Met pensioen gaan betekent meestal ook een verlies aan inkomen. Door uw huis op lijfrente te verkopen kunt u in bepaalde gevallen goed rondkomen en dus volop van uw pensioen genieten. Maar lijfrente is niet voor iedereen geschikt. Ook het doel ervan kan verschillen.
1. Wat is een verkoop op lijfrente?
De verkoper op lijfrente (lijfrentegenieter) verkoopt de naakte eigendom van zijn goed aan een koper (lijfrenteplichtige), maar behoudt het vruchtgebruik. Hij mag er met andere woorden blijven wonen. Bij de verkoop krijgt hij een boeket, zo noemt men het voorschot. Vervolgens ontvangt hij een maandelijkse rente. Die is vastgesteld op basis van enkele voorwaarden (waarde van het goed, leeftijd van de verkoper, aantal verkopers, duurtijd van de rente…).
Geen enkele wet in België verbiedt een rente waarvan de betaling onbeperkt is in de tijd. Als verkoper kunt u dus een rente vooropstellen van 12, 15, 20 jaar of langer. Maar meestal ligt de termijn tussen 15 en 20 jaar.
‘De lijfrente kan verschillende vormen aannemen: de betaling van een boeket gevolgd door een rente tot op het moment van overlijden, of een rente die beperkt is in de tijd. Een lijfrente kan ook op twee hoofden worden afgesloten. Dat beïnvloedt de rente. Die zal lager zijn, omdat het risico dat beiden overlijden kleiner is dan dat één persoon sterft. Het hangt ook af van het doel dat de verkoper voor ogen heeft: als hij plots voor een grote uitgave staat, zal hij voor een hoger boeket en een lagere rente kiezen. Wil hij eerder een hoger pensioen, dan zal hij net het omgekeerde doen’, zegt Corentin Minne, financial planner bij Pareto. Hij wijst er ook op dat alleen eigenaars op lijfrente kunnen verkopen.
Maar er bestaan ook verkopen op lijfrente waar ‘geen sprake is van een boeket, omdat de rentes hoger liggen. Het is het principe van de communicerende vaten. Als het de bedoeling is om een hoger inkomen te genereren, heeft het geen zin om op zoek te gaan naar een hoog boeket, want dan valt de rente lager uit’, adviseert Philippe Verdonck, lijfrentemakelaar bij VIAH!
2. Voor wie?
Lijfrente is alleen mogelijk voor wie een onroerend goed bezit. Er bestaat geen leeftijdsbeperking, maar verwacht niet dat u een koper vindt als u op uw 45ste uw woning op lijfrente wilt verkopen. ‘De optimale leeftijd om op lijfrente te verkopen ligt tussen 70 en 80 jaar. U wacht het best niet tot u te oud of te ziek bent. Lijfrente richt zich tot mensen die anticiperen op het feit dat ze ouder worden. U kunt het ook een beetje vroeger of later doen, maar dat heeft niet veel zin’, legt Verdonck uit.
Thomas Roelands, jurist en fiscalist bij Pareto, noemt drie gevallen waarin de verkoop op lijfrente interessant kan zijn: ‘de gepensioneerde heeft nood aan extra inkomsten, hij wil zijn erfgenaam of erfgenamen volledig onterven of hij wil zijn pand nalaten aan een vriend of een verre erfgenaam.’
Hij legt uit: ‘Verkoop op lijfrente is een van de enige technieken in België waarbij u iemand volledig kunt onterven. Maar als dat de bedoeling is, moet u wel het volledige kapitaal (het boeket én de rentes, nvdr) opsouperen. Doet u dat niet, dan komt het alsnog in de erfenis terecht. Wilt u daarentegen het goed nalaten aan niet-beschermde erfgenamen die niet in rechte lijn zijn, zoals vrienden of een neef, dan heeft de verkoop op lijfrente als voordeel dat uw erfgenaam geen torenhoge erfbelasting verschuldigd is. In de plaats daarvan betaalt hij 10 procent registratiebelasting. Maar opgelet: het goed moet tegen zijn werkelijke waarde geschat worden en de rente en het boeket moeten effectief door de koper en niet door de verkoper betaald worden. Anders loopt u het risico dat de fiscus dat als een verdoken schenking beschouwt.’
3. Wat zijn de voordelen?
Naast het feit dat de verkopers dankzij de rente een bijkomend inkomen ontvangen, ‘willen ze in de eerste plaats thuis kunnen blijven wonen, en vooral ook een veilig extra inkomen genereren. Want als de koper gedurende twee maanden geen rente betaalt, verliest hij de totaliteit’, zegt Verdonck. ‘Met een klassieke lijfrente – dat is een bewoonde lijfrente en geen vrije lijfrente – kunt u zolang u leeft in uw eigen huis blijven wonen en van al uw bezittingen gebruik blijven maken’, aldus Minne.
Nog een voordeel voor de verkoper: grote kosten en grote herstellingen zijn ten laste van de koper.
Als u op een dag naar een woon-zorgcentrum moet, kunt u met de koper ook afspreken dat hij het vruchtgebruik overkoopt op het ogenblik dat u het huis verlaat. ‘Het is belangrijk dat de verkoper en de koper vanaf het begin overeenkomen dat als de verkoper het huis verlaat, de koper het vruchtgebruik overkoopt. Het bedrag van de overname moet dus vooraf worden bepaald. Dat gebeurt vaak in de vorm van een maandelijkse rente’, legt Verdonck uit.
4. Wat zijn de nadelen?
Wanneer u uw onroerend goed op lijfrente verkoopt, onttrekt u uw woning aan het familiaal vermogen. Met als onvermijdelijk gevolg dat u uw erfgenamen hun erfenis deels of volledig ontneemt. Is dat de bedoeling van de verkopende partij, dan vormt dat geen enkel nadeel. Maar wat in het omgekeerde geval, dus wanneer de verkoper nog een goede verstandhouding met zijn erfgenamen heeft? ‘Speel dan open kaart en bespreek dat vooraf met hen’, adviseert Roelands. ‘U moet goed beseffen dat de woning dan uit het familiaal vermogen verdwijnt’, zegt Minne. ‘Een onroerend goed onttrekken aan uw erfenis is niet echt een goed idee. Wilt u zulke vastgoedtransactie doorvoeren, denk dan eerst na over wat u aan uw erfgenamen wilt nalaten’, voegt Roelands eraan toe.
Nog een nadeel. Wanneer u bijvoorbeeld een rente op 15 jaar bent overeengekomen en u na die 15 jaar nog in leven bent, stopt weliswaar de rentebetaling, maar blijft het vruchtgebruik ongewijzigd. Anders gezegd: u krijgt geen extra inkomen meer, maar u kunt er wel blijven wonen.
