Advertentie

Het mysterie van de vermiste containers

Containers uit China komen de Europese Unie binnen via de haven van Antwerpen. Op de factuur is nooit de naam van de echte bestemmeling te vinden, wel de naam van een postbusvennootschap in een andere Europese lidstaat. Daar zal de lading nooit naartoe gaan. ©Filip Ysenbaert

Is de haven van Antwerpen een draaischijf voor een Europese btw-fraude met containers uit China? Er is in elk geval weinig animo in ons land om de criminele trafiek aan te pakken. Een waarschuwing van de federale politie wordt straal genegeerd.

Een Chinees restaurant in Duitsland is aan vernieuwing toe. Geen probleem. Alles wat de uitbater nodig heeft, wordt vanuit China toegestuurd. Alles in één container: van de tegels, een uithangbord met de naam van het restaurant tot borden en bestek. De container zal via de haven van Antwerpen de Europese Unie binnenkomen. Maar op de factuur is de naam van de Chinese restaurantuitbater niet te vinden, wel de naam van een postbusvennootschap in een andere Europese lidstaat. Ook dat is geen probleem. De Chinees die de lading komt oppikken, kent het echte adres in Duitsland waar alles naartoe moet.

Een Fransman handelt al jaren in luxehandtassen. Hij verkoopt die online vanuit de ‘modestad Parijs’. Maar de tassen zijn made in China. De man laat een deel officieel vanuit China invoeren in Frankrijk. Hij betaalt daar ook netjes invoerrechten en btw op. Maar een deel van zijn stock verzwijgt hij in zijn boekhouding. Die laat hij invoeren via de haven van Antwerpen. Op de factuur staat de naam van een Britse postbusvennootschap. De Chinees die de lading ophaalt, weet wat hij moet doen. Op de dozen kleeft het echte adres voor de levering. Toegekomen in Parijs zet de Fransman de handtassen in de etalage tussen de andere exemplaren op zijn website.

Advertentie

Als we de factuur mogen geloven van een container die vanuit China naar de haven van Antwerpen is verscheept, zitten er ledlichtjes in. Die zouden amper 1 euro per stuk waard zijn. Maar in de container zitten geen goedkope ledlichtjes, wel volledige lampen. Verkoopwaarde: 150 euro per stuk. Op de factuur staat te lezen dat de lading bestemd is voor een bedrijf in Duitsland. In werkelijkheid zijn de lampen onderweg naar een depot van Amazon, in een andere lidstaat. De lampen kan je nu kopen in de webwinkel van Amazon, voor rekening van een Chinese verkoper.

Drie gevallen, één rode draad. De containers komen uit China. Ze komen de Europese Unie binnen via ons land. Dat gebeurt via de haven van Antwerpen, maar het kan net zo goed via cargovluchten naar de luchthavens van Zaventem of Luik-Bierset. Op de factuur vindt u nooit de naam van de echte bestemmeling, wel de naam van een postbusvennootschap in een andere Europese lidstaat. Daar zal de lading nooit naartoe gaan. Stromannen doen het nodige opdat dat de ‘speciale zendingen’ hun echte bestemming bereiken.

CP42
De criminele bendes maken misbruik van douaneprocedure CP42. Die maakt het mogelijk dat u nog geen btw betaalt als u via een lidstaat goederen invoert in de EU, als u zegt dat die bestemd zijn voor een andere lidstaat waar u de btw wel zult betalen. Door de lakse controles slagen bendes er zo in nergens btw te betalen.

De truc achter die ‘vermiste’ containers is simpel. Het sleutelwoord is CP42. Dat is geen robot uit Star Wars, wel een afkorting voor Customs Procedure 4200. Ladingen die de Europese Unie binnenkomen via lidstaat 1, maar bestemd zijn voor lidstaat 2, moeten bij de invoer nog geen btw betalen. De btw wordt afgerekend in de lidstaat waar de producten finaal belanden en geconsumeerd worden. De truc is dus eenvoudigweg te doen alsof de goederen naar een andere lidstaat gaan. Het eindresultaat is dat nergens nog btw wordt betaald, om het even waar de lading uiteindelijk op de Europese markt belandt.

