Marc Coucke: ‘We zitten allemaal op ons tandvlees’

Zondagavond, stipt om 21 uur komen Coucke en Couckie de vergaderzaal in de orangerie van zijn kasteel in Merelbeke binnengewandeld. De eerste is de bekendste ondernemer van het land. De tweede is de hond die de familie aangeschaft heeft om de lockdowns door te komen. ‘Sorry, hoor. Mijn dochter is naar de bioscoop omdat ze net klaar is met de examens en mijn vrouw is nog aan het werk, dus moet ik voor hem zorgen’, zegt Marc Coucke (56), terwijl hij de keffende poedel sussend het zwijgen probeert op te leggen.

Coucke, met Nike-sneakers in de kleuren van paars-wit, geeft een vuistje en neemt plaats aan de lange vergadertafel bij een muur vol schetsen van Marcel Duchamp, zijn lievelingskunstenaar. Hij is goedgezind en stopt het eerste halfuur bijna niet met praten. Aanvankelijk is aan weinig te merken dat hij een zwaar jaar achter de rug heeft. ‘Het was altijd wel iets’, zegt hij. Het tijdstip van de afspraak zegt alles over hoe hij reageert op de tegenslagen: door een tandje bij te steken. ‘Ik heb anderhalf uur voor jullie, daarna volgt nog een pak werk', luidt het.

Door zijn drukke agenda, en dit interview, heeft Coucke zelfs Club Brugge-Anderlecht laten schieten, en heeft hij dus ook niet live gezien hoe de match ontsierd werd door racistische wanpraktijken. ‘Ik vond de reactie van Romelu (Lukaku, red.) de beste: dat iedereen nu eens mag stoppen met de hashtags tegen racisme. Het is tijd voor actie.’

Ziet u daarin ook een rol voor uzelf als publiek figuur?

Marc Coucke: ‘Ik heb de nodige tweets geretweet, hoor. Maar dan ben ik ook weer aan het hashtaggen. Ik heb meer impact via de club zelf, in onze bedrijven en in mijn gesprekken met andere ondernemers.’

‘Ik vind ook niet dat voetbal de zwartepiet van alles moet krijgen. We leven in een maatschappij met steeds meer extremisme en mensen die nerveus lopen. Neem nu omikron: het is uw schuld niet, het is de mijne niet, maar als we er te hard tegen reageren, is de ene helft van de bevolking boos, en als we dat niet doen, is het de andere helft. Onze maatschappij loopt over van de nervositeit, en dat uit zich nu eenmaal in het voetbal. Zonder ook maar iets van geweld, en al zeker niet van racisme goed te praten, het is ergens begrijpelijk dat mensen een uitlaatklep nodig hebben.’

De potjes koken over door de onvrede over de coronamaatregelen, zegt u. Uitte u daarom in een tweet kritiek op de Nederlandse lockdown?

Coucke: ‘Elke beslissing heeft zijn voor- en nadelen. Maar alsjeblieft: hou ook rekening met de maatschappelijke gevolgen van die beslissingen. De CEO van ons skipistebedrijf Snowworld kreeg na de Nederlandse lockdown een massa telefoontjes van werknemers die bang waren weer zonder job, sociale contacten en inkomen te zitten.’

‘Ik denk dat iedereen in zijn omgeving van een zelfmoord gehoord heeft de jongste twee jaar. Ik steun de campagne voor de preventie van darmkanker actief, en we merken dat er een paar procentjes minder mensen deelnemen aan die onderzoeken. Ook dat leidt weer tot een paar  tientallen drama’s extra over een paar jaar. Dus al het lockdown- en jojogedoe creëert ook miserie waarmee men rekening moet houden.’

Beweert u nu dat we in het verleden overgereageerd hebben op een ziekte die tienduizenden levens gekost heeft?

Coucke: ‘Ik denk dat de pers te eenzijdig bericht heeft over corona, en ik vond het daarom sterk dat onze regering tot nu toe toch gedurfd heeft restaurants tot 23 uur open te houden. Mijn dochter gaat vanavond (19 december, red.) naar de bioscoop. We weten allemaal dat zij daar, met haar mondmasker aan, geen corona zal oplopen. Ik ben blij dat ze naar de film kan. Dat is een uitlaatklep, en die hebben we allemaal nodig.’

