalatenschap telt, maar wel het bedrag dat u als erfgenaam toegewezen krijgt. De erfbelasting worden immers per erfgenaam berekend, behalve als u in het Vlaams of het Brussels Gewest erft van een neef, nicht, oom, tante of een vreemde. Dan wordt het tarief wel bepaald door op te tellen wat iedereen in die groep samen erft.
Erft u van uw partner, (groot)ouder of (klein)kind die in het Vlaams Gewest woonde? Dan mag u uw erfenis opdelen in een roerend en een onroerend gedeelte. Wie 150.000 euro cash en een woning ter waarde van 150.000 euro erft, betaalt minder erfbelasting dan wie 300.000 euro cash erft. Die regel bestaat niet in het Waalse of het Brussels Gewest.
De schulden van de overledene worden afgetrokken van het vermogen dat hij nalaat. Ook de begrafeniskosten mag u verrekenen. In Vlaanderen kunnen een aantal schulden forfaitair gewaardeerd worden, zonder dat de effectieve schuld moet worden aangetoond. Het forfait bedraagt 1.538,10 euro voor zaken zoals de laatste ziekenhuisrekening, huishoudelijke schulden,… en 6.152,40 euro voor de begrafeniskosten. De forfaits worden jaarlijks geïndexeerd. De schulden aangegaan voor de verkrijging van onroerende goederen - zoals een hypothecaire lening - vallen niet onder het forfait.
De tarieven van de erfbelasting vertellen echter niet het volledige verhaal. Erfgenamen kunnen in bepaalde gevallen profiteren van ‘verminderingen’. De grootte van die korting hangt af van hoeveel u erft en van wie u erft. De regels verschillen per gewest en de berekeningen zijn behoorlijk ingewikkeld. In grote lijnen komt het erop neer dat er kortingen zijn voor ‘kleine erfenissen’, voor kinderen onder 21 die erven van een ouder en voor weduwen die erven van hun partner als hun kinderen jonger zijn dan 21. De kortingen voor ‘kleine erfenissen’ zijn verrekend in de module, de bijkomende kortingen niet.
Naast de kortingen bestaan er ook gunsttarieven. Die gelden voor bepaalde erfgenamen, zoals gehandicapten, of voor bepaalde goederen, zoals de gezinswoning of voor familiebedrijven.
In het Vlaams Gewest betaalt de langstlevende echtgenoot of wettelijk samenwonende partner geen erfbelasting op de gezinswoning. Woont u feitelijk samen, dan moet u 3 jaar samenwonen voor u die vrijstelling kunt genieten. Deze vrijstelling op de gezinswoning geldt ook voor gehuwden en wettelijke samenwoners in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
De Waalse regering heeft de gezinswoning eveneens vrijgesteld van de successierechten voor de langstlevende echtgenoot en wettelijk samenwonende partner. Deze vrijstelling wordt wel geplafonneerd op 160.000 euro. Zijn beide partners eigenaar van de helft, dan komt dit overeen met een waarde van de gezinswoning van maximaal 320.000 euro.
2. Van wie erf ik?
Erfgenamen worden opgedeeld in categorieën. Hoe dunner de bloedband, hoe hoger de tarieven.
Van uw partner, uw ouder of uw kind
Uw partner is uw echtgeno(o)t(e ) of uw wettelijk samenwonende partner. In het Vlaams Gewest geldt dit voordelige tarief ook voor wie minstens één jaar feitelijk samenwoont. In het Brussels en het Waals Gewest valt uw feitelijk samenwonende partner altijd onder het tarief ‘iemand anders'.
Uw ouder is uw vader, moeder, grootouder of stiefouder.
Uw kinderen zijn al uw biologische kinderen (uit uw huidige, vorige of overspelige relatie) en uw adoptiekinderen. Laat u uw stiefkinderen goederen na via een testament, dan genieten ook zij dat tarief.
Van uw broer of zus
Dit tarief geldt ook voor uw halfbroers en halfzussen.
Van uw oom, tante, neef of nicht
Om de te betalen erfbelasting te berekenen moet u de waarde van de volledige erfenis ingeven. De door u verschuldigde belasting berekent u door het resultaat te delen door het aantal erfgenamen.
Van 'iemand anders'
In het Brussels en het Waals Gewest valt uw feitelijk samenwonende partner altijd in deze categorie. In het Vlaams Gewest is dat het geval zolang u minder dan 1 jaar feitelijk samenwoont. In het Waals Gewest is dat ook zo als u minder dan een jaar wettelijk samenwoont.
Ook als u uw vrienden en uw schoonfamilie goederen nalaat via een testament, betalen zij dat tarief.
3. Waar woonde de overledene?
Een overzicht van de erfbelasting in de verschillende gewesten vindt u in deze tabel.
Elk gewest heeft zijn eigen tarieven. De fiscale woonplaats van de overledene bepaalt het gewestelijk tarief. Waar u woont als erfgenaam of waar de goederen liggen die u erft, is niet van belang. Woont u in het Waals Gewest en erft u een woning gelegen in het Brussels Gewest van uw ouders die in het Vlaams Gewest wonen, dan gelden de Vlaamse tarieven.
Woonde de overledene tijdens zijn laatste vijf levensjaren op meer dan één plaats in België? Dan is de plaats waar hij het langst woonde, in die vijf jaar bepalend.
