Stikstof

Met het nieuwe stikstofakkoord probeert de Vlaamse regering een lastig hoofdpijndossier eindelijk achter zich te laten. Juridisch waterdicht is de oplossing niet, maar dat zijn zorgen voor na de verkiezingen.

Voor de uitbreiding van de Limburgse baksteenfabriek Nelissen is een duidelijk wettelijk stikstofkader noodzakelijk. Maar bij co-CEO Burt Nelissen is er over het Vlaamse akkoord nog geen euforie. ‘We moeten dat eerst bestuderen.’

Wordt de derde keer dat minister-president Jan Jambon (N-VA) een akkoord sluit over stikstof de goeie? Net zoals een rechter het dossier in 2021 op het bord van de Vlaamse regering deed belanden, zal alleen de rechtspraak definitief uitsluitsel brengen.

'De gordiaanse knoop is ontward. De Vlaamse regering heeft nog maar eens getoond dat ze akkoorden kan sluiten.' Zo klopte minister-president Jan Jambon zich op de borst na de stikstofdeal.

Het stikstofakkoord dat de Vlaamse regering maandagnacht sloot, lokt uiteenlopende reacties uit. Het chemiebedrijf Ineos is tevreden, net als de werkgeversorganisatie Voka. De oppositie is kritisch, de Boerenbond afwachtend.

Voor de derde keer deze legislatuur heeft de Vlaamse regering een politiek akkoord bereikt over stikstof. De bedoeling is voor het einde van de maand een stikstofdecreet voor te leggen aan het parlement en dat dit jaar nog goedgekeurd te krijgen.

Een groep Vlaams Parlementsleden en cabinetards zat donderdag voor de tweede keer samen over een stikstofoplossing. Ze willen de drempels behouden die de vergunningverlening voor bepaalde bedrijven vergemakkelijken. Maar de vraag is of de juridische risico's te omzeilen zijn.

Nu de Raad van State het stikstofdecreet van de Vlaamse regering heeft afgeschoten, moet de politiek halsoverkop een nieuwe uitweg uit de stikstofimpasse zien te vinden. Alweer is de fundamentele vraag: hoe hard mag de economie de natuur schaden, en vice versa? Een verkenning van vier mogelijke routes.

De Raad van State buist het stikstofdecreet waaraan de Vlaamse meerderheid twee jaar werkte, zegt Aube Wirtgen, professor omgevingsrecht aan de VUB. De schade voor het investeringsklimaat is niet te overzien. 'De politiek heeft Ineos een foute oplossing voorgespiegeld.'

Ineos-topman Jim Ratcliffe hoopt dat de Vlaamse regering ten laatste over vier maanden een nieuwe omgevingsvergunning aflevert voor een ethaankraker in de haven van Antwerpen, klinkt het in kringen van de regering en het bedrijf. Nu de Belgische banken door de vergunningsperikelen voorlopig hun leningen niet uitbetalen, vreest hij voor liquiditeitsproblemen.

Moeten bedrijven die nog een vergunning in Vlaanderen willen eerst tot in het kleinste detail hun stikstofimpact in kaart brengen? En wie gaat dat doen? Bij de gespecialiseerde studiebureaus stromen de vragen binnen.

Het voorlopige vergunningenkader van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir biedt geen houvast zolang er geen overkoepelend stikstofdecreet is. Dat blijkt, zoals verwacht, uit een advies van de Raad van State.

De vernietiging van de vergunning voor de ethaankraker van het chemiebedrijf Ineos zindert na. Politiek wordt geprobeerd het stikstofdecreet via het parlement alsnog goedgekeurd te krijgen, maar de chaos regeert. ‘Eén ding is zeker: als we plaats willen voor nieuwe investeringen, moet de rest minder uitstoten.’

'Het zou dwaas zijn nee te zeggen tegen Project One', zegt Ineos-topman Jim Ratcliffe in een gesprek met De Tijd, nadat de vergunning voor de bouw van een ethaankraker in Antwerpen is vernietigd. 'Het zou het einde betekenen van de chemie in Europa.'

Dat het stikstofdecreet is ingediend in het Vlaams Parlement is een stap vooruit, maar lang geen doorbraak. Alles hangt af van de beoordeling van de Raad van State over de omstreden verschillende behandeling tussen de industrie en de landbouw. 'Waar is de wetenschappelijke onderbouwing?'

De fractieleiders en partijvoorzitters van de N-VA en Open VLD dienen het ontwerp van stikstofdecreet van minister Zuhal Demir in het Vlaams Parlement in als voorstel van decreet. CD&V neemt akte van het initiatief. In de regering zijn geen bruggen opgeblazen.

Zonder definitief stikstofdecreet dreigen verschillende lopende infrastructuurwerken verhinderd te worden. Dat zegt de werkgeversorganisatie Voka. Een van die projecten is de uitbreiding van de Antwerpse haven, die vlak bij natuurgebied ligt.

Hans Maertens, de topman van de werkgeversorganisatie Voka, waarschuwt voor een feitelijke vergunningenstop als het stikstofdecreet niet snel wordt goedgekeurd. 'Vlaanderen kan een strategische rol spelen in de herindustrialisatie van Europa. Het zou doodzonde zijn als de industrie hier geen toekomst meer heeft.'

Het voorlopig vergunningenkader dat half juni in een Vlaams uitvoeringsbesluit is gegoten in afwachting van een stikstofdecreet, dreigt na het Ineos-arrest evenmin nog houvast te bieden in de stikstofchaos.