In België bestaan verschillende soorten vakantiedagen. U kunt tal van bijzondere verlofstelsels, zoals ouderschapsverlof, aanvragen. Ook zijn er vakantiedagen die afhangen van de werkgever of van de sector, zoals anciënniteitsdagen voor werknemers die al een bepaalde periode in een bedrijf werken. Maar op één type verlof heeft iedereen recht: wettelijke vakantiedagen. Al zijn ook daar heel wat verschillen mogelijk.
Hoeveel wettelijke vakantiedagen krijg ik?
Wie bediende is, bouwt vakantierechten op voor het huidige jaar door in het voorgaande jaar te werken. In totaal heeft elke werknemer in België recht op vier weken wettelijke vakantie.
Als u voltijds werkt in een vijfdagenweek, zijn dat 20 dagen. Dat aantal krijgt u alleen als u in het voorgaande jaar een volledig jaar - twaalf maanden - heeft gewerkt in België. ‘Dat kan een heel jaar bij eenzelfde werkgever zijn, maar ook bij meerdere werkgevers’, zegt Jo Lavrysen, juridisch expert bij de hr-dienstenleverancier SD Worx.
Bent u deeltijds aan de slag, dan krijgt u het aantal dagen die u nodig heeft om vier weken vakantie te kunnen nemen. ‘Werkt u vier vijfde, dan heeft u recht op 16 wettelijke vakantiedagen’, zegt Lavrysen.
Wanneer wordt mijn vakantiegeld uitbetaald?
Als u vakantie opneemt, krijgt u die dag gewoon doorbetaald. Dat is het enkelvoudig vakantiegeld. Maar één keer per jaar - doorgaans in mei of juni - ontvangt u ook dubbel en aanvullend vakantiegeld. Die toeslag om vakantie-uitgaven te dekken vormt 92 procent van een maandloon.
‘Het dubbel vakantiegeld bedraagt 85 procent van een maandloon en het aanvullend vakantiegeld is 7 procent. Het verschil tussen beide is dat de werknemer op dubbel vakantiegeld wel een socialezekerheidsbijdrage verschuldigd is en op het aanvullend vakantiegeld niet’, zegt Lavrysen. Ook het dubbel en aanvullend vakantiegeld worden pro rata berekend op basis van hoeveel vakantierechten u heeft opgebouwd.
Bij arbeiders zit de regeling een beetje anders in elkaar. ‘Zij krijgen geen loon op het moment dat ze vakantie opnemen, maar krijgen nadien zowel het enkelvoudig als het dubbel en aanvullend vakantiegeld uitbetaald als een eenmalige vakantiecheque’, zegt Lavrysen. De Rijksdienst voor Jaarlijkse Vakantie of de bijzondere vakantiefondsen betalen dat bedrag een keer per jaar aan hen uit, tussen 2 mei en 30 juni van het vakantiejaar.
Wat gebeurt er met mijn vakantiegeld en -rechten als ik van werkgever verander?
De vakantierechten die u heeft opgebouwd, gaan over naar uw nieuwe werkgever. Uw huidige baas betaalt het enkelvoudig, dubbel en aanvullend vakantiegeld voor de vakantierechten die u bij hem heeft opgebouwd, op het moment dat u uit dienst gaat.
Wie van een deeltijdse naar een voltijdse werkweek gaat of omgekeerd, komt in een lastige situatie terecht.
‘U krijgt dan een grote som geld, maar spendeert die best niet meteen helemaal’, zegt Lavrysen. ‘Uw nieuwe werkgever maakt immers een verrekening met wat u al heeft gekregen bij uw vorige baas en trekt dat af van uw loon.’ U zal op het moment dat u een vakantiedag opneemt ongeveer 10 procent van het loon ontvangen voor die dag. Dat is de verrekening van het enkelvoudig vakantiegeld. Het al ontvangen dubbel en aanvullend vakantiegeld wordt afgetrokken van wat u nog krijgt bij de nieuwe werkgever.
Wie meer verdient dan bij de vorige werkgever zal een minder grote impact zien dan iemand die evenveel of zelfs minder verdient. ‘Er kan wel nooit meer ingehouden worden dan u bij uw vorige werkgever gekregen hebt’, zegt Lavrysen. ‘De aftrek wordt ook beperkt tot uw huidige loon. Er kan nooit meer afgetrokken worden dan wat u nu verdient.’
Omdat arbeiders hun vakantiegeld niet van de werkgever maar van de vakantiekas krijgen, voelen zij een jobswitch op dat vlak niet. Zij blijven gewoon hun vakantiegeld krijgen van de vakantiekas.
Ik ben na mijn studies in september beginnen te werken. Krijg ik volgend jaar al vakantie?
Wie in september begint te werken, bouwt vanaf dan vakantierechten op. Omdat u dat jaar nog vier maanden werkt, hebt u het jaar nadien recht op vier twaalfde van de 20 wettelijke vakantiedagen. Dat zijn zes of zeven dagen. Om in totaal toch 20 dagen vrij te kunnen nemen in het jaar nadien, bestaat jeugdvakantie.
Wie nog geen 25 jaar is in december van het jaar waarin hij of zij vakantiedagen opbouwt, kan aanspraak maken op dat systeem. U moet minstens een volledige maand gewerkt hebben als loontrekkende en in de loop van dat jaar uw studies beëindigd hebben.
