(netto) - De moeder aller besparingsplannen komt op ons af, en dat gedurende minstens 5 tot 10 jaar. Tenminste, als de regering het advies van de Hoge Raad van Financiën opvolgt. In een poging de overheidsfinanciën in evenwicht te brengen, heeft ze twee scenario's ontwikkeld: een daling van de overheidsuitgaven of een stijging van de belastingen. Welke invloed dat zou hebben op onze financiën is nog niet duidelijk. Onze huidige inkomsten en uitgaven zien er alvast zo uit.
Inkomen
De statistieken ogen sinds enkele weken steeds somberder. Ontslagen, krimpende budgetten, toenemend risico op armoede, strengere kredietvoorwaarden, groeiende schuldenlast van de gezinnen, enzovoort. Een stand van zaken.
- Beschikbaar inkomen: 40.000 euro/jaar
België is een van de weinige Europese landen waar de meeste lonen automatisch worden aangepast aan de evolutie van de levensduurte, via het systeem van de automatische indexaanpassing. Vertrekkend van het onderzoek dat het Nationaal Instituut voor de Statistiek (NIS) in 2006 uitvoerde over het gezinsbudget, schatte de hoofdeconoom van KBC het gemiddelde beschikbare inkomen van een gezin in 2008 op circa 40.000 euro. Dit jaar voorziet de bank een gemiddeld beschikbaar inkomen van 41.035 euro. Dat is een stijging van 11,75 procent in 3 jaar.
- Minimumloon: 15.408 euro/jaar
België behoort tot de rijkste landen van Europa, zowel op vlak van loon als op vlak van het totaalvermogen (zie verder). Ons land heeft een van de hoogste wettelijke minimumlonen van de Europese Unie. Het minimumloon varieert van 92 euro in Bulgarije tot 1.570 euro per maand in Luxemburg. Volgens de cijfers die Eurostat in 2007 gepubliceerd heeft, behoort België met 1.284 euro per maand of 15.408 euro per jaar tot de top 5 van hoogste minimumlonen. Ons land wordt voorafgegaan door Luxemburg, Ierland, Engeland en Nederland.
- Pensioen: 15.000 euro/jaar
België telt 2,2 miljoen gepensioneerden, meer dan 20 procent van de bevolking. Het gemiddelde pensioen bedraagt ongeveer 1.250 euro of 15.000 euro per jaar. Volgens de meest recente pensioenbarometer van AXA (2008) is België een van de Europese landen die er het slechtst voorstaan wat het wettelijk pensioen betreft. De vervangingsratio (verhouding tussen het laatste loon en het pensioen) is vrij zwak: 60 procent gemiddeld en 25 procent voor de hoogste inkomens. Een Zwitserse gepensioneerde ontvangt per maand gemiddeld 2.410 euro. Volgens de AXA-barometer houden de Zwitsers nog 654 euro over voor niet-noodzakelijke uitgaven terwijl Belgen een inkomen van 217 euro te kort hebben. Het land dat onderaan in het klassement prijkt, is Frankrijk met een pensioen van 1.530 euro per maand, waardoor het maandelijkse tekort van de gepensioneerde Fransman oploopt tot maar liefst 362 euro.
- Financieel vermogen: 75.000 euro
Bovenop het beschikbaar inkomen kunnen de hardwerkende Belgen nog rekenen op een vrij aanzienlijk (roerend en onroerend) vermogen. Volgens de Nationale Bank bedroeg de financiële rijkdom (roerend vermogen) eind september vorig jaar 840 miljard euro. Waarschijnlijk is dat eind december net onder de 800 miljard gedaald gezien de klappen die de beurzen in het laatste kwartaal hebben gekregen. Dat is gemiddeld ongeveer 75.000 euro per Belg. Daarbovenop komt nog het onroerend vermogen, dat sinds het uitbreken van de crisis in 2007 vrijwel onaangetast bleef. Eind juni 2008 bedroeg het onroerend vermogen ongeveer 900 miljard euro. De Belg is goed bedeeld in vergelijking met zijn Europese collega’s. De studie van GfK dateert van 2007, maar aangezien de crisis de hele wereld heeft aangetast, moet men het roerend vermogen uit die studie waarschijnlijk met 20 tot 25 procent naar beneden herzien. Volgens dat onderzoek bezat 12 procent van de Europese gezinnen meer dan 50.000 euro aan spaartegoeden. Dat was ook het geval voor 37 procent van de Vlamingen en 19 procent van de Walen. De minst vermogende gezinnen bevonden zich in Spanje (5 procent), Duitsland (6 procent), Oostenrijk (10 procent), Frankrijk en Italië (beide 11 procent).
