Het is een jaarlijks weerkerend fenomeen. De beheerders van de Belgische pensioenspaarfondsen krijgen in december een smak geld in handen. Wij willen vooral weten waarin ze al uw geld hebben geïnvesteerd of zullen investeren. Het kan u ook helpen een keuze te maken tussen de verschillende fondsen als u op het punt staat te starten met pensioensparen of wil veranderen van fonds.
Zowat elke fondsbeheerder is beducht voor een rentestijging omdat de Amerikaanse centrale bank stilaan de geldkraan begint dicht te draaien. Een stijging van de rente zorgt voor een daling van de obligatiekoersen en bijgevolg voor minwaardes in de portefeuilles van de pensioenspaarfondsen. De pensioenspaarfondsen zijn wettelijk verplicht obligaties te kopen. Het gewicht van obligaties in de portefeuilles kan in theorie schommelen tussen 15 en 75 procent (met een maximum van 10 procent cash).
De dynamische pensioenspaarfondsen kennen het minste gewicht toe aan obligaties (plusminus 30%). Zij beleggen meer geld in aandelen. De gemengde fondsen investeren grosso modo de helft van uw geld in aandelen en de helft in obligaties. De defensieve pensioenspaarfondsen zullen wellicht de grootste slachtoffers worden van een klim van de rentevoeten. Zij beleggen in normale omstandigheden circa 70 procent van hun middelen in obligaties. Vandaag bestaat geen enkel van de vier defensieve fondsen voor 70 procent uit obligaties. Het percentage varieert: van 56 procent bij Pricos Defensive (KBC), 60 procent bij Argenta, 67 procent bij BNP Paribas Fortis tot 68 procent bij Belfius (voor een overzicht en rendementen zie pagina 25).
Zeepbel
De banken raden hun klanten normaal gezien aan vijf of tien jaar voor de pensioenleeftijd over te schakelen van een dynamisch naar een defensief fonds. Dat kan kosteloos als u overstapt tussen fondsen van dezelfde bank. In het huidige klimaat van stijgende rentevoeten oogt die strategie echter heel wat minder veilig. Sommige strategen spreken zelfs over een zeepbel, die dreigt te ontploffen, op de obligatiemarkten.
Geen enkele bank raadt echter een overstap expliciet af. BNP Paribas Fortis meldt wel dat dit jaar een derde minder mensen de overstap naar hun defensief fonds maakten, in vergelijking met 2012.
Schade beperken
Stort in januari al voor pensioensparen
Veel Belgen wachten tot december om een storting in een pensioenspaarfonds of -verzekering te doen. Veel beter is om maandelijks gespreid te storten. En nóg interessanter is om het volledige bedrag al in januari neer te tellen. Lees meer
De beheerders van de grotere fondsen willen vooral Spaans en Italiaans schuldpapier (bij)kopen om de schade te beperken, leert een rondvraag van De Tijd. Door Belgische of Duitse obligaties in te ruilen voor Zuid-Europees papier hopen ze grote verliezen te vermijden. ‘Ik verwacht een rentestijging voor obligaties uit de kernlanden van de eurozone. Tegelijkertijd zal de rente in de periferie niet of nauwelijks stijgen. Het renteverschil tussen landen zoals België en Duitsland enerzijds en Spanje en Italië anderzijds zal verder dalen’, legt Koen Maes uit. Hij is verantwoordelijk voor de pensioenspaarfondsen van Belfius.
Maes zegt dat hij in november en december het percentage kwalitatieve bedrijfsobligaties in de obligatieportefeuille heeft afgebouwd van 40 procent tot 25 procent. Ook bij zijn collega Johan Van Geeteruyen (Petercam), die de 800 miljoen euro in de pensioenspaarfondsen van Argenta beheert, verschuift de nadruk van bedrijfsobligaties naar staatspapier, met name Spaans en Italiaans staatspapier. ‘Die obligaties zijn beter bestand tegen een verdere rentestijging en zijn ook interessanter gewaardeerd dan bedrijfspapier.’
Bart Van Poucke van BNP Paribas Investment Partners is een andere mening toegedaan. ‘Ik denk dat de coupons van bedrijfspapier aantrekkelijk blijven’, zegt hij. ‘Ik verwacht niet dat er volgend jaar een einde komt aan de 32-jarige hausse op de obligatiemarkten.’ Ook Paul Bellers die in naam van KBC Asset Management de Pricos-fondsen beheert, legt het accent nog steeds op bedrijfsobligaties. ‘Ik hou vooral obligaties met een korte looptijd aan, met een lichte voorkeur voor papier uit Italië en Spanje’, zegt Bellers.
