Voor velen is de energiefactuur de voorbije maanden meer dan verdubbeld of zelfs verdrievoudigd. Een neveneffect van de hoge energieprijzen is dat de terugverdientijd van energiezuinige investeringen fors is ingekort.
Dat resulteert in een verhoogde vraag en langere levertermijnen bij installateurs van zonnepanelen. ‘De levertermijnen lopen bij sommige installateurs op tot 4 maanden, al zijn er ook nog die voldoende voorraad hebben’, zegt Jean-Louis Van Marcke, de CEO van de prijsvergelijker Bobex.com. De levertermijn is maar een van de vele vragen die rijzen bij wie zonnepanelen overweegt. We beantwoorden enkele veel gestelde vragen.
Waarop moet ik letten als ik zonnepanelen kies?
De keuze aan zonnepanelen en fabrikanten is de voorbije jaren zo opgelopen dat het er voor gebruikers niet eenvoudiger op geworden is. Frédéric Dumalin, manager van de organisator van groepsaankopen iChoosr, hanteert drie parameters bij de keuze: de fabrikant en het product, de installateur en de persoonlijke situatie.
Sommigen schuwen Chinese producenten, maar vergeten vaak dat de zonnepanelen van vele Europese spelers ook vol zitten met Aziatische onderdelen. Belangrijker dan de afkomst is dat de producenten voldoen aan de Tier 1-vereisten.
U kiest het best voor een Tier 1-producent. Die moet aan gereglementeerde kwaliteitsniveaus voldoen. Daarbij is de afkomst van de producent niet zo belangrijk. ‘Sommigen schuwen Chinese producenten. Maar vaak wordt vergeten dat de zonnepanelen van vele Europese producenten ook vol zitten met Aziatische onderdelen. Belangrijker dan de afkomst is dat de producenten voldoen aan de Tier 1-vereisten’, zegt Dumalin. Voor de omvormer, het toestel dat de gelijkstroom van de panelen omzet naar de wisselstroom die u in huis kunt gebruiken, gaat u het best voor een producent die op de Synergrid-lijst staat.
Ook speelt de productgarantie een rol. Bij alle producenten krijgt u een minimale garantie van tien jaar. Sommige producenten bieden productgaranties tot 30 jaar. ‘Die panelen zijn niet noodzakelijk beter. Sommigen verkiezen de gemoedsrust van een langere garantie, maar weet dat dat vaak doorgerekend wordt in de prijs’, zegt Dumalin.
Verder krijgt u een rendementsgarantie op de panelen. Die garandeert dat de panelen na X jaar nog voldoende rendement opleveren. ‘Ook hier zijn de standaarden van kwaliteitsproducenten zo ver opgeschoven dat de verschillen tussen panelen kleiner zijn geworden’, zegt Dumalin.
Wie een fabrikant gekozen heeft, gaat het best in zee met een installateur met ervaring, financiële stabiliteit en een dienst na verkoop. Wie aanspraak op de zonnepanelenpremie van de Vlaamse overheid wilt maken, moet een installateur kiezen met een certificaat van bekwaamheid (RESCert). De lijst met erkende installateurs is te vinden op www.rescert.be.
Ten slotte speelt de persoonlijke situatie een belangrijke rol bij de keuze van zonnepanelen. Hebt u voldoende dakoppervlakte, hebt u een elektrische wagen, valt er soms schaduw op het dak door bomen? Al die elementen bepalen hoe groot het vermogen van de panelen en de volledige installatie moet zijn, en of u moet opteren voor zonnepanelen die parallel staan in plaats van in serie.
Is het interessant om zonnepanelen via een groepsaankoop te kopen?
Via een groepsaankoop kunt u vaak besparen. Bovendien kiezen specialisten de gekochte zonnepanelen. Maar er zijn ook aandachtspunten. Door de focus op de prijs liggen de garantieniveaus misschien niet zo hoog als u wenst. En weet dat u bij een groepsaankoop de installateur van de panelen niet kunt kiezen.
