Rijkste families innen ruim kwart van dividenden

Voor aandeelhouders zijn april, mei en juni de verwenmaanden. Dan keren de meeste bedrijven na hun algemene vergadering de dividenden uit. Voor het afgesloten boekjaar (inclusief gebroken boekjaren) laten onze genoteerde bedrijven bijna 11 miljard euro naar de aandeelhouders vloeien. De familiale aandeelhouders en liefdadigheidsstichtingen die - verplicht of vrijwillig - hun belang bekendmaakten, strijken daar 3,03 miljard euro of 27,5 procent van op.

Dat bewijst dat Brussel nog een beurs is met veel familiale ondernemingen. Bij de meeste bedrijven moeten aandeelhouders of pacten van aandeelhouders hun belang bekendmaken als ze de drempel van 3 procent overschrijden. Vaak gaat het om vennootschappen of stichtingen. Bij de meeste valt te achterhalen wie erachter zit, maar soms zijn de fysieke personen niet te ontbloten. Om de berekeningen te maken ontwarden we ook zo goed als mogelijk de vele kruisparticipaties in de eigendomsstructuren.

Het gezamenlijke dividend voor de families ligt gevoelig lager dan vorig jaar. Dat komt omdat AB InBev zijn coupon halveerde om de schuldenberg sneller terug te dringen. De bierreus kampte met de crisis in de groeilanden, waardoor de nettowinst halveerde. Toch zullen de voornaamste bieraandeelhouders geen pintje minder moeten drinken. De Belgische adellijke brouwfamilies controleren bijna 24 procent van AB InBev, en zien hun rekeningen met 860 miljoen euro aanzwellen. Ondanks de couponhalvering is dat bijna negen keer meer dan tien jaar geleden. Je zou er heel Deceuninck, Jensen en Resilux mee kunnen kopen.

De Belgische families hebben zowat al hun aandelen ondergebracht in een Nederlandse stichting, maar we kennen de machtsverhoudingen in die structuur niet. Alexandre Van Damme is volgens goede bronnen de grootste aandeelhouder. Zijn grootvader Albert, die bekendstond als een zuinige baas, ging naar Luik om er zijn Frans bij te spijkeren, maar bleef er hangen en trouwde er met de brouwersdochter Eugènie Piedboeuf. In 1966 lanceerde Piedboeuf de pils Jupiler. Volgens de website De Rijkste Belgen is Alexandre, die bijna alles erfde, de rijkste landgenoot, met een geschat vermogen van 17,3 miljard euro.

De families de Spoelberch en de Mévius staan op twee en drie, met vermogens van 12,5 en 7 miljard euro. Begin vorige eeuw huwden de dochters van Edmond Willems, de eigenaar van Artois, dat later met Piedboeuf fuseerde, twee nobiljons: Adolphe de Spoelberch en Eugène de Mévius. Later volgden nog kruishuwelijken tussen de families, en kwamen ook telgen van Van der Straten Ponthoz, de Pret Roose de Calesberg en de Ways Ruart in het aandeelhouderschap terecht.

De Braziliaanse aandeelhouders bezitten 19,12 procent van AB InBev. Op kop staat Jorge Paulo Lemann. Hij is volgens het blad Forbes de 29ste rijkste persoon op deze planeet met een vermogen van 23,3 miljard dollar. Zijn vader was een Zwitser die naar Brazilië was verhuisd. Jorge won vijf keer het Braziliaanse tenniskampioenschap. In 1971 stichtte hij met zijn kompanen Carlos Alberto Sicupira en Marcel Hermann Telles de Banco Garantia, de Braziliaanse versie van Goldman Sachs. In 1994 verkochten ze de bank.

Met de opbrengst kochten ze twee brouwerijen die ze fuseerden tot AmBev, dat in 2004 samensmolt met het Belgische Interbrew tot InBev. AmBev haalde dankzij zijn bijna-monopolies in veel Latijns-Amerikaanse landen torenhoge winstmarges. Het is zoals de brouwer Luc Van Honsebrouck van het Ingelmunsterse Kasteelbier in zijn biografie al schreef: ‘Bier, dat is vooral water. Daar valt gigantisch veel geld mee te verdienen.’

