'Bij huidige rente wacht Italië schuldexplosie'

van onze verslaggever in Londen

'Afgaand op het aantal vragen die collega's op mij afvuren, is het duidelijk dat we Italië als het grootste risico op de financiële markten beschouwen', grapt de Italiaan Nicola Mai, vermogensbeheerder en hoofd Europese kredietanalyse bij de Amerikaanse fondsengigant Pimco in Londen.

Ernstig wordt Mai als hij een veelzeggend cijfer hanteert: 250 miljard euro. Dat is het hallucinante bedrag, meer dan de helft van de totale uitstaande Belgische staatsschuld, dat de Italiaanse schatkist jaarlijks moet vinden om haar schuldenberg van 2.300 miljard euro te herfinancieren. 

'De meeste schuldenaars kunnen het zich permitteren weg te blijven van de markten als de rente wat tegenzit. Die luxe heeft Rome niet', zegt de beheerder. 'Eigenlijk is Italië verplicht elke week aan te kloppen bij de belegger. En op dit ogenblik geeft die belegger niet thuis.'

Die kopersstaking is nog geen prangend probleem, omdat het jaareinde altijd een wat rustigere periode is, maar de grote test komt in de eerste helft van 2019. 'Van de 250 miljard zijn er zo'n 45 miljard verse schulden. In principe een beheersbaar bedrag. Maar dat is alleen zo als alle houders van Italiaanse schulden bereid zijn hun papier dat vervalt te herinvesteren in Italië. Dat is nu niet het geval.'

Mai herinnert eraan dat de Europese Centrale Bank, die de voorbije drie jaar liefst 362 miljard euro aan Italiaanse staatsschulden opkocht, in 2019 zal stoppen met die bulkinkopen. 

Wie gaat dan wel kopen? De Italiaanse banken?

Philippe Bodereau, de bankenspecialist bij Pimco, herinnert eraan dat de an sich prima gerunde Italiaanse grootbanken nu al zwaar gepenaliseerd worden door beleggers omdat hun balans overladen is met Italiaanse schuldbewijzen. Andere Europese banken? 'Nee, want de Europese bankensector is weer helemaal gebalkaniseerd en teruggeplooid op de nationale markten', zegt Bodereau. 

Exitmechanismen

Wat met de rijke Italiaanse burger die sinds jaar en dag de armlastige overheid overeind houdt. Ook hier lijkt de limiet bereikt, zegt Mai. 'De jongste BTP Italia-veiling, de specifiek op Italiaanse spaarders gerichte uitgiftes, was een flop.'

De schatkist haalde bij de eigen burgers deze week 2,16 miljard euro op, een fractie van de 7 à 8 miljard die de overheid bij vroegere emissies met de vingers in de neus ophaalde. 

Volgens de beheerder was het feit dat Italië eind september een begroting indiende die Rome op ramkoers zette met Europa én de belegger nog niet eens het grootste probleem is. 'De vertrouwensbreuk met beleggers kwam er eerder. In het eerste ontwerp van het regeerakkoord stond vermeld dat er 'exitmechanismen' moesten bestaan voor de eurozone. Die passage verdween bij de volgende versie, maar daarmee is de breuk niet hersteld.'

'Dat de Italiaanse regering twijfel heeft gezaaid over de toekomst van Italië in de euro is cruciaal. An sich is het niet zo belangrijk of het begrotingstekort nu 2 dan wel 2,4 of zelfs 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp) zal zijn', vervolgt Mai. Hij stipt aan dat de regering een spectaculaire owngoal heeft gescoord. Door twijfel te zaaien bij beleggers bereikt ze het omgekeerde van wat Rome met de begrotingsstimulus hoopt te bereiken. 

'De stimulus die het grotere tekort voor de economie zal opleveren, zal meer dan uitgewist worden door de impact van de sterke rentestijging. Mogelijk zit Italië zelfs nu al in een recessie. Het Italiaanse ondernemersvertrouwen is de jongste maanden scherp teruggelopen en al consistent met een krimp van de economie.'

Pijngrens

'Vlak voor de Europese verkiezingen heeft de Commissie er absoluut geen zin in de confrontatie op de spits te drijven. De Italiaanse regering gaf zelf aan dat haar pijngrens op een renteverschil met 400 basispunten tegenover de Duitse tienjarige staatsobligatie ligt.'

Maar zelfs mocht de regering bij dat rentepeil 'plooien' - wat lang niet zeker is - is het waarschijnlijk een illusie te denken dat het Italiaanse probleem dan van de baan is. 'Als de rente naar zo'n peil stijgt, komt vaak een vicieuze cirkel op gang die een land helemaal de toegang tot de markten dreigt te ontzeggen', waarschuwt Mai. 

Maar die kortetermijnzorgen verbleken nog bij de langetermijnzorgen, besluit de Italiaan. Zelfs als de spread op de huidige 300 basispunten blijft, is Italië een tikkende tijdbom. 'Met zo'n spread explodeert de Italiaanse schuldgraad na vijf jaar relatieve stabilisatie tegen 2040 van 130 naar 170 procent van het bruto binnenlands product, een onhoudbaar peil. Met een spread van 100 basispunten zakt de schuldgraad geleidelijk naar 120 procent.'

Dat laatste veronderstelt zo goed als zeker een hervormingsgezinde Italiaanse regering én een ECB die weer good cop in plaats van bad cop speelt. Twee grote 'alsen' die het beursjaar 2019 beloven te beheersen.