Ook is het eerste prijsvoorstel vaak gebaseerd op een 'gemiddelde' woning. Pas na een bezoek ter plaatse kan de leverancier een offerte op maat maken. Als uw woning dan niet zo gemiddeld blijkt te zijn, kan de definitieve factuur hoger uitvallen. Standaard krijgt u bijvoorbeeld een voorstel voor zonnepanelen in serie. Maar als delen van uw dak regelmatig in de schaduw liggen, dan is een (duurdere) installatie in parallel aan te raden.
Het voordeel van een groepsaankoop is dat die vrijblijvend is. U bent niet verplicht erop in te gaan als u niet met het persoonlijke voorstel akkoord gaat.
In hoeveel jaar zijn mijn zonnepanelen terugverdiend?
De berekeningen lopen uiteen. Conservatief berekend kunt u met de huidige stroomprijzen op de termijnmarkt een doorsnee-zonnepaneleninstallatie van 5.500 euro al terugverdienen in 2,5 jaar. Enkele jaren geleden lag de terugverdientijd op 7 à 10 jaar. De reden voor de kortere terugverdientijd is dubbel. Door de hogere tarieven spaart u niet alleen meer geld uit voor de elektriciteit die u niet van het net haalt. Daarnaast krijgt u meer betaald voor de overtollige elektriciteit die u op het net zet. Ook die prijzen zijn gestegen.
Wie een digitale meter heeft, krijgt een lagere prijs voor de elektriciteit die hij op het net zet (injectietarief) dan voor de stroom die hij van het net afneemt (afnametarief). Maar dat prijsverschil wordt steeds kleiner. Dat komt omdat u bij afname niet alleen de elektriciteit betaalt, maar ook netkosten, heffingen, bijdragen en btw. Het injectietarief is alleen gelinkt aan de elektriciteitsprijs.
Wie bepaalt de prijs voor de elektriciteit die ik op het net zet, en verschilt die per leverancier?
Een energieleverancier is vrij het injectietarief te bepalen. Wettelijk zijn de leveranciers zelfs niet verplicht zo’n vergoeding te geven. Wie zonnepanelen en een digitale meter laat installeren, vergelijkt dus het best het afname- en het injectietarief. U moet niet noodzakelijk kiezen voor de aanbieder met het hoogste injectietarief. Veel hangt af van uw verbruiksprofiel en de grootte van uw zonnepaneleninstallatie. Als u heel veel overtollige stroom produceert, is het belang van het injectietarief uiteraard groter dan als u al uw zonne-energie zelf opsoupeert.
Sinds 1 juli kunt u ook beslissen om uw te veel geproduceerde energie te verkopen aan buren, familie of vrienden in plaats van aan een energieleverancier. Het voordeel is dat u een hogere prijs kunt bedingen dan die de energieleverancier biedt. Beide partijen moeten wel over een digitale meter beschikken, en ze moeten aangesloten zijn bij dezelfde energieleverancier. Die laatste voorwaarde vervalt op 1 januari 2023. Verwacht wordt dat de populariteit van energiedelen dan toeneemt.
Ben ik verplicht een digitale teller te installeren als ik zonnepanelen heb geplaatst?
Sinds 2021 bent u verplicht bij de installatie van zonnepanelen ook een digitale meter te installeren. Wie zonnepanelen had voor die datum kan de terugdraaiende teller nog behouden. In dat geval krijgt u hetzelfde tarief voor stroom die u zelf op het net zet als voor de elektriciteit die u van het net haalt. Dat is gunstiger dan bij de digitale meter, waarbij het injectietarief lager ligt dan het afnametarief.