Ontvoering

De drie Brazilianen beheren hun vermogen vooral via de holding 3G, die grote belangen bezit in Kraft Heinz en Brands International (Burger King, Hortons). Maar rijkdom heeft ook nadelen. In 1999 probeerden gewapende gangsters de kinderen van Lemann te ontvoeren. Daarom verhuisde het gezin naar Zwitserland, waar ook Alexandre Van Damme huist. Misschien dat de Belg daarom vaak samen zaken doet met Lemann, die in Brazilië bekendstaat als de kruising tussen de superbelegger Warren Buffett, Walmart-stichter Sam Walton en de tennisster Roger Federer.

De Colombiaanse familie Santo Domingo int net geen 100 miljoen euro AB InBev-dividenden. De familie verkocht haar brouwimperium aan SAB Miller in ruil voor aandelen, die daarna geruild werden voor stukken AB InBev. De Santo Domingo’s controleerden ooit 4 procent van de Colombiaanse economie en leverden drie presidenten. De huidige miljardairstelgen houden van Europees adellijk bloed. Alejandro is getrouwd met Lady Charlotte, de dochter van de hertog van Wellington. Zijn halfzus Tatiana huwde Andrea Casiraghi, de vierde opvolger van de Monegaskische troon. Toen hun vader Don Julio Mario in 2011 zowat tegelijk overleed met Steve Jobs, was hij volgens Forbes nipt rijker dan de Apple-stichter.

De twee liefdadigheidsstichtingen die functioneren dankzij AB InBev-dividenden zullen tijdelijk wat minder kunnen spenderen. Het Fonds Baillet Latour ondersteunt culturele, maatschappelijke, wetenschappelijke en medische projecten. Het financierde mee de renovatie van het Lam Gods van de gebroeders Van Eyck. Het fonds werd in 1974 opgericht door Alfred Baillet Latour, de laatste mannelijke erfgenaam van het roemruchte geslacht. Zijn vader Louis was getrouwd met Antoinette de Spoelberch.

Het fonds Voorzitter Verhelst ondersteunt dan weer projecten voor het fysieke en mentale welzijn van het personeel van de brouwer, of hun kinderen. Léon Verhelst, de toenmalige directeur van de Artois-brouwerijen, richtte de instelling in 1949 op. Hij had in 1926 de merknaam Stella gelanceerd. Verhelst stond bekend als een erg eenvoudige man. Hij nam eerder de tram dan de auto, en opende liever zijn boterhammendoos ’s middags dan op restaurant te gaan.

Het pact achter KBC

Na de AB InBev-aandeelhouders volgt de familie D’Ieteren als grootste dividendentrekker. Dat komt omdat het gelijknamige bedrijf een speciaal bonusdividend uitkeerde na de verkoop van een deel van Belron, de autoruitenhersteller die bij ons bekend is als Carglass. Door die operatie groeide de cashberg van D’Ieteren aan tot 1,1 miljard euro, maar ruilde de groep een deel van een superwinstgevend groeibedrijf voor cash die niets opbrengt. De familie ontsloeg zopas CEO Axel Miller wegens verschillende visies op de strategie en de managementstijl.

Het twintigtal families die KBC verankeren, controleren samen 7,3 procent van de financiële instelling. Zij verdelen 106 miljoen euro onder elkaar. Mee onder invloed van de familiale aandeelhouders kon KBC de instap van de overheid als aandeelhouder tijdens de grote financiële crisis in 2008 vermijden. KBC opteerde voor tijdelijke kapitaalinjecties die het later mocht terugbetalen. De families vormen een pact met de holding KBC Ancora, de coöperatie Cera en de Boerenbond, waardoor ze samen 40 procent controleren.