Pierre Nicolas, die Star Fund (ING) en Record Top Pension Fund (Record Bank) onder zijn hoede heeft, schuift vooral ‘high yield’-obligaties naar voren om minwaardes op obligaties te counteren. Dat zijn bedrijfsobligaties met een hoog rendement, waaraan doorgaans meer risico’s zijn verbonden.
‘Ik verkies aandelen boven obligaties’, voegt Van Geeteruyen toe. Het Argenta Pensioenspaarfonds bestaat volgens de laatste productfiche voor 69 procent uit aandelen, voor 25,5 procent uit obligaties en voor 5 procent uit cash. Enkel Pricos (73%) kent momenteel een groter gewicht aan aandelen toe.
Europese aandelen
Wat aandelen betreft, verwachten alle beheerders, op Van Poucke na, het meest van Europese aandelen. ‘Ik denk dat aandelen uit de opkomende markten het beter zullen doen dan aandelen uit de ontwikkelde markten’, zegt die. Van Geeteruyen verkiest aandelen uit Europa ‘en selectieve blootstelling aan de groeilanden’. Voor Nicolas en Maes is het de mix van Europese en een beetje Japanse aandelen die het zal maken in 2014. Bellers tenslotte zet small- en midcaps uit de eurozone ‘centraal’.
Het komt goed uit voor de beheerders dat de grootste opportuniteiten in Europa liggen. Ze moeten wettelijk sowieso 80 procent van hun middelen ‘in euro’ beleggen.
De kleinste drie pensioenspaarfondsen zijn buitenbeentjes. Zowel Hermes (Bank Delen), Inter-Beurs-Hermes (Dierickx Leys) als Accent (VDK en Société Générale Private Banking) hebben een veel grotere dan gemiddelde voetafdruk in België, zowel in het obligatie- als in het aandelenluik van de pensioenspaarfondsen.
De kleintjes plannen geen grote strategische wijzigingen. Werner Wuyts van Dierickx Leys: ‘Omdat de beleggingshorizon uitgesproken lang is, blijft de portefeuille vrij stabiel. De portefeuille ondergaat sowieso weinig wijzigingen in de laatste weken van het jaar, omwille van de dalende liquiditeit op de markten.’ Wuyts wijst wel op ‘iets dat eruit springt’ dit jaar. ‘De holding Henex, jarenlang een vaste waarde in de portefeuille, verdwijnt op 30 december uit het fonds als gevolg van het bod.’ De familie Boël haalt de controleholding boven Sofina van de beurs.
De meeste beheerders geven geen informatie over recente aan- of verkopen. Van Geeteruyen wel. Hij nam onlangs winst op het Franse bedrijf Ingenico, dat gespecialiseerd is in de beveiliging van elektronische transfers, en op de halfgeleiderproducent ams AG (ex-Austria Microsystems). Na hun sterke prestatie denkt hij dat het vet van de soep is. Zijn positie in de chemiegroep Lanxess heeft hij opgegeven, omdat de laatste ontmoeting met het management geen verbeterde vooruitzichten heeft opgeleverd.
Boven water
Vijf jaar na het rampzalige jaar 2008 is het leeuwendeel van de pensioenspaarfondsen opnieuw boven water gekomen. Enkel het dynamische pensioenspaarfonds van Belfius en de fondsen van Dierickx Leys (Inter-Beurs-Hermes) en Société Générale Private Banking (Accent Pension Fund) noteren nog altijd onder hun peil van 2007. Grote pech voor wie op het hoogtepunt van de beurzen met pensioensparen begon.
Belfius gooide in 2012 na zeer slechte prestaties het roer om. Maes benadrukt echter dat pensioenspaarders niet enkel naar rendement moeten kijken, maar ook naar volatiliteit. ‘Door onze grote spreiding over verschillende activaklassen en binnen activaklassen hebben onze fondsen in mei en juni minder terrein verloren dan andere fondsen.’
Het is aan de meet dat de prijzen worden uitgereikt. Voor de meeste pensioenspaarders volgt de finish pas 20 tot 30 jaar na de start. Over zo’n lange periode halen de pensioenspaarfondsen een gemiddeld rendement van 7 procent.