‘Corona leert ons ook dat we het ondernemerschap nodig hebben. Wat er ook gebeurt, ondernemers zijn een deel van de oplossing. Omdat ze werk creëren en omdat ze de middelen genereren die de overheid nodig heeft om te zorgen voor mensen die het niet zelf kunnen waarmaken.’

Pieterjan Desmet van Decospan zegt dat hij niet meer in Vlaanderen zal ondernemen omdat er te veel hindernissen zijn.

Coucke: ‘Ik begrijp hem wel. Maar we mogen zo niet beginnen te redeneren, want we hebben dat weefsel nodig. Daarom blijven we met ons investeringsfonds Alychlo verder investeren en zitten we inmiddels aan 42 participaties, zoals beloofd vooral in België. Al blijft ons overheidsbeslag van 52 procent een probleem. We hadden allemaal gehoopt dat België wereldkampioen voetbal zou worden. Maar uiteindelijk is er maar één discipline waarin we echt uitblinken, en dat is het gewicht van de overheid.’

‘Tegelijk vind ik dat de mensen met de laagste lonen, en ook zij die echt pech gehad hebben in het leven en bijvoorbeeld een gehandicapt kind hebben, 300 tot 400 euro meer zouden moeten verdienen door hun belastingen te verminderen.’

En hoe gaan we dat betalen?

Coucke: ‘Niet door dat door te rekenen aan de werkgever, maar door bijvoorbeeld iets aan de efficiëntie van de overheid te doen. Schaf alle bedrijfssubsidies af. Maar dan moeten de politici wel de onnodige en dure complexiteit durven aan te pakken. Dat ze bijvoorbeeld de Senaat opdoeken. Ik ben wel een van de weinige werkgevers die eerder voor de automatische indexkoppeling is. Als het leven duurder is, vind ik het geen slecht idee dat de mensen netto weer meer krijgen.’

Bedrijfssubsidies afschaffen, de automatische index verdedigen: bij de Voka’s van deze wereld zien ze u niet graag komen, vermoeden we.

Coucke: ‘Je kan me niet in een hoekje duwen: de rechtse partijen vinden me veel te links, en de linkse te rechts. Ik ben enorm voor ondernemerschap, maar het finale doel moet zijn om de mensen die het lastig hebben te helpen.’

U hebt een zwaar jaar achter de rug.

Coucke: ‘Het was altijd wel iets, ja. Op een moment dat je denkt het ergste te hebben doorstaan door de coronamaatregelen, kwamen de overstromingen in Durbuy. Ik denk dat niemand in België in absolute waarde zoveel schade had als wij.’

Kunt u daar een bedrag op plakken?

Coucke: ‘Het gaat over vele vele miljoenen. Maar heb je ons horen klagen? Nee, omdat het maar over geld ging. Aan iedereen die ons wou komen helpen, hebben we gezegd dat ze naar Trooz en Pepinster moesten gaan.'

'Mijn vennoot Bart Maerten is de hele stad rondgegaan met de boodschap dat iedereen de dag nadien weer open moest zijn. Bij de helft van de zaken is dat ook gelukt, soms op tafels die van bij de buren aangespoeld waren. De weerbaarheid was enorm en dat heeft mij geraakt.’

We hebben al lang niets meer gehoord over uw aangekondigde kunstenmuseum voor uw collectie rond het dadaïsme in Durbuy. Hoever staat dat?

Coucke: ‘Die kunst is mijn levenswerk en mijn collectie van het dadaïsme is klaar om getoond te worden. We hebben ook een plaats toegewezen gekregen in de stad, maar nu denken we dat het beter is naar een plek in the middle of nowhere te verhuizen en er een bestemming op zich van te maken. Want het is geen gemakkelijke kunst. Het is niet dat je even binnenwandelt om een Alechinsky, Karel Appel of Picasso te bekijken.’

Wallonië heeft niet altijd een positief imago bij Vlaamse ondernemers. Is uw beeld veranderd door erin te investeren?