‘De jeugdvakantiedagen worden door de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) betaald. Je krijgt 65 procent van het gemiddelde dagloon', zegt Lavrysen. 'Het basismaandloon waarop het bedrag van de uitkering wordt berekend, is begrensd op 2.837,89 euro bruto. Voor die dagen krijg je geen dubbel en aanvullend vakantiegeld.’
Jeugdvakantie bestaat zowel voor bedienden als voor arbeiders en is een gelijkgestelde afwezigheid in het kader van de vakantiewetgeving. Dat betekent dat de dagen jeugdvakantie meetellen voor de vakantieopbouw van het jaar nadien en dus geen impact hebben op de vakantierechten.
Ik ben voor mijn werk een tijd in het buitenland geweest en kom nu terug in België werken. Heb ik vakantie opgebouwd?
‘Expats stellen ons vaak vragen over de regels daarover’, zegt Lavrysen. Het antwoord is simpel: ‘Wie het jaar voordien niet in België heeft gewerkt, heeft geen vakantierechten opgebouwd. Ook niet als dat voor dezelfde Belgische werkgever was. Het is het land waar het werk werd uitgevoerd dat van belang is. We zien wel vaak dat werkgevers iemand die terugkeert naar de Belgische vestiging niet behandelen als een nieuwe aanwerving. Vaak geven ze toch vakantiedagen om de continuïteit voor de werknemer te garanderen. Maar dat zijn ze niet verplicht.’
Wie het jaar voordien niet in België heeft gewerkt, heeft geen vakantierechten opgebouwd.
Omdat het in België wettelijk verplicht is om vier weken vakantie te kunnen nemen, bestaat Europees verlof. ‘Via dat systeem kan u uw wettelijk opgebouwde vakantie aanvullen tot 20 dagen. Uw loon wordt doorbetaald op het moment dat u de vakantie opneemt, maar dat is een voorschot op het dubbel en aanvullend vakantiegeld van het jaar nadien. Het zal dus het jaar nadien daarvan worden afgetrokken, waardoor u in dat jaar minder of geen vakantiegeld krijgt’, zegt Lavrysen.
Dat systeem kan iedereen gebruiken die niet de volledige 20 dagen wettelijke vakantie heeft opgebouwd, ook bijvoorbeeld wie werkloos is geweest of een paar maanden niet gewerkt heeft. Een voorwaarde is dat u minstens drie maanden gewerkt moet hebben in het jaar waarin u het Europees verlof wil. Alle wettelijke dagen moeten ook opgebruikt zijn.
Een uitzondering is wanneer werknemers door hun werkgever voor een vaste periode naar het buitenland worden gestuurd via detachering. Dan is de opdracht tijdelijk en blijft het contract gelden zoals voordien. Ook de vakantierechten blijven zoals ze waren. ‘Maar als in dat land meer wettelijke dagen zijn, dan moet die werknemer dat surplus ook krijgen. Zo heeft elke werknemer in Frankrijk recht op 25 wettelijke vakantiedagen. Wie wordt uitgestuurd voor een bepaalde periode naar dat land, moet die dagen ook krijgen’, zegt Lavrysen.
Wie af en toe zijn werk uitvoert in zijn buitenverblijf in het buitenland, ondervindt daar geen invloed van op zijn vakantierechten.
Bouw ik ook vakantierechten op als ik ziek ben geweest?
Ja, ziektedagen zijn de eerste twaalf maanden gelijkgestelde dagen. Dat betekent dat ze meetellen voor de opbouw van vakantierechten. Ook onder meer moederschaps- of vaderschapsverlof, zwangerschapsverlof, educatief verlof en nog andere afwezigheidsdagen zijn gelijkgesteld. ‘Onbetaald verlof, ouderschapsverlof en tijdskrediet zijn dan weer niet gelijkgesteld’, zegt Lavrysen. ‘Wie dat opneemt, zal het jaar nadien minder wettelijk verlof hebben.’
Wat als ik van een deeltijdse naar een voltijdse werkweek ga of omgekeerd?
‘Dat is een lastige situatie’, zegt Lavrysen. ‘Wie bijvoorbeeld een jaar vier vijfde werkt, bouwt maar 16 dagen wettelijke vakantie op omdat dat volstaat om vier weken vakantie te nemen. Werkt u het jaar nadien weer voltijds, dan kunt u dan toch maar 16 wettelijke vakantiedagen opnemen.’
Ook de omgekeerde situatie is lastig. Heeft u voltijds gewerkt en start u op 1 januari deeltijds, dan heeft u in principe 20 wettelijke dagen opgebouwd. Maar omdat u maar recht heeft op vier weken in het stelsel waarin u werkt, kan u die niet allemaal opnemen. Gaat u vier vijfde werken, dan kunt u maar 16 van de 20 opgebouwde dagen vrij nemen. De vier overige dagen worden in december uitbetaald.
Ook bij wie in de loop van het jaar van voltijds naar deeltijds overstapt, gebeurt er een herberekening van de resterende wettelijke vakantiedagen. Heeft u op het moment dat u van voltijds naar vier vijfde gaat nog een saldo van vijf dagen, dan kan u er maar vier gebruiken. Die andere dag wordt in december uitbetaald.