Dat is de moeite waard. De standaardtarieven voor btw schommelen in de EU-lidstaten tussen 18 en 25 procent. In ons land betaalt u doorgaans 21 procent btw. Als handelaar kunt u met de fraude dus een vijfde tot een vierde van de prijs uitsparen.

Men zou denken dat de douane er alle verdachte containers uithaalt, maar niets is minder waar. Bij invoer is de douane wel verantwoordelijk om niet enkel op de invoerrechten maar ook op de btw te controleren. Maar de douane moet maar twee dingen natrekken. Heeft de invoerder in ons land een geldig btw-nummer? En heeft het bedrijf in de andere lidstaat, dat de lading officieel invoert, ook een geldig btw-nummer? De trafikanten weten dat natuurlijk ook. Hier wordt hun vracht doorgaans afgehandeld door een fiscale vertegenwoordiger, terwijl ze in de andere lidstaat het nummer opgeven van een vennootschap die in handen is van een (Chinese) stroman. Die stroman krijgt voor zijn hulp enkele honderden euro’s per lading. Dat kan oplopen tot 1.000 euro voor de moeilijkere gevallen.

Advertentie

Operatie Octopus

Onze Douane & Accijnzen laat weten dat ze alle elektronische invoeraangiftes screent via een automatische risicoanalyse. Als de computer een aangifte eruit haalt wegens ‘CP42-risico’, kan een controle volgen. ‘Als blijkt dat de btw-vrijstelling ten onrechte is aangevraagd, wordt die geweigerd en wordt de btw geïnd’, vertelt woordvoerder Francis Adyns. ‘Bij twijfel kan de douane een borg voor de btw eisen voordat ze de goederen vrijgeeft. De douane kan dan bijstand vragen aan de bevoegde autoriteit in de lidstaat waar de goederen in principe zouden worden geleverd.’

Maar dat is de theorie. ‘De ervaring heeft uitgewezen dat de administratieve samenwerking tussen de verschillende belastingdiensten ondermaats is’, lezen we in een rapport van oktober vorig jaar. Dat rapport is besteld door een speciale commissie van het Europees Parlement die zich bekommert om financiële criminaliteit en belastingontduiking. ‘Er is een gebrek aan efficiënte cross-checks tussen de douane- en belastinggegevens van de lidstaten. Er is ook een gebrek aan samenwerking en een overlap van bevoegdheden tussen de administratieve, gerechtelijke en politionele autoriteiten. Nochtans is er een standvastige toewijding nodig van alle lidstaten om de CP42-fraude aan te pakken. Zeker in dit geval is de keten in de EU maar zo sterk als de zwakste schakel. De fraudeurs benutten elk zwakte.’

De samenwerking tussen de belastingdiensten van de lid staten is ondermaats.

Rapport Europees Parlement

Het kan nochtans anders. Dat bewijst Operatie Octopus. In de eerste helft van 2016 heeft de Franse douane haar vizier gericht op kleding en schoenen die vanuit China via het VK de EU binnenkwamen. Vier van de tien door de douane gecontroleerde vrachtwagens deden mee aan het fraudecircuit. Meerdere lidstaten, lang niet alleen Frankrijk, waren daar de dupe van. Alleen al Operatie Octopus legde vijf criminele netwerken bloot. Die bleken in tal van landen schermvennootschappen te hebben. Ze bleken ‘zeer goed georganiseerd’ te zijn, met een uitstekende kennis van de Europese logistiek.

