De strijd om de fitnesser: 'Voor oudere sporters is drempel naar Basic-Fit te groot'

Donkere muren, flitsende lichten en een pompende beat op de achtergrond. De setting doet anders vermoeden, maar we staan wel degelijk in een fitnesscentrum. 'Dit is onze nieuwe black box. Hier houden we small group trainings, sportsessies met een beperkte groep van een twaalftal mensen', zegt Emmanuel Huyzentruyt (25) van fitnessclub De Kaai in Kortrijk. 'Ze lopen goed vol omdat we er op sociale media veel reclame voor maken. Net als voor onze gewone groepslessen: de les spinning zat gisteren helemaal vol. Alle 53 fietsen waren bezet.'

Na enkele moeilijke jaren, waarin coronamaatregelen de deuren van de fitnessclubs gesloten hielden, staat de sector er weer. Dat merkt niet alleen Huyzentruyt, maar ook Basic-Fit, de marktleider in ons land. In de eerste drie maanden van 2023 verwelkomde de Nederlandse keten een kwart miljoen nieuwe klanten, waarmee Europa's grootste fitnessketen nu 3,6 miljoen leden telt. Uit recent onderzoek van de KU Leuven blijkt dat 21,1 procent van de bevolking aan fitness doet. 1,4 miljoen Vlamingen zijn regelmatig op de loopband of tussen de gewichten terug te vinden. Ter vergelijking: in 2014 lag dat cijfer op 16,4 procent.

In goed 40 jaar knokte de relatief jonge sport zich naar de top van de populariteitslijstjes. De opmars is het gevolg van de globale trend rond fitheid en gezondheid, al heeft fitness enkele specifieke troeven. 'Op een relatief makkelijke manier, met een flexibel lidmaatschap, kan je genieten van een ruim aanbod aan sporten op een zelfgekozen tijdstip. Voor heel wat gebruikers sluit dat naadloos aan bij hun drukke levensstijl', zegt professor sportsociologie Jeroen Scheerder (KU Leuven).

Stond fitness voor de coronacrisis nog op de derde plaats van de meest beoefende sporten, na wandelen en recreatief fietsen, dan staat de sporttak nu op de tweede plek. In een wielergek land als België kent alleen recreatief fietsen een nog grotere aanhang. Achter de groeiende populariteit schuilt een almaar omvangrijkere sector. Tussen 2005 en 2015 verdubbelde de omzet van de Belgische fitnesssector van 229 tot 471 miljoen euro, becijferde Scheerder. België was daarmee goed voor 1,5 procent van de Europese omzet, die 31 miljard euro bedroeg.

Recentere cijfers ontbreken voorlopig, al geven de cijfers van Basic-Fit

wel een indicatie van de evolutie. Terwijl de omzet uit de Belgische activiteiten in 2015 (met 139 clubs) 90,5 miljoen euro bedroeg, was dat in 2022 meer dan 160 miljoen, een toename van 70 procent.

Overnames

In ons land zijn 1.257 fitnesscentra gekend. Basic-Fit, Jims en het snelgroeiende NRG Fitness verdelen de koek. Van de 971 geregistreerde clubs in Vlaanderen, 192 in Wallonië en 94 in Brussel zijn er 220 in handen van Basic-Fit. NRG is het nummer twee met 37 vestigingen, op Seraing na allemaal in Vlaanderen. Jims, sinds mei 2021 in handen van Colruyt

, volgt op de voet met 31 clubs. De andere vestigingen zijn in privéhanden, maar dat aantal is al jaren op de terugweg. 'Die single points zijn heel duidelijk aan het verliezen. Ze worden stelselmatig opgeslorpt door ketens', zegt Scheerder.

Zo nam Jims in november vorig jaar zes clubs van Oxygen Fitness over in Oost-Vlaanderen. Het ging om 'strategisch goed gelegen' vestigingen in Gent, Deinze, Zottegem, Geraardsbergen en Zelzate. De keten onderstreept graag dat de zaken na een moeilijke coronaperiode weer beter gaan. 'Sinds de overname door Colruyt realiseerde Jims een recordomzet, dankzij expansie met nieuwe vestigingen, instroom van nieuwe leden en hogere bestedingen per klant', klinkt het bij Colruyt.

