In Gent kloppen sinds de economische schok die het coronavirus veroorzaakt meer mensen aan bij het OCMW, liet de Gentse sp.a- schepen van Sociaal Beleid en Armoedebestrijding Rudy Coddens afgelopen week weten. Volgens hem hebben veel alleenstaanden en studenten nauwelijks financiële buffers als hun inkomen wegvalt.
Aankloppen bij het OCMW is voor velen de laatste vluchthaven. ‘Mensen hebben wat schroom om de hulp van het OCMW in te roepen, maar ik wil iedereen adviseren toch contact op te nemen als het niet lukt om rond te komen. Onbetaalde facturen stapelen zich snel op, en dan beginnen de problemen pas echt’, zegt Coddens. Volgens de schepen is het belangrijk te voorkomen dat we binnen enkele maanden een tweede golf krijgen van mensen die een onoverzienbare schuldenberg hebben opgebouwd.
Aankloppen bij het OCMW
Iedereen in ons land heeft recht op steun van het OCMW en kan daar in zijn gemeente dus vrij aankloppen. De hulpvrager zal een afspraak krijgen met een maatschappelijk werker, die zal onderzoeken wat mogelijk is. Het gaat dan om financiële bijstand, zoals de aanvraag voor een (aanvullend) leefloon of extra financiële hulp. De maatschappelijk werker controleert ook of iemand kan terugvallen op gemeentelijke rechten en tussenkomsten.
Mensen die schroom hebben om de hulp van het OCMW in te roepen, adviseren we toch contact op te nemen voor de schuldenberg te groot wordt.
‘Specifiek voor tijdelijk werklozen kan het OCMW verschillende zaken opnemen’, zegt Coddens. ‘Niet alleen administratieve hulp bij de aanvraag is mogelijk, zodat het dossier snel kan worden verwerkt bij de vakbonden, we verlenen ook voorschotten. Voorts bieden we administratieve hulp voor zelfstandigen in moeilijkheden en financiële hulp voor zelfstandigen die geen hinderpremie krijgen en hun activiteit moeten stopzetten. Ook studenten die normaal in hun eigen onderhoud voorzien en wier ouders niet kunnen bijpassen, kunnen bij ons terecht als ze in Gent gedomicilieerd zijn’, verduidelijkt de schepen.
Elke gemeente in België heeft een OCMW. Hebt u advies nodig of wilt u een steunaanvraag indienen, dan moet u zich in principe wenden tot het OCMW van de gemeente waar u woont.
Voor u bij het OCMW aanklopt, kunt u nog op andere manieren uw financiële ademnood verlichten. We zetten er enkele op een rij.
Minder huur betalen?
Het betalen van de maandelijkse huurprijs is een van de essentiële verplichtingen van een huurder. De verhuurder is niet verplicht de opschorting van betaling van huurgelden te aanvaarden. ‘Maar door de bijzondere omstandigheden krijgen verhuurders de raad om zich, afhankelijk van de omstandigheden, soepel en menselijk op te stellen’, breekt Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA) een lans voor solidariteit bij verhuurders.
Tijdelijke werkloosheid kan een gegronde reden zijn om even uitstel van de huur te vragen, bij voorkeur voor een gedeelte van de huurprijs. U kunt dan overeenkomen om in de periode van tijdelijke werkloosheid een bepaald percentage van de huurprijs te betalen en het saldo vanaf bijvoorbeeld 1 juli 2020 in schijven af te betalen. Als u met de verhuurder zulke afspraken maakt, is het wel aangewezen die schriftelijk vast te leggen.
Een alternatief is gebruik te maken van het nieuwe huurgarantiefonds, al kan dat niet meteen. Het Fonds ter bestrijding van de uithuiszettingen treedt op 1 juni 2020 in werking en vervangt het huurgarantiefonds. Wie al twee maanden zijn huur niet kon betalen, kan het fonds aanspreken. Ook de verhuurder kan in dat geval een beroep doen op het fonds. Dat betaalt meteen een deel van de achterstal aan de verhuurder. Met de huurder wordt dan een afbetalingsplan vastgelegd. Het OCMW speelt een centrale rol in die regeling.