Uitgaven
Terwijl uit een onderzoek van het NIS van 2006 bleek dat een Belgisch gezin elk jaar 31.548 euro uitgeeft, spreekt KBC voor 2009 over een bedrag van 35.138 euro, een stijging van 11,38 procent.
- Huisvesting: 6.024 euro/jaar
Het grootste deel van het inkomen wordt besteed aan huisvesting en voeding. Volgens de resultaten van het laatste onderzoek van het NIS geven de Belgische gezinnen elk jaar circa 13.000 euro uit voor hun primaire behoeften. Daarvan wordt iets meer dan 6.000 euro besteed aan huisvesting (lening, huurlasten). Maar 73 procent van de Belgen is wel eigenaar. Volgens de laatste cijfers van de FOD Economie kostte een gemiddelde woning 169.972 euro in het eerste semester 2008. Een villa kostte bijna het dubbele (313.860 euro). Appartementen werden verkocht voor 172.801 euro. Wat de prijs per vierkante meter betreft, stellen we in Europa grote verschillen vast. Volgens de laatst beschikbare cijfers van het CEPI (2006), moet de kandidaatkoper in Brussel tussen 1.300 en 1.950 euro per vierkante meter neertellen. Parijs bevindt zich in de duurste categorie met een prijs tussen 3.000 en 10.000 euro, maar Rome spant de kroon met maar liefst 2.000 tot 15.000 euro per vierkante meter.
- Dagelijkse voedingsmiddelen: 5.039 euro/jaar
Volgens het NIS besteedt een Belgisch gezin elk jaar 5.038,88 euro aan voeding, drank en tabak inbegrepen. Op het vlak van voeding bestaan er grote verschillen tussen de verschillende landen. De prijzen in België liggen 11 procent hoger dan die in de Europese Unie. In Frankrijk zijn de prijzen 4 procent minder hoog dan in België en in Nederland is dat zelfs 12 procent. Bulgarije is het goedkoopste (56 procent onder de Belgische prijzen) en IJsland het duurste land (+ 52 procent).
- Verwarming, elektriciteit en water: 1.850 euro/jaar
De elektriciteits- en gasprijzen verschillen van leverancier tot leverancier. Ze worden meestal bepaald in functie van de verbruikte volumes aan elektriciteit en gas en van andere kenmerken die van land tot land kunnen verschillen. Bovendien worden er vaste vergoedingen van diverse aard aangerekend. Zo betaalde de Belgische verbruiker in het eerste semester 2008 (alle taksen inbegrepen) gemiddeld 16,17 euro voor 1 gigajoule gas en 19,72 euro voor 100 kilowattuur elektriciteit. Dat laatste komt neer op 690 euro per jaar voor een gemiddelde consumptie van 3.500 kilowattuur. Op Europees niveau moest de Belg in 2007 zo’n 15,81 euro (inclusief taksen) betalen voor 100 kilowattuur, terwijl een Fransman slechts 12,11 euro moest neertellen: een verschil van 23,4 procent. Voor gas is de situatie net omgekeerd. De Belg betaalde 12,89 euro voor 1 gigajoule en de Fransman 13,46 euro. Onze noorderburen zijn dan weer minder goed bedeeld: elektriciteit is er 37,9 procent duurder (21,8 euro) en gas 42,8 procent (18,42 euro).
- Transport: 4.120 euro/jaar
Gemiddeld geeft een Belgisch gezin 326 euro per maand uit voor het gebruik van een privéauto (aankoop, brandstof, huur, verzekeringen, diverse taksen) en 17 euro voor het gebruik van het openbaar vervoer. Over het algemeen zijn privéauto’s bij ons duurder dan in Nederland. En hoewel de prijzen in Frankrijk niet veel verschillen van die in België, zijn Franse wagens (Peugeot, Renault) vaak minder duur in België. Dat zijn slechts enkele conclusies die we trekken uit de meest recente catalogusprijzen (zonder kortingen) die door de Europese Commissie werden gepubliceerd. Als we de prijzen in de eurozone met elkaar vergelijken, zien we dat de prijzen het hoogst liggen in Duitsland en het laagst in Finland.