Coucke: ‘Als ik had gedacht dat het daar een woestijn was, was ik er niet beginnen te planten. In Wallonië heb je evenveel kans om succesvol te ondernemen als bij ons. Het is zever als je zegt dat de Walen niet willen werken. Je kan niet zeggen dat de mensen van Groot-Durbuy minder naar een job zoeken dan die van Merelbeke. Maar ze moeten wel de kans aangeboden krijgen.’

‘Er zijn twee problemen: ten eerste zijn er te weinig ondernemers en rolmodellen. Daar is het nog meer ‘pour vivre heureux, vivons cachés’. Ten tweede is er een gebrek aan kapitaal. Het is er wel, maar het wordt in alles behalve het ondernemerschap gestoken. In Vlaanderen en in Brussel is dat enorm aan het verbeteren, met een paar honderd succesvolle mensen die de kar trekken, van Filip Balcaen tot Joris Ide. Maar waar zit dat Waalse geld? Op de beurs, zeker? In buitenlandse aandelen misschien? Rond Luik zijn nu wel veel initiatieven, maar vaak blijft het om overheidsgeld gaan.’

Welke sectoren zijn voor u de toekomst?

Coucke: ‘Duurzaamheid is belangrijk, maar ik ben me aan het verdiepen in technologie zoals de blockchain. Ik ben ervan overtuigd dat we over een paar jaar allemaal in de metaverse zitten. Ik heb jonge mensen uit die wereld uitgenodigd en uitleg gevraagd. De eerste keer moet je dan over de helft van de afkortingen die ze gebruiken, vragen wat ze betekenen. Maar een nieuw domein ontdekken en doorgronden geeft me energie.’

Kunt u makkelijk uw fouten toegeven?

Coucke: ‘Fouten toegeven en van mening veranderen: jawel.’

Als u op 2021 terugkijkt, welke fout hebt u dan gemaakt?

Coucke: ‘Mag ik eerlijk zijn? Ik denk dat we er in 2021 heel weinig gemaakt hebben. We zitten allemaal op ons tandvlees. Het was uiteindelijk een succesvol jaar, maar geen plezant. Daar willen we nu uit. Er zullen vermoedelijk wel dossiers zijn waar we nee tegen gezegd hebben, maar die wel een succes worden en groeien. Die fouten zullen we wel gemaakt hebben. Maar dat succes gun ik dan van harte aan andere
investeerders.’

Als we iets verder terugkijken: was het een fout in Anderlecht te investeren? Hebt u daar spijt van?

Coucke: ‘Nee. Wat je niet mag doen, is jaren nadien terugblikken met wat je nu weet. Je kan dan evengoed vragen of ik spijt heb van de investeringen in Durbuy omdat er overstromingen geweest zijn.’

‘Is het een zwaarder dossier dan verwacht? Ja. Maar zijn we nog altijd heel erg gemotiveerd om daar iets van te maken? Ook ja. Sta ik nog altijd achter de beslissingen die we er genomen hebben, op alle gebieden - zoals het opruimen van de dingen waarvan we het gevoel hadden dat ze niet klopten? Ook ja. Je wil niet weten in hoeveel dossiers we ons burgerlijke partij hebben gesteld, meestal tegen onbekenden. Laat het parket zijn werk doen.’

Over welke dossiers hebt u het?

Coucke: ‘Het gaat om procedures bij verschillende rechtbanken. En niet alleen om Propere Handen, er zijn nog tal van andere dossiers. Bijna altijd was er wel iemand die Anderlecht heeft proberen te benadelen. Steeds meer mensen begrijpen nu waarom ik in mijn eerste 72 uur bij Anderlecht veel onpopulaire maatregelen moest nemen. Nu zien mensen misschien dat dat om de juiste redenen gebeurde.’

‘We voelen ons verantwoordelijk naar de massa’s supporters. Weet u dat er 1 miljoen mensen Anderlecht als hun favoriete club naar voren schuiven in België? Willen we die weer de schone tijden bezorgen? Ja. Namen we de juiste beslissing door Wouter Vandenhaute als veel betere voorzitter te benoemen dan Marc Coucke? Ja.’

Was u dan een slechte voorzitter?

Coucke: (kortaf) ‘We hebben genoeg over het voetbal gesproken.’

Had u er, met alle andere zaken die u via Alychlo overziet, niet genoeg tijd voor?