Nu KBC weer een sterke couponbetaler is met een dividendrendement van 5,3 procent stromen opnieuw riante inkomsten binnen. Ruim 14 miljoen vloeit voornamelijk naar de families Vlerick-Sap en Leysen, die sommige van hun belangen in dezelfde stichting onderbrachten. André Vlerick richtte mee de Kredietbank op, en was de grondlegger van de Vlerick School. De familie Leysen dankt haar fortuin aan André Leysen en zijn vrouw Anne Ahlers. Met het geld van de verkoop van de rederij Ahlers investeerde Leysen in Agfa-Gevaert en later in de investeringsmaatschappij Gevaert, die werd opgeslokt door Almanij, de holding boven de Kredietbank. Zijn zoon Thomas Leysen is de voorzitter van KBC.

Andere grote aandeelhouders zijn de familie Roussis-Van Gorp, eigenaar van de kunststoffengroep Ravago uit Arendonk, de familie Bostoen van de industriële reiniger Christeyns, de familie Vaxelaire van het oude GIB-retailimperium en de familie Van Bauwel, die haar gelijknamige beursvennootschap inruilde voor KBC-aandelen. Een keer per jaar komen de families samen om de violen te stemmen, en sluiten ze de dag af met een diner.

Ook de families Donck en Desimpel schuiven aan. Zij bundelden in 1992 hun krachten in de investeringsmaatschappij 3D. De Doncks, die rijk werden in de zuivelindustrie (Comelco), hebben het gros van de 3D-aandelen in handen. 3D rekent niet alleen op vaste inkomsten via de dividenden van KBC, maar ook van Atenor en Barco. Bovendien zit de groep samen met de familiale stichters in Belfimas, dat de holding Ackermans & van Haaren controleert. 3D bezit daarnaast 46 procent van de specialist in kritieke communicatiesystemen Zenitel, en investeert volop in niet-genoteerde bedrijven en in vastgoed.

Slimme huwelijken

De familie Colruyt zit net onder de grens van 100 miljoen euro dividenden. De Colruyts hebben de reputatie duurzame ondernemers te zijn, en ze trekken dat door in de familiale holding Korys. Die huldigt het principe van de 3 P’s: People, Planet & Profit. De dividenden van Colruyt vloeien onder meer naar hernieuwbare energie, biotech- en farmabedrijven als Biocartis en NewPharma, en zelfs naar de dampkappenbouwer Novy. Maar het meeste geld gaat naar de aankoop van Colruyt-aandelen, zodat af en toe speculatie opduikt dat de familie wel eens een openbaar bod kan doen op de warenhuisketen. Om het Colruyt-familiefortuin te beheren zijn 25 mensen nodig.

De chemiegroep Solvay keert aan de nazaten van de stichters Ernest en Alfred Solvay en hun toenmalige medefinanciers 89 miljoen euro uit. Dat gebeurt niet rechtstreeks, maar via de monoholding Solvac. Die controleert 30,7 procent van Solvay en telt zo’n 14.000 aandeelhouders. De holding weet dat, omdat alle aandelen op naam staan. Zo’n 80 procent van de Solvac-aandelen zit nog bij de afstammelingen. De voornaamste, met ruim 5 procent, is bestuurder Patrick Solvay.

Leden van dezelfde familie, vooral dan de Janssens, innen ook 14 miljoen euro via Tubize, de holding die 35 procent van de farmagroep UCB bezit. Emmanuel Janssen richtte de Union Chimique Belge op in de jaren 20. Hij was getrouwd met Paule Van Parys, de kleindochter van Ernest Solvay. De families blinken uit in ‘goede huwelijken’ en konden op die manier hun fortuinen doen aandikken. Er zijn ook huwelijksbanden met de Boëls van de holding Sofina, en de Brachts van de plantagegroep Sipef. Sofina heeft een van de beste trackrecords als dividendbetaler. Sinds 1956 trekt de holding ieder jaar haar coupon op.

Elektronica-imperium

GBL verwent de familie Frère en de bevriende Canadese familie Desmarais. Zij controleren de holding via het Zwitserse genoteerde vehikel Pargesa. De Frères hebben net een tikkeltje aandelen extra, zodat ze aan 14,2 procent van het kapitaal komen, tegenover 14 procent voor de Desmarais-telgen. Dankzij een cascadestructuur met tal van controleholdings hebben de twee families ondanks hun relatief kleine aantal aandelen de controle over GBL stevig in handen. Sinds de dood van Albert Frère zijn de aandelen netjes verdeeld over zoon Gérald en dochter Ségolène. Haar man Ian Gallienne leidt GBL als CEO.