Vanwege de coronacrisis heeft de Vlaamse regering de modaliteiten van het fonds tijdelijk versoepeld. In plaats van 25 procent van de huurachterstal wordt het tussenkomstpercentage bij de start van de begeleidingsovereenkomst opgetrokken naar 45 procent. En in plaats van vanaf 1 juni kunnen betalingsachterstallen al vanaf 1 april in rekening worden gebracht.
Hoe dan ook kan de verhuurder u tijdens deze coronaperiode niet uit uw woning zetten. ‘De Vlaamse regering heeft beslist uithuiszettingen in deze periode van beperkende maatregelen niet toe te laten. Deze maatregel loopt tot en met 17 juli 2020’, laat Diependaele weten.
Tussenkomst in uw energiefactuur
De Vlaamse regering biedt een tussenkomst in de energiefactuur voor mensen die door de coronacrisis in tijdelijke werkloosheid zitten. Ze krijgen van de Vlaamse overheid automatisch 202,68 euro op hun rekening gestort, waarmee ze hun water- en energiefactuur een maand kunnen betalen. Het bedrag van die vergoeding is gebaseerd op de gemiddelde water- en energiefactuur van alle huishoudens. Het is de bedoeling dat de Vlaamse overheid die 202,68 euro automatisch en rechtstreeks op de rekening van de werknemer stort.
Ook de energieleveranciers doen een inspanning in deze coronatijden. Lampiris zal gedurende één maand het volledige elektriciteitsverbruik factureren tegen het voordeligere nachttarief. Bij Engie, Eneco, Luminus en Essent kunnen klanten die betalingsproblemen hebben en uitstel willen de vraag voorleggen.
De beste manier om de energiefactuur te verlagen is vergelijken met andere energieaanbieders om te zien of u niet naar een goedkoper contract kunt overschakelen.
Los van die individuele initiatieven kunt u uw leverancier altijd vragen uw voorschot te verlagen. ‘Een leverancier zal altijd bereid zijn een vraag tot wijziging van het voorschot te overwegen als dat goed beargumenteerd wordt. Weigert hij de aanvraag, dan moet hij zijn weigering motiveren’, zegt Dirk Van Evercooren, directeur marktwerking bij de Vlaamse energieregulator VREG.
Wie zijn voorschot laat verlagen, moet er uiteraard rekening mee houden dat dat slechts uitstel van betaling is en hij later een hogere eindfactuur krijgt. ‘Zo’n factuurschok leidt er dan vaak toe dat mensen toch in wanbetaling vervallen, tonen onze analyses’, zegt Van Evercooren.
Wie echt niet kan betalen, vraagt daarom het best een afbetalingsplan aan. ‘De VREG heeft daarover richtlijnen aan de energieleveranciers opgesteld, al zijn die niet verplicht, enkel richtinggevend’, zegt Van Evercooren.
De beste manier om de energiefactuur te verlagen is volgens de VREG vergelijken met andere energieaanbieders om te zien of u niet naar een goedkoper contract kunt overschakelen. ‘Op dit moment kan vergelijken echt een serieuze besparing opleveren’, zegt Van Evercooren. Hij raadt wel aan de actualisatie van de V-test (https://vtest.vreg.be/) op 6 april af te wachten om de vergelijking te doen. ‘Het prijsverschil tussen een gemiddeld contract en het goedkoopste contract bedraagt voor gas en elektriciteit samen al 383 euro’, besluit hij.
Pauzeknop voor uw woonkrediet
Consumenten die door de coronacrisis moeite hebben om hun woonkrediet af te lossen, kunnen zes maanden uitstel van betaling krijgen.
- Wie komt in aanmerking?