Coucke: ‘Ik denk dat mijn gevoel dat Wouter dat veel beter zou doen dan ik, juist is geweest. Dat is aan het uitkomen. Vergeet niet dat wij in geen enkel van onze 42 bedrijven operationeel aan het roer zitten. Anderlecht was het enige bedrijf waar dat het geval was. Wij voelen ons overal veel beter als bestuurder en klankbord.’

‘In feite zijn wij vooral gemaakt voor de job die we nu hebben bij Anderlecht: aandeelhouder en bestuurder zijn, helpen als het nodig is, opportuniteiten grijpen als het kan. En voor de rest proberen te inspireren. In het voetbal zaten we daar plots in een andere positie. En dat is niet te doen als je 42 bedrijven moet opvolgen.’

Sprong er voor u in de portefeuille van Alychlo één ‘coup de coeur’ uit in 2021 - zonder de andere oneer aan te doen?

Coucke: ‘Het waterbehandelingsbedrijf Ekopak is natuurlijk vanzelfsprekend. Dat beantwoordt aan al onze criteria. Maar om een wat minder voor de hand liggend antwoord te geven: ik zit echt graag in de raad van bestuur van Smartphoto. Of Greenyard, waar we met duurzame groei bezig zijn. Een voorbeeld van wat voorligt, is de vraag wat het duurzaamst is: appels uit Haspengouw of uit Zuid-Afrika? In het seizoen is het antwoord heel eenduidig: Haspengouw. Maar een maand later wordt het ingewikkelder.’

‘Met Alychlo doen we alles om Belgische bedrijven met jonge ondernemers te helpen. Tot en met het begeleiden naar de beurs. Zo kunnen ze kapitaal ophalen, welvaart en werkgelegenheid creëren, en onze economie doen groeien. Het doet me plezier dat we steeds meer de erkenning krijgen dat Alychlo daar heel erg goed in is geworden.’

U investeerde enkele maanden geleden samen met Giorgio Armani in de yachtfabrikant The Italian Sea Group. Ontmoette u hem al?

Coucke: ‘Nee. We hebben gezocht naar een datum voor een afsluitend diner na de deal. Maar de data die voor hem pasten, lukten niet voor mij en omgekeerd. We gaan het volgend jaar nog eens proberen. Het is zo druk. Ik denk dat ik zes ‘closing dinners’ achter sta. Ik heb er geen tijd voor.’

Stel dat we voor u een diner organiseren met vier bekende ondernemers. Met wie zou u dan graag aan tafel schuiven?

Coucke: ‘Internationale? Geen enkele. Dan liever vier mensen uit de cultuursector. Als ik echt mag kiezen, dan vier vrienden. Bart Versluys moet er zeker bij zijn. Hij is een van mijn beste vrienden. Maar op diners praten wij niet over het werk. Of geef me gewoon de vrijdagavond die ik voor het gezin reserveer.’

Waarom geen internationale ondernemers?

Coucke: ‘Kleine jonge ondernemers geven me positieve energie. Die grote namen, dat hoeft echt niet. Ik ben eens de biografie van Jack Welch (de voormalige legendarische topman van General Electric, red.) beginnen te lezen, maar na 50 pagina’s ben ik gestopt. Ik vond dat hij de verkeerde waarden had. Ik lees ook geen managementboeken.’

Over waarden gesproken. U bent dit jaar door een arbitragerechtbank veroordeeld tot het terugbetalen van 266 miljoen euro aan de Amerikaanse farmareus Perrigo nadat zij hadden beweerd misleid te zijn bij de overname van Omega Pharma.

Coucke: ‘Daarover wil ik slechts één vraag beantwoorden. Ik mag er wettelijk gezien zelfs niet over spreken.’

Tot nu toe zei u er geen woord over. Dan maar een evidente vraag: had u die uitspraak niet verwacht?

Coucke: ‘Nee. Maar je gaat ervan uit dat rechters recht spreken, en dit was naar hun gevoel dus een rechtvaardige uitspraak. Het weze zo. Het hele team was er de kluts van kwijt. Maar we zijn na een paar dagen samengekomen en hebben gezegd: ‘We gaan antwoorden met de pedalen’, zoals Patrick Lefevere (de baas van de wielerploeg Quick-Step en bestuurder bij Anderlecht, red.) altijd zegt.’

