Directeur family office VP Capital: 'Op lange termijn overleven alleen duurzame bedrijven'

Duurzaam beleggen krijgt de laatste tijd de wind van voren, maar dat slaat Guus van Puijenbroek (46) allerminst uit koers. Als directeur van de 'family office' VP Capital investeert hij vanuit Turnhout het vermogen - zo’n 500 miljoen euro - van de Belgisch-Nederlandse familie. Die heeft haar roots in werktextiel en is een belangrijke aandeelhouder van de mediagroep Mediahuis.

Als telg van de vijfde generatie zette Guus van Puijenbroek resoluut de omslag in naar een duurzame portefeuille. Hij probeert daarvoor medestanders te vinden bij andere family offices in België en Nederland, zo bewijst een rondetafel die hij organiseerde. ‘Alleen hebben we te weinig impact om de wereld vooruit te helpen. We kennen het duurzaamheidsterrein en family offices typeren zich door geduldig kapitaal: dat is een ideale voedingsbodem voor een duurzame strategie’, zegt van Puijenbroek op een zonnig terras in zijn tuin.

Hoe verklaart u de recente opmars van family offices?

Guus van Puijenbroek: ‘We hebben net een hausse in private equity gekend (investeringsfondsen die bedrijven overnemen en daarbij een schuldhefboom gebruiken, red.). Die fondsen betaalden soms enorme bedragen waar de familie-eigenaars van bedrijven geen neen tegen konden zeggen. Dat inkomende vermogen moet de familie dan herinvesteren, met een family office als geschikte organisatie.’

‘Typisch gaat het om ondernemende families die vaak wat eigenwijs zijn en denken dat ze dat vermogen beter kunnen investeren dan de gemiddelde vermogensbankier (lacht). Soms willen ze ook uitgesproken eigen accenten kunnen leggen, en dat gaat moeilijker via genoteerde aandelen.’

Zijn goede ondernemers noodzakelijkerwijs goede beleggers?

Van Puijenbroek: ‘Absoluut niet, toch niet als het gaat om beleggingen in liquide activa zoals genoteerde aandelen. Investeren in illiquide zaken zoals een privaat bedrijf is meer op het lijf geschreven van een ondernemer, omdat de focus er op de lange termijn ligt. Ik doe dat liever dan investeren in een brede aandelenindex via een tracker: dat is veiliger, maar ook een beetje saai. Je merkt trouwens dat family offices tegenwoordig veel meer van die private investeringen doen, waarvoor je een minimaal volume in de schaal moet kunnen leggen. De beurzen zijn recent grilliger geworden en grote schommelingen liggen family offices niet zo goed.’

U verwees naar de voorbije markthausse. Welke impact had die op VP Capital?

Van Puijenbroek: ‘De hausse leidde tot een opvallend hogere dealflow de voorbije jaren: er passeerden veel meer mogelijke investeringen. Minder plezierig waren de forse bedragen waarmee private equity gooide. Als we met zo’n partij in concurrentie waren voor een investering, haakten we doorgaans heel vroeg af.’

‘Wij moeten het hebben van bedrijven die ons kiezen voor onze expertise en onze langetermijnvisie. Wij stappen nooit in een bedrijf met een bepaalde exithorizon in het achterhoofd. Dat is een groot verschil met private equity, waar een investeringstermijn van vijf of zeven jaar normaal is. Daar staat tegenover dat we wel een dividendrendement verwachten: we moeten ergens een inkomen vandaan halen, ook voor opvolginvesteringen.’

Hoe is jullie investeringsportefeuille opgebouwd?

Van Puijenbroek: ‘De familie is lang afhankelijk geweest van twee activa: het historische familiebedrijf dat gespecialiseerd is in werkkledij en het belang in de Telegraaf Media Groep, dat intussen een belang in Mediahuis is geworden na de fusie van beide.’

‘Toen ik in 2009 directeur van VP Capital werd, hebben we beslist een echt gediversifieerde portefeuille op te bouwen met minder risico en een stabielere kasstroom. De eerste stap daarin was investeren in vastgoed met het oog op de langetermijnverhuur. Om de diversificatie te versnellen hebben we daarnaast in private-equityfondsen geïnvesteerd. Daarna hebben we helemaal de kentering naar impactfondsen ingezet.’

‘Uiteindelijk is het de bedoeling heel onze portefeuille te verduurzamen. Dat doen we door de negatieve impact van bestaande participaties te verminderen en door een positieve impact te realiseren via hoofdzakelijk fondsen. Via een jaarlijks Progress Report doen we ook uitgebreid verslag van de duurzaamheid in onze portefeuille.’

Uw family office identificeert zich helemaal met de duurzaamheidsagenda. Vanwaar komt dat?