Maar er zijn ook nadelen aan een analoge meter. Zo moet u een prosumententarief betalen. Dat is een forfaitair bedrag gebaseerd op de capaciteit van de geïnstalleerde omvormers. Dat prosumententarief betaalt u niet (meer) als u een digitale meter hebt. Bovendien is een digitale meter een voorwaarde voor het ontvangen van de Vlaamse premie voor zonnepanelen.
Krijg ik een tegemoetkoming voor de installatie van zonnepanelen?
Vlaanderen biedt een premie voor de installatie van zonnepanelen, in combinatie met een digitale meter. Het premiebedrag is begrensd tot 40 procent van de investeringskosten (inclusief btw). De premie wordt berekend op basis van het vermogen van de zonnepanelen zelf. De maximale premie bedraagt dit jaar 1.500 euro. Voor in 2023 geïnstalleerde installaties valt de maximale premie terug tot 750 euro, voor installaties van 2024 is dat 375 euro.
Daarnaast biedt Vlaanderen de mogelijkheid om renteloos te lenen voor de installatie van zonnepanelen. Met de MijnVerbouwlening kunt u sinds 1 september de aanvraag doen. Let wel: er is een inkomensgrens. De lening is weggelegd voor alleenstaanden met een maximaal jaarinkomen van 46.170 euro, of voor alleenstaanden met één persoon te laste of koppels zonder persoon ten laste met een gezamenlijk jaarinkomen van maximaal 65.960 euro. Per persoon ten laste wordt de inkomensgrens met 3.700 euro verhoogd.
Worden zonnepanelen duurder?
Volgens de sectorfederatie van hernieuwbare energie zijn de prijsstijgingen relatief beperkt gebleven. ‘Zonnepanelen zijn 10 à 15 procent duurder dan 24 maanden geleden’, zet Dirk Van Evercooren van de sectorfederatie ODE Vlaanderen. ‘Maar weet dat de prijzen van zonnepanelen 15 jaar voortdurend gedaald zijn. De prijsstijging van zonnepanelen weegt ook niet op tegen de enorme stijging van de elektriciteitstarieven. Een investering in zonnepanelen is eigenlijk een no-brainer voor wie ze aankan.'
Zijn zonnepanelen interessant als ik overdag niet thuis ben?
Hoe meer elektriciteit u rechtstreeks verbruikt van uw eigen zonnepanelen, hoe hoger het rendement van uw installatie. Maar dat betekent niet dat zonnepanelen oninteressant zijn als u weinig thuis bent. Omdat u een vergoeding krijgt voor de elektriciteit die u op het net zet, brengen ze ook op als u van huis bent.
We zien almaar meer oost-westopstellingen, waarbij de helft van de panelen op de oostkant ligt en de andere helft op de westkant. Zo brengen uw zonnepanelen al van ‘s ochtends vroeg op.
Wie overdag niet thuis is, kan het rendement van zijn zonnepanelen verhogen door ook een thuisbatterij te plaatsen. In die batterij kunt u uw overtollige stroom opslaan in plaats van hem naar het net te sturen. U kunt die stroom dan gebruiken wanneer de zon niet of minder schijnt. Dat bespaart u dure stroom die u van het net moet afnemen.
Hebben zonnepanelen zin als mijn dak niet zuidgericht is?
Zonnepanelen die op het zuiden gericht zijn, zullen tijdens de dag het langst in de zon liggen. Maar u kunt ook zonnepanelen laten leggen als uw dak niet zuidgericht is. Om het rendement van uw zonnepanelen te maximaliseren is het belangrijk dat de panelen van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat elektriciteit opwekken. ‘Daarom zien we steeds meer oost-westopstellingen, waarbij de helft van de panelen op de oostkant ligt en de andere helft op de westkant. Zo brengen uw zonnepanelen al van ‘s ochtends vroeg op’, zegt Van Evercooren. ‘Over het hele jaar bekeken zal de productie misschien iets lager liggen dan bij een pure zuidopstelling, maar het rendement van de zonnepanelen zal hoger liggen.’