Heeft die uitspraak u menselijk diep geraakt?

Coucke: (kortaf, wat geïrriteerd) ‘Ja. Heel diep. Op zulke momenten zijn mijn gezin en vrienden belangrijk. Maar ook de bedrijven waarin je investeert, de banken waarmee je samenwerkt: binnen 24 uur kreeg ik berichten van iedereen, met de boodschap dat ze gingen helpen om te ‘antwoorden met de pedalen’.’

‘Die boodschap kwam ook van mensen van wie ik het niet had verwacht. Dat is mooi. Maar het is wat het is. De rechtsstaat is een van de mooie dingen van onze samenleving, dus... Het weze zo. (stilte) Maar het is raar.’

Kunt u ermee leven dat sommige mensen nu denken dat bij de verkoop dingen gebeurd zijn die niet mochten?

Coucke: ‘Je merkt na een paar dagen dat dat niet het geval is. En dan doe je voort. Maar laat ons hier nu over stoppen. In feite mag ik daar geen woord over zeggen.’

U leek in alles een zondagskind. En dan komen er donkere wolken als RSC Anderlecht en Perrigo. Waar haalt u de energie om verder te blijven doen in dit tempo?

Coucke: ‘Ik heb in mijn leven ooit een keer een slecht product op de markt gebracht: de microchip tegen de straling die je op je gsm’s moest kleven. Hoe ga je daarmee om? Wel, ik heb, schat ik, misschien 1.000 beslissingen moeten nemen over investeringen of deals, die echt wel belangrijk waren. Neem dat er 20 verkeerd waren, dan moet je daarmee leren leven, hé. Zolang je weet dat alles aan je normen en waarden voldoet... Maar we leven in tijden waarin die 20 beslissingen meer in de belangstelling komen dan de 980 andere. Zoals in dit interview. Daar moet je je bij neerleggen.’

‘We verdrinken in het werk bij Alychlo, dus gaan we volgend jaar drie nieuwe toppers aanwerven. Maar we gaan in 2022 proberen ons echt meer te amuseren. Ik wil mijn passie niet verliezen door de omstandigheden. Of het nu corona, de overstromingen of privédrama’s zijn.’

U alludeert op het overlijden van uw vader in mei?

Coucke: ‘Ja. Hij had al 20 jaar een zwakke gezondheid, maar het tijdstip van overlijden was onverwacht. Hij had alles gegeven. Het enige dat we op het einde nog hoorden tikken, was zijn pacemaker.’

‘Hij heeft een heel mooi leven gehad en is 93 geworden. Als je van vrienden hoort dat hun papa of mama is overleden, dan is de eerste vraag die je krijgt: ‘Hoe oud was hij of zij?’ Is het antwoord 86, 92 of zoiets is, dan krijg je vaak een reactie als: ‘Ja, de tijd was er rijp voor.’ Tot je het zelf meemaakt. Geen seconde denk je dan: ‘Het is goed geweest.’ De eerste deals die je daarna sluit en niet meer aan je vader kunt vertellen... Dat is een blijvend gemis.’

Denkt u soms na over wat u zelf wilt nalaten?

Coucke: ‘Jawel. Dan denk ik meteen aan Durbuy. Dat moet onze heritage worden. Als we met ons team over Durbuy spreken, staat rendabiliteit op de zeventiende plaats. Daarom moet de stad authentiek zijn en blijven, de mensen moeten er zich amuseren en alles moet in een langetermijnvisie passen.’

Uw dochters zijn 17 en 14. Bent u soms al bezig met uw opvolging?

Coucke: ‘Ze hebben interesse voor Alychlo en kennen onze bedrijven. Maar ik push ze niet. Laat ze eerst nog jong zijn en hun eigen weg zoeken. We zien wel. Als een van de meisjes beeldhouwster wil worden? Dat ze dat dan zeker doet!’

‘Natuurlijk doet het plezier als je ziet dat het hen interesseert en dat ze het volgen. Maar ze hebben pech: ze zullen ver mogen zoeken om een sector te vinden waarin we nog niet actief zijn.’ (lacht)