De trafikanten bleken niet alleen de btw te ontduiken. De Franse douane ontdekte dat ze telkens ook een veel lagere waarde opgaven van de ladingen die ze invoerden. Herinner u de ledlichtjes die via de haven van Antwerpen waren ingevoerd aan amper 1 euro per stuk, terwijl het ging om volledige lampen van 150 euro per stuk. De Franse douane ontdekte bij haar controles dat de valse facturen een vijf tot tien keer lagere waarde dan de reële opgaven. Zo kunnen de fraudeurs ook lagere invoerrechten betalen.

Het gaat dus om een dubbele fraude. De Europese antifraudedienst Olaf berekende dat bijna zes van de tien ladingen uit China die ondergewaardeerd bleken te zijn onder CP42 waren ingevoerd. Normaal komt slechts 16 procent van alle invoer onder die procedure de EU binnen.

Amazon

De Chinese trafikanten blijken veel ladingen in te voeren vanuit de miljoenenstad Shenzhen in het zuiden, aan de grens met Hong Kong, waar ook een belangrijke vrijhandelszone ligt. Veel ladingen komen terecht op webwinkels, zoals die van Amazon.

Amazon beweert een strikt beleid te voeren tegen malafide handelaars die zijn platform misbruiken. Maar het lijkt dweilen met de kraan open. Zodra enkele Chinese handelaars geschrapt worden, duiken er nieuwe op. Nog begin vorig jaar zijn een pak Chinese handelaars geschorst op de Duitse webwinkel van Amazon. De Duitse fiscus betichtte hen van btw-ontduiking. Zowel de producten die ze verkochten als hun rekeningen werden geblokkeerd. Maar de trafiek achter de producten bleef onaangeroerd. Duizenden andere Amazon-handelaars uit China en Hong Kong mochten verder verkopen.

Ook in ons land is er weinig animo om hard op te treden tegen de CP42-fraude, hoewel het probleem bekend is bij de bevoegde diensten. De federale politie heeft maandenlang onderzocht hoe de trafiek werkt en hoe we die beter kunnen detecteren. Maar tevergeefs. Er zijn amper gerechtelijke dossiers geopend. Ook de federale regering bleek niet geneigd een versnelling hoger te schakelen. Een nota aan toenmalig minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) viel in dovemansoren. Een te harde aanpak dreigt de trafiek van onze havens te benadelen. De fraudeurs zouden dan gewoon een andere haven in Europa uitkiezen, is de redenering. Er zijn ook grote spelers bij betrokken. Zo is op de luchthaven van Zaventem al een pallet met dure smartphones van het merk Huawei tegengehouden. Die waren bestemd voor de officiële invoerder van Huawei in Duitsland, maar op de factuur stond een stroman in het VK. De trafiek kan dus nog wijder verspreid zijn dan we denken. Ten nadele van alle handelaars en bedrijven in Europa die wel correct btw betalen.

Grand Theft Europe

Jaar na jaar verliezen de Europese lidstaten 50 miljard euro aan btw-carrousels. Samen met het consortium Correctiv en media uit alle 28 lidstaten volgde De Tijd het spoor van de ‘dieven in maatpak’ die schuilgaan achter de grootste belastingdiefstal in de Europese geschiedenis. We doopten ons onderzoek ‘Grand Theft Europe’. We namen honderden interviews af en verzamelden in elk land, ook in België, meer dan 315.000 vertrouwelijke documenten. Lees er alles over in ons dossier. .

 Lees alle 'Grand Theft Europe'-artikels van het consortium Correctiv en media in andere EU-lidstaten op de website www.grand-theft-europe.com

Advertentie

In het nieuws

Alle artikels meer
Zelfs zonder doorbraak verlengt koning Filip allicht de formatieopdracht van Bart De Wever. Of dat dan de laatste verlenging is, is maar de vraag.
Formateur De Wever zonder driekoningenakkoord naar paleis
Ook al is er geen doorbraak, niemand betwijfelt dat koning Filip formateur Bart De Wever nog eens verlengingen laat spelen. Almaar meer lijkt hij de gegijzelde van zijn eigen formatieopdracht, want er is geen alternatief voor Arizona. 'Vreselijk', is te horen in zijn entourage.