Bankrott

‘Wer wohnt schon in Düsseldorf?’, zingt Herbert Grönemeyer in ‘Bochum’, de ode aan de roestbruine vergane industriële glorie van zijn thuisstad. Voor Duitsers is met één blik op de statige Königsallee het antwoord: rijke bankiers.

Voor Wall Street is het antwoord: domme bankiers. Dat weten we dankzij de subprimebijbel ‘The Big Short’ van Michael Lewis. Een hefboomfondsbeheerder vraagt zich af wie in godsnaam al die herverpakte Amerikaanse hypotheekbrol blijft kopen. Antwoord van de Deutsche Bank-trader: ‘Düsseldorf. Domme Duitsers. Zij nemen ratingbureaus ernstig.’

In Frankfurt bleek de Schadenfreude over Düsseldorf van korte duur. Deutsche Bank is zelf aangeschoten wild. De bank torst al jaren met een dunne kapitaalbuffer een gigantische balans. Dat is als een olifant met een fiets doen rijden: vragen om ongelukken. Idem voor Commerzbank , het ook door de mangel genomen nummer twee.

Het jongste ‘Risk Dashboard’ van de bankenwaakhond EBA spreekt boekdelen over de Duitse financiële tristesse. In de voorbije vier kwartalen haalden Duitse banken gemiddeld 2,5 procent rendement op het eigen vermogen. Dat is minder dan de helft van het Europese gemiddelde.

Zelfs Italië met zijn eeuwig krimpende economie en Etna aan probleemkredieten scoort beter. Alleen de Portugese en de dieprode Griekse banken hebben nog een lagere rendabiliteit. Geen wonder dat Duitse bankiers gretig beleggen in alles wat een béétje rendement belooft, al is het rommel met een AAA-strikje rond.

Waaraan ligt die extreem lage rendabiliteit, die het voor Duitse banken moeilijk maakt hun kapitaalbuffers ‘organisch’ aan te sterken? Simpel: te veel banken - het gevolg van het kluwen van door lokale politici gecontroleerde regionale Landesbanken en lokale spaarkassen - en te veel spaargeld.

Duitsland heeft volgens data van de ECB één bankier per 126 inwoners, België en Nederland één voor bijna 200 inwoners. Voor elke 2.000 Duitsers is er een bankkantoor, tegenover ruim 3.000 Belgen en bijna 10.000 Nederlanders.

Gevolg: een moordende slag om kredieten. Daar komt bij dat Duitsland met een spaaroverschot kampt. Het weekblad Die Zeit becijferde dat de Duitsers per seconde collectief 5.000 euro sparen. Geen wonder dat Duitse banken grote klanten geld aanrekenen om cashoverschotten te parkeren.

Het aandeel Deutsche Bank kreeg een extra tik door berichten dat kanselier Angela Merkel categoriek een geldinjectie met belastinggeld zou uitsluiten. Sta ons toe te twijfelen.

Deutsche Bank heet niet toevallig zo. De bank is één jaar ouder dan Duitsland zelf. Ze ontstond in 1870 onder het goedkeurend oog van Otto von Bismarck, om de Duitse industrie minder afhankelijk te maken van de Londense City. De verwevenheid met ‘Deutschland AG’ is nog even intens. Merkel is Bismarck niet, maar ze heeft evenmin zin om de Duitse industrie aan de City uit te leveren.