De toestand van het dak is vaak niet goed bij kandidaat-klanten. We raden hen aan dat eerst aan te pakken voor ze zonnepanelen laten plaatsen.
Minstens even belangrijk als de oriëntatie is de toestand van het dak. ‘Vaak is de toestand niet goed. Soms gaat het om een oud dak, soms om een dat niet-geïsoleerd is. We raden kandidaat-klanten aan dat eerst aan te pakken, voor ze zonnepanelen laten plaatsen’, zegt Van Marcke.
Kunnen zonnepanelen ook op andere plaatsen geïnstalleerd worden?
U kunt zonnepanelen ook plaatsen op andere delen van uw huis, zoals een bijgebouw, een gevel of een tuinhuis. Zonnepanelen vereisen geen omgevingsvergunning als ze geïntegreerd worden in een hellend dak, of op een plat dak als ze niet meer dan een meter boven de dakrand komen. In een tuin met voldoende zon en ruimte kunnen de panelen op de grond staan. Zonnepanelen in de tuin kunnen worden vrijgesteld van een vergunning als ze voldoen aan de regels van niet-overdekte constructies.
Wat als ik in een appartement woon?
Technisch is het zeker mogelijk zonnepanelen te installeren op het dak van een appartementsgebouw. Maar in de praktijk is het niet makkelijk dat voor eigen verbruik te doen. Het dak van een appartementsgebouw is gemeenschappelijk. Beslissingen over de gemeenschappelijke delen worden door alle eigenaars samen genomen op de algemene vergadering van de vereniging van mede-eigenaars (VME). Momenteel worden zonnepanelen op een appartementsgebouw vooral gebruikt voor de gemeenschappelijke delen, zoals de lift en de verlichting in de inkomhal.
Moet ik aan mijn energieleverancier laten weten dat ik zonnepanelen heb geplaatst?
Wie zonnepanelen heeft geplaatst, is verplicht die te laten keuren door een erkende keurder. Vervolgens moet de installatie aangemeld worden bij de netbeheerder Fluvius. Via de aanmelding weet Fluvius op welke punten elektriciteit in het net stroomt. Fluvius zal u ook voorstellen over te schakelen naar een digitale meter. Die overschakeling is een noodzaak om de premie te kunnen aanvragen.
Moet ik mijn brandverzekeraar verwittigen als ik zonnepanelen plaats?
Ja. Omdat zonnepanelen de waarde van uw woning wijzigen, moet u die melden. Zo vermijdt u dat u mogelijk onderverzekerd bent. Sommige verzekeraars nemen zonnepanelen niet op in hun vragenlijsten, waardoor ze geen aanleiding geven tot een hogere premie en automatisch mee verzekerd zijn. Andere verzekeraars passen wel hun premie aan als er sprake is van zonnepanelen.
Kan een leverancier extra kosten aanrekenen als ik de terugdraaiende teller behoud?
Onlangs raakte bekend dat de energieleverancier Mega een extra forfait zal aanrekenen aan cliënten die vasthouden aan de terugdraaiende teller. Op die manier wil Mega de extra onevenwichtskosten doorrekenen die het moet maken om te verzekeren dat op ieder moment van de dag precies genoeg stroom is aangekocht om zijn klanten van stroom te voorzien.
‘Bijkomende kosten voor eigenaars van zonnepanelen zijn mogelijk. Neem een (hogere) vaste vergoeding of bijkomende kosten in functie van het vermogen van de omvormer, zoals Octa+ al probeerde te doen en Mega doet’, zegt Eric Houtman, Ombudsman voor Energie. ‘Belangrijk voor die bijkomende tarifering is dat ze op voorhand duidelijk wordt gecommuniceerd aan nieuwe klanten - via de tariefkaart - of aan bestaande klanten. In het laatste geval moet dat minstens twee maanden voor de einddatum van het lopende contract bij een contractvernieuwing.'