Iedereen die door de coronacrisis zijn inkomen ziet terugvallen, hetzij door tijdelijke werkloosheid (ook al is het deeltijds), het sluiten van zijn zaak of bij ziekte. Bij koppels volstaat het dat een van de partners zijn inkomen ziet wegvallen of dalen.
Daarnaast mocht de aanvrager op 1 februari 2020 geen betalingsachterstand hebben voor het krediet waarvoor hij uitstel vraagt. Hij mag ook geen al te grote spaarbuffer hebben. De banken hanteren per gezin een drempel van 25.000 euro op zicht-, spaar- en effectenrekeningen. Pensioensparen telt niet mee. Als uw spaargeld over meerdere banken verspreid zit, moet u die centen bij elkaar optellen. ‘We rekenen hier op de eerlijkheid van de consument’, zegt Febelfin-voorzitter Johan Thijs.
- Geldt de maatregel ook voor de lening voor een tweede verblijf of een investeringspand?
Nee, alleen voor de hypothecaire lening voor de gezinswoning - waar u uw hoofdverblijfplaats heeft - kunt u uitstel van betaling vragen.
- Wat wordt verstaan onder uitstel van betaling?
U betaalt gedurende maximaal zes maanden intresten noch kapitaal terug, en last als het ware een betaalpauze in. Als die betaalpauze achter de rug is, lost u uw lening verder af. Uw krediet schuift dus met x-aantal maanden op.
Er is wel een verschil in de verrekening van de intresten. Een gezin met een nettomaandinkomen dat lager of gelijk is aan 1.700 euro zal na het uitstel dezelfde maandlast als voordien betalen. Ligt uw nettogezinsinkomen - het maandinkomen van februari 2020 inclusief alimentatie en huurinkomsten, exclusief kindergeld, en na aftrek van eventuele consumentenleningen en uw hypothecair krediet - hoger dan 1.700 euro, dan hernemen de betalingen met een iets hogere maandlast omdat voor die groep de uitgestelde intresten wél verrekend worden. Niet alleen wordt uw krediet verlengd, de intresten die u tijdens de betaalpauze niet moest aflossen, worden extra in rekening gebracht. U betaalt ze bij omdat de looptijd van uw krediet verlengd wordt.
Voor het betalingsuitstel worden geen dossier- of administratieve kosten in rekening gebracht.
- Hoelang kunt u uitstel krijgen?
Maximaal zes maanden. Wie net zijn woonkrediet heeft afgelost, kan die betaling niet recupereren. Enkel toekomstige betalingen komen in aanmerking. Voor aanvragen tot en met 30 april 2020 kunt u uitstel vragen tot uiterlijk 31 oktober 2020. Maar ook als u nadien om een betaalpauze vraagt, is de einddatum 31 oktober.
Ademruimte voor uw zaak
Ondernemers die door de coronacrisis getroffen zijn, krijgen van de overheid een duwtje in de rug in de vorm van een sociale uitkering - het overbruggingsrecht - en een premie. Maar ook zij kunnen een adempauze inlassen: voor hun kredieten en voor sociale bijdragen.
- Uitstel kredietbetalingen
Ondernemers en zelfstandigen die moeite hebben om hun lopende ondernemingskredieten af te betalen kunnen maximaal zes maanden uitstel van betaling krijgen. De kapitaalaflossingen moeten dan niet betaald worden, de intresten wel.
U komt in aanmerking als u door de coronamaatregelen uw omzet of activiteiten heeft zien terugvallen en daardoor betalingsproblemen ondervindt, u een beroep moet doen op tijdelijke of volledige werkloosheid, of als de overheid de sluiting van uw zaak heeft verplicht.
Maar u moet aan nog andere voorwaarden voldoen. Uw zaak moet gevestigd zijn in België, u mag (op 1 februari 2020) geen achterstallen hebben op uw lopende kredieten, bij de belastingen of socialezekerheidsbijdragen, en u zit niet een actieve kredietherstructurering.