Van Puijenbroek: ‘Een tiental jaar geleden begon ik met mijn vrouw aan impactbeleggen te doen op kleine schaal. We maakten enkele typische beginnersfouten, maar leerden er ook veel uit. In 2018 hebben we bij de familie bepleit dat duurzaam beleggen een sleutelelement van onze strategie moest worden. Op dat moment investeerden we al vijf sectoren - textiel, media, agrifood via een groot melkvee- en akkerbouwbedrijf dat al jaren in de familie zit, smart industry en vastgoed - en uit de ronde langs alle gezinnen zijn daar drie sectoren bijgekomen waar we een duurzame impact willen hebben: gezondheid, watertechnologie en de energietransitie.’

‘In elk van die acht sectoren willen we via onze participaties in bedrijven, via duurzame fondsen en via donaties de grootste uitdagingen op het vlak van ecologie en maatschappij helpen aanpakken.’

Zijn er sectoren waar dat moeilijker te realiseren is dan in andere?

Van Puijenbroek: ‘Elke sector heeft te maken met andere uitdagingen. Neem ons landbouwbedrijf: verduurzaming is daar heel lastig, zeker gezien de stikstofdiscussie. Dé oplossing bestaat nog niet, maar wij willen wel een pionier zijn in regeneratieve landbouw. Wij hebben de middelen en het geduld. We geven onszelf tien jaar. Als het dan nog niet gelukt is, heeft het bedrijf geen plaats meer in onze portefeuille. Hetzelfde geldt voor textiel, ook een vervuilende sector. Je kan die bedrijven verkopen om van de negatieve impact verlost te zijn, maar daarmee is het probleem niet opgelost.’

Dat afstoten zonder duurzame impact leidt tot kritiek op de duurzaamheidsrage, ESG in het jargon. Ook greenwashing, de inconsistente meting van ESG-scores en het zogezegde superieure rendement van ESG-investeringen krijgen kritiek. Wat denk u daarvan?

Van Puijenbroek: ‘De kritiek is vaak terecht. Daarom laten wij onze portefeuille ook onafhankelijk screenen op impact. Greenwashing is een issue, maar dankzij de nieuwe Europese regelgeving kom je hopelijk niet meer zo makkelijk weg met mooie woorden zonder daden.’

‘Ik zie ook een grote meerwaarde in zinvolle duurzaamheidslabels die je niet zomaar cadeau krijgt. Ik ben trots dat wij een van de eerste family offices in Europa zijn die het B Corp-label gekregen hebben. Dat is een zwaar traject geweest. We werden anderhalf jaar bestookt met vragen over onze duurzaamheidsaanpak. We hebben onze statuten moeten veranderen. Als we een van onze bedrijven verkopen, moeten we aan de koper garanties vragen over een duurzame strategie.’

‘Het rendement van duurzame beleggingen vind ik een moeilijkere discussie. Dat is afhankelijk van zoveel factoren. Ik kan alleen vaststellen dat wij nooit betere rendementen gerealiseerd hebben sinds we in 2018 een duurzame strategie omarmd hebben, al kan dat ook toeval zijn.’

Hoe bepaalt u of uw investeringen effectief een verschil maken qua duurzaamheid?

Van Puijenbroek: ‘Alvorens in te stappen in een bedrijf zitten we met het management aan tafel om te kijken of hun visie op duurzaamheid spoort met die van ons. Als we instappen, is dat met een roadmap waarin we samen de verbeterpunten vastleggen. Het bedrijf moet ook data rapporteren die ons toelaten de vooruitgang te verifiëren. Alle begrip als een groot Amerikaans private-equityfonds niet speciaal voor ons die data wil verzamelen, maar dan houdt het voor ons op.’

In de VS woedt een debat over stakeholderkapitalisme. Het idee dat bedrijven niet alleen naar hun aandeelhouders moeten kijken, maar ook naar ruimere stakeholders als het personeel en de samenleving zou woke zijn. Wat vindt u?

Van Puijenbroek: ‘Het is niet meer van deze tijd nog altijd eenzijdig op winstmaximalisatie voor de aandeelhouders te focussen. Het is een kwestie van gezond verstand: op de lange termijn zullen duurzame bedrijven de enige zijn die overleven.’

‘De E van ESG - het klimaat - was lang de grootste focus, maar de S van Social (diversiteit en gelijkheid, red.) rukt op en weegt bij ons intussen even zwaar als het klimaat. Zonder aandacht voor de S krijg je groeiende sociale ongelijkheid. Het is ook goede business: diversiteit biedt volgens ons een meerwaarde in de besluitvorming. Bovendien helpt aandacht voor duurzaamheid om werknemers te vinden en te behouden. Onze participatie Batenburg Techniek is een van de weinige bedrijven in de technische wereld die geen probleem hebben voldoende mensen aan te trekken. Dat komt mede omdat het sterk inzet op duurzaamheid en innovatie, iets waar zeker jongere medewerkers belang aan hechten.’