Hoeveel de omzet bedraagt, wil de retailgroep niet kwijt. In 2019 ging het nog om 17 miljoen euro. De fitnessdochter kreeg onlangs 20 miljoen euro toegestopt om een banklening vervroegd terug te betalen en de toekomstige groei te ondersteunen. Op termijn wil Jims 50 tot 60 clubs uitbaten in ons land.

NRG, in 2014 opgericht door Aziz Allali en Roas Lamine, is al een tijdje op het overnamepad. Begin mei voegde de snelgroeiende keten zeven vestigingen toe aan haar netwerk. Dit jaar komen er nog eens acht clubs bij: vijf via overnames en drie nieuwe locaties in Hasselt, Genk en Zonhoven. 'Qua groei zitten we al voor op onze planning. In het laatste kwartaal willen we nog enkele clubs toevoegen, maar daarover lopen de onderhandelingen nog', zegt topman Allali, wiens keten ongeveer 50.000 leden telt.

Ook de Nederlanders van Basic-Fit denken nog niet aan stoppen. Alleen al in België en Luxemburg samen ziet de grootste fitnessuitbater potentieel voor 300 clubs. De komende jaren moeten er nog 80 bijkomen. Oprichter en CEO René Moos verkondigt al jaren dat elke sporter een fitnessclub om de hoek moet hebben. 'Kijk: tennissen is leuk, golfen is leuk, fietsen is leuk, maar fitnessen is eigenlijk saai. Daarvoor moet je veel discipline hebben. Daarom ga je er geen 20 minuten voor rijden', zei hij in 2018 in een interview met De Tijd.

De ambities vloeken met de vaststelling dat Vlaanderen stilaan volgebouwd is met clubs. Eerdere studies toonden aan dat 97,8 procent van de bevolking in een straal van 9 kilometer rond een fitnesscentrum woont. Die afstand is niet toevallig: het is de gemiddelde verplaatsingsbereidheid van een Vlaming. 'Alle gaten op de kaart zijn opgevuld. Alleen in de Westhoek is er nog wat groeimarge, maar voor de belangrijkste spelers is dat wellicht niet zo'n belangrijke regio', zegt Scheerder.

Cocktailbar

Op het middaguur is het rustig in De Kaai. Een groepje jongeren staat op de loopband, terwijl een jonge vrouw zich enkele meters verderop afmat onder het toeziend oog van haar personal trainer. Twee mannen wandelen binnen en kijken duidelijk al uit naar het einde van hun training. 'We gaan er nog eentje drinken, hé', zeggen ze, met een blik op de sKaaibar. Nadat Huyzentruyt De Kaai vorig jaar had overgenomen van het stichtersduo 'Jan en Jan' vormde hij de bestaande inkom en cafetaria om tot een hippe kruising van een hotellobby en een cocktailbar. 'We kunnen hier ook brunches, teambuildings of bedrijfsevenementen organiseren', zegt de zaakvoerder. 'De dj-booth is ideaal voor een feestje of een afterwork.'

'Het is niet evident om een zelfstandige fitness uit te baten, maar ik geloof dat er een markt is voor een familiale en persoonlijke aanpak', zegt Huyzentruyt. Zo houdt De Kaai een intakegesprek om te polsen naar wat iemand wil bereiken en is er Technogym, waarbij je een uitgekiend trainingsprogramma kan inladen op de toestellen. 'Zo kunnen we ons onderscheiden van Basic-Fit, waar je iemand moet bellen als het toegangspoortje dienst weigert', zegt Huyzentruyt, wiens club 2.500 actieve leden en 18 personeelsleden - drie vaste medewerkers, drie zelfstandigen en twaalf freelancelesgevers - telt. 'Gewoon door iemand aan de balie te zetten die 'hey, hoe is het?' zegt. Het kost wat, maar het wordt geapprecieerd.'