U kunt het betalingsuitstel alleen verkrijgen voor betalingen die u nog moet doen. Als u net uw lening afloste, kunt u dat bedrag niet recupereren. Aanvragen voor betalingsuitstel tot en met 30 april 2020 lopen maximaal zes maanden tot 31 oktober 2020. Vraagt u na 30 april uitstel, dan blijft de einddatum 31 oktober.
U betaalt in die periode enkel intresten. De looptijd van het krediet wordt verlengd met de periode van het betalingsuitstel. U betaalt geen dossier- of administratieve kosten voor dat uitstel.
- Socialezekerheidsbijdragen
Om de factuur in coronatijden te verlichten kunnen zelfstandigen hun sociale bijdragen verminderen, uitstellen of een vrijstelling vragen. Hoe gaat dat in zijn werk?
Naar analogie met werknemers betalen zelfstandigen ook sociale bijdragen op hun inkomen. Die kunnen oplopen tot 4.235 euro per kwartaal voor een zelfstandige in hoofdberoep. ‘De bijdragen worden elk kwartaal berekend op basis van hun statuut - of ze zelfstandige in hoofd- dan wel in bijberoep zijn - en op basis van wat ze verdienen’, legt Evelien De Bondt van de hr-dienstenleverancier Acerta uit. ‘Concreet worden de sociale bijdragen berekend op het netto belastbaar inkomen van de zelfstandige van drie jaar geleden. De sociale bijdragen van 2020 worden dus bepaald op basis van het inkomen van 2017. Na twee jaar krijgt de zelfstandige een eindafrekening (op basis van zijn reële inkomsten van 2020) en weet hij of hij moet bijbetalen of geld terugkrijgt.’
Een zelfstandige kan er altijd voor kiezen zijn voorlopige sociale bijdragen te verminderen (of vermeerderen), ook in niet-coronatijden. Dat kan bijvoorbeeld als hij merkt dat zijn inkomsten dit jaar fors lager zullen liggen dan drie jaar geleden. ‘Wij adviseren zelfstandigen die hun sociale bijdragen verlagen aan het einde van het jaar eens samen met hun boekhouder de rekening te maken. Want wie toch een hoger inkomen dan verwacht heeft, kijkt aan tegen een bijbetaling met een intrest die kan oplopen tot 20 procent.’ Om dat te vermijden, kunt u dit jaar nog een vrijwillige bijstorting doen.
Stortingen in een aanvullend pensioenplan voor zelfstandigen zijn pas fiscaal aftrekbaar als voor dat jaar ook de sociale bijdragen volledig zijn betaald.
Zelfstandigen kunnen ook betalingsuitstel vragen. De maatregel van de regering geldt voor de voorlopige bijdragen van de eerste twee kwartalen van 2020 en voor de eindafrekeningen van 2018 die gevorderd werden in het eerste of het tweede kwartaal van 2020. De aanvraag moet binnen zijn voor 15 juni 2020, maar is niet mogelijk voor al betaalde bijdragen. Voor het eerste kwartaal krijgt u uitstel tot 31 maart 2021, voor het tweede kwartaal tot 30 juni 2021.
‘Let wel op als u voor uw pensioen via een Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (VAPZ) spaart. Stortingen in de plannen zijn pas fiscaal aftrekbaar als u ook de sociale bijdragen van dat jaar volledig hebt betaald. Als u die tot volgend jaar uitstelt, zijn ze niet fiscaal aftrekbaar. Probeer indien mogelijk het uitstel niet tot volgend jaar te laten duren.
Ten slotte kunt u als zelfstandige in hoofdberoep - niet in bijberoep - ook een vrijstelling vragen voor de sociale bijdragen, zodat u die tijdelijk niet meer hoeft te betalen. ‘De procedure daarvoor is vereenvoudigd. De aanvraag kan nu ook via mail, en hoeft niet langer per aangetekend schrijven.’ Als u geen sociale bijdragen betaalt, bouwt u voor die periode ook geen pensioenrechten op, tenzij u binnen de vijf jaar de sociale bijdragen alsnog betaalt.