De familie De Nolf passeerde al in juli langs de kassa. Roularta keerde toen een eenmalig superdividend van 5 euro per aandeel uit na de verkoop van zijn helft in de tv- en radiogroep Medialaan. De familie gebruikte het geld om de familie Claeys grotendeels uit te kopen. Sommige analisten stellen dat de De Nolfs dankzij hun stevige cashberg wel eens een bod kunnen doen op de rest van de uitgeverij.

Bij Melexis ontvangt Roland Duchâtelet het gros van de dividenden, al moeten CEO Françoise Chombar en haar man Rudi De Winter daar niet veel voor onderdoen. Duchâtelet leerde De Winter en Chombar al vroeg in hun carrière kennen. Ze werkten samen bij de Duitse chipstart-up Elmos, en besloten zelf te investeren in de chipsector. Ze bouwden een elektronica-imperium uit met bedrijven als Melexis, X-Fab en de ondertussen verkochte ondernemingen Sensor-Nite en Epiq.

Duchâtelet richtte eind jaren 90 de politieke partij Vivant op. Hij kocht ook voetbalploegen als Standard, Sint-Truiden en Charlton. Met zijn inkomsten sponsort hij ook de website Wikipedia. De meerderheid van Melexis is in handen van Xtrion, dat op zijn beurt onder de vennootschap XPEQT valt. Die is voor 60 procent in handen van Duchâtelet en voor 40 procent van Chombar-De Winter. De drie bezitten elk nog kleinere pakketten via andere wegen.

Vastgoedfamilies in opmars

De vastgoedfamilies gaan de jongste jaren fors vooruit. Het beurshuis Puilaetco Dewaay stelde onlangs nog dat de Belgische vastgoedgroepen het snelst groeien van alle Europese sectorgenoten. Het fiscaal gunstige gvv-statuut (gereglementeerde vastgoedgroep) helpt hen. De familie rond Tony De Pauw casht 27,7 miljoen euro via de logistieke groep WDP. De familie rond neef Dirk De Pauw van Montea moet het met zowat de helft minder doen. Ook bij de projectontwikkelaars VGP, Immobel en Atenor gaan de coupons flink de hoogte in. De bouw- en vastgoedfamilie Moury ontvangt zelfs het dubbele van vorig jaar. Omdat Moury Construct een eeuw bestaat, trakteert het bedrijf op een ‘happy hour’: een dubbel dividend.

De bekendste Vlaamse ondernemer, Marc Coucke, int niet alleen dividenden via de in Brussel genoteerde aandelen Fagron, Lotus Bakeries en Smartphoto. Zijn belangrijkste bezit zijn de 5,4 miljoen Perrigo-aandelen die hij kreeg bij de verkoop van Omega Pharma. Die leveren jaarlijks 4,1 miljoen dollar (3,65 miljoen euro) dividenden op. Zijn 30 procent in Pairi Daiza is goed voor een dividend van 1,04 miljoen euro.

De bewering dat het dierenpark van de beurs moest voor de focus op investeringen en niet op rendement houdt geen steek. Met zijn inkomsten financiert Coucke onder meer zijn hobby, voetbal, als eigenaar van Anderlecht. Maar hij bouwt ook het toerisme in Durbuy uit, en investeert in groeibedrijven als Sophia Genetics (biotech), SnowWorld (indoor skipistes) of Uest (seniorenalarmen). Coucke zit ook in het kapitaal van Mithra en Crescent, maar die keren geen coupons uit.

Wie tuk op dividenden is, doet er niet slecht aan zijn karretje te koppelen aan de families. Volgens een studie van het juridische kantoor Deminor halen familiebedrijven op lange termijn een gemiddeld jaarrendement dat 7 procentpunten hoger ligt dan dat van niet-familiebedrijven. De dividenden zijn stabieler, omdat ze de familiale inkomsten moeten genereren. Families kijken ook kritischer naar de verloning van het management, en door hun betrokkenheid primeert de lange termijn en slinkt de kans op roekeloze avonturen.