Huyzentruyt raakt aan de kern van het businessmodel in de sector. Ketens als Basic-Fit verdienen hun geld door een degelijke basisinfrastructuur aan te bieden tegen een scherpe prijs van 20 à 30 euro per maand. Dat doen ze onder meer door hun marktmacht in te zetten om goedkoop fitnesstoestellen aan te kopen. 'Ze zetten ook enorm in op automatisatie. Met behulp van camerasystemen kunnen de clubs permanent open zijn, zonder dat er iemand aanwezig moet zijn', zegt Kris Kippers, een analist bij het beurshuis Degroof Petercam. Personeel is, zeker in een land als België, de grootste kostenpost voor een fitnesscentrum.

Het resultaat is dat een nagelnieuwe vestiging van Basic-Fit al vanaf 1.600 à 1.700 lidmaatschappen rendabel is. Gemiddeld telt een club 3.300 abonnees. 'Het low-endsegment van de sector wordt gedomineerd door Basic-Fit, terwijl het middensegment verdwenen is. Het enige wat je als concurrent kan doen, is alternatieven aanbieden in het hogere segment', zegt Kippers. Hij handhaaft een afbouwen-advies voor het aandeel Basic-Fit, waarvan de beurskoers sinds het jaarbegin met de helft is gestegen.

Boetiekfitness

Het is steeds meer dringen voor een plekje in het hogere segment. Naast de lokaal verankerde fitnesscentra, zoals De Kaai, is er het eerder aangehaalde NRG. De keten hamert op een all-inaanpak met onder meer bewegingsadvies, trainingsbegeleiding, een lounge en een sauna en richt zich op een oudere doelgroep. '70 procent van onze leden is ouder dan 40 jaar. Voor hen is de drempel naar een Basic-Fit te groot. Jonge mensen nemen daar gewoon een abonnement en gaan trainen, oudere mensen vragen meer begeleiding. Daar spelen we op in', zegt Allali. Een abonnement is dan ook iets prijziger: van 29 tot 69 euro per maand.

In steden krijgen hippe concepten als boetiek- en outdoorfitness dan weer voet aan de grond. Zo zijn in Brussel met F45, Animo Studios en Envolve Gym meerdere spelers actief. Squad, de eerste fitness in het genre, die midden 2020 neerstreek aan de Louizalaan, gaat binnenkort verder onder de vlag van Animo Studios. Het concept mag dan wel aan populariteit winnen, goedkoop is het niet: een enkele sessie kost 20 euro, voor een jaar ongelimiteerde toegang betaal je 159 euro per maand.

Allemaal gaan ze prat op een gevoel van gemeenschap, wat bij Basic-Fit en Jims zou ontbreken. 'We organiseren afterwork- of thema-evenementen voor onze sporters', zegt Enzo Maenhaut, de oprichter van de outdoorfitnessketen Cyclo Studio, die in Gent, Antwerpen, Kortrijk, Roeselare en Brussel actief is. In september volgt een tweede studio in Gent. 'We willen mensen net gemotiveerd houden om te sporten. Niet meer jezelf naar een fitness slepen om daar een halfuur op de loopband te staan. Wel met goesting een gepersonaliseerde les volgen.'

Ook Huyzentruyt probeert dat groepsgevoel aan te jagen. Hij deelt geregeld proefbeurten bij De Kaai uit, organiseert binnenkort personal training aan huis of bij bedrijven, en onderhoudt nauwe banden met sportclubs en scholen uit de buurt. 'Deze leerlingen komen tijdens de lesuren sporten', zegt hij, terwijl hij wijst naar een groepje. 'Het is dan hopen dat de sfeer en het aanbod van De Kaai hen bevallen en dat ze later zelf een abonnement nemen.'

De jonge ondernemer, die 'met het oog op de toekomst fors investeerde' in de grondige opfrisbeurt voor zijn fitness, heeft nog meer in gedachten. 'Ons terras wordt een zomerbar. Ik ga ook smoothies, taartjes en nieuwe cocktails toevoegen aan onze kaart. Niet gezond? Da's waar, maar mentaal geluk is minstens even belangrijk', grijnst hij. 'Ik wil bekomen dat mijn bar 's avonds helemaal vol zit. Dat de klanten komen voor een training en daarna niet meer weg willen.